باراں ماہ
باراں ماہ، پنجابی شاعری دی اک صنف اے۔ شاعراں نے ایس صنف نُوں جنوبی ایشیا دیاں کچھ ہور ہند آریائی بولیاں وچ وی شامل کیتا اے۔ پنجابی زبان دے ماہر لسانیات ایہ مَندے نیں کہ باراں ماہاں دا شاعری روپ صُوفی شاعراں نے لوک گیتاں وِچوں اپنایا مگر ایہ حیرانّی دی گَلّ اے کہ لوک باراں ماہاں اُتے کِسے وی پنجابی لوکدھارا شاستری نے بوہتا کم نہیں کیتا۔ باران٘ماہاں دی تریخ بابا فرید توں وی پہلاں تَکّ جان٘دی اے۔
باران٘ماہاں دِیاں کچھ خاصیتاں نیں، ایہناں باران٘ماہاں وچ عَورت ہِجر دی صُورت حال وِچوں گُزردی اے۔ اوہدے ہِجر دے جذبات ہی باران٘ماہاں دی بنیاد بُندے نیں۔ روحانی ادب وچ جا کے ایہی عَورت آدرشک رُوپ وچ رُوح بَݨ جان٘دی اے جو رب پرتی جدائی بھوگدی اے۔ باران٘ماہاں وچ مرد پاتر اصلوں غائب اے، ایہدا کِسے وی طرحاں دا ہن٘گارا دکھائی نئِیں دین٘دا۔ عَورت اپݨے جذبات دھارمک ہیرو دے اوہلّے ناݪ ظاہر کردی اے۔ خاص طور اُتے رادھا تے کرِشن دے پریم دے اوہلّے وچ۔ جیس سماج وچ عَورت لئی مَن دی گَلّ سِدّھی کہݨی مُمکن نہ ہووے اوتھے ایہجا اوہلّا لَیݨ دی لوڑ پَین٘دی اے۔ باران٘ماہاں دی اگلی خاصیت ایہ اے کہ ایس وچ صِرف وچھوڑے دی حالت دا ای تذکرَہ اے ملاپ دی حالت دا نئِیں۔ تخیلاتی پدّھر تے روحانی کھیتر وچ ایہ بھاویں مُمکن ہووے پَر عام جِیون وچ ایہ مُمکن نئِیں۔
باران٘ماہاں وچ ہر مہِینّے دے سماجّی، تہذِیبّی تے قُدرتی حُسن دے حوالے نیں۔ ایتھے ساؤݨ بھادروں دیاں پِین٘گّھاں نیں، اُڈدیاں بھمبیرِیاں نیں تے باغیں پپیہا بولدا اے، سیاݪ وچ لحاف تلائیاں بھراؤݨ دے کارجاں دا ذِکر اے تے پھگّݨ دی بہار دے تہوار دے رَن٘گ نیں۔
باراں ماہ دے مشہُور پنجابی لکھاری
[سودھو]- بابا فرید
- بلھے شاہ
- حافظ برخوردار
- گرو نانک
- گرو ارجن دیو
- علی حیدر
- ہاشم شاہ
- بابو فیروز دین شرف
- غلام رسول عالمپوری
- فرد فقیر
- میراں شاہ جلندھری
- رحیم یار
- ہرنام سنگھ شام
چیت
چیت چمن وچ کوئلاں نت کوُ کوُ کرن پکار
مَیں سݨ سݨ جھر جھر مر رہی کد گَھر آوے یار
ہُݨ کی کراں جو آیا چیت، ہن تن پُھول رہے سَبھ کھیت
دین٘دے اپݨا اَنت نہ بھیت، ساڈی ہار تُساڈی جیت
ہُݨ مَیں ہاریاں
ہُݨ مَیں ہاریا اپݨا آپ، تُساڈا عِشق اساڈا کھاپ
تیرے نئیوں دا شُو کیا ناپ، بُلھا شوہ کِیہ لایا پاپ
کارے ہاریاں
وساکھ
وساکھی دا دن کٹھن ہے جو سنگ میت نہ ہو
مَیں کس نُوں اگے جا کہُوں اک منڈی بھا دو
تاں من بھاونے سُکھ وساکھ، گچھیاں پئیاں پکی داکھ
لاکھی گَھر لَے آیا لاکھ، تاں مَیں بات نہ سکاں آکھ
کوتاں والیاں
کوتاں والیاں ڈاڈھا زور، ہُݨ مَیں جھر جھر ہوئیاں ہور
کنڈے پڑے کلیجے زور، بُلھا شوہ بݨ کوئی نہ ہور
جن گھتّ گالیاں
جیٹھ
جیٹھ جیہی جوہے اگن ہے جب کے بِچھڑے مِیت
سن سن گھن گھن جھر مروں جو تمری یہ پریت
لوآں دُھپاں پون٘دیاں جیٹھ، مجلس بہن٘دی باغاں ہیٹھ
تتّی ٹھنڈّی وگے پیٹھ، دفتر کَڈھ پراݨے سیٹھ
موہرا کھاݨیاں
اَج کَل سدّ ہوئی البتہ، ہُݨ مَیں آہ کلیجا تتّا
نہ گھر کونت نہ داݨا بھتّا، بُلھا شوہ ہوراں سن٘گ رتّا
سینے کانیاں
ہاڑھ
ہاڑھ سوہے موہے جھٹپٹے جو لگی پریم کی آگ
جس لاگے تس جل بجھے جو بھور جلاوے بھاگ
ہُݨ کِیہ کراں جو آیا ہاڑھ، تن وچ عِشق تپایا بھاڑ
تیرے عِشق نے دِتا ساڑ، رووݨ اکھیاں کرن پکار
تیرے ہاوڑے
ہاڑے گھتاں شامی اگے، قاصد لَے کے پاتر وگے
کاݪے گئے تے آئے بگّے، بُلھا شوہ ہُݨ ذرا نہ تگے
شامی باہوڑے
ساوݨ
ساوݨ سوہے میگھلا گھٹ سوہے کرتار
ٹھور ٹھور عنایت بسے پپیہا کرے پکار
سوہݨ ملہاراں سارے ساوݨ، دوتی دُکھ لگے اُٹھ جاوݨ
نینگر کھیڈݨ کُڑیاں گاوݨ، میں گھر رن٘گ رنگیلے آوݨ
آساں پنیاں
میریاں آسّاں ربّ پچائیاں، مَیں تاں ان سن٘گ اکھیاں لائیاں
سئیاں دیݨ مبارک آئیاں، شاہ عنایت آکھاں سائیاں
آساں پنیاں
بھادوں
بھادوں بھاوے تب سکھی جو پل پل ہووے مݪاپ
جو گھٹ دیکھوں کھول کے گھٹ گھٹ دے وچ آپ
آ ہُݨ بھادوں بھاگ جگایا، صاحب قدرت سیتی آیا
ہر ہر دے وچ آپ سمایا، شاہ عنایت آپ لکھایا
تاں میں لکھیا
آخر عمرے ہوئی تسلا، پل پل من٘گݨ نَین تجلا،
جو کچھ ہوسی کرسی اﷲ، بُلھا شوہ بن کچھ نہ بھلا
پریم رس چکھیا
اسُو
اسُو لکھوں سندیسوا واچے میرا پی
لگن کیا تم کاہے کو جو کملایا جی
اسو اساں تُساڈی آس، ساڈی جِن٘د تُساڈے پاس
جِگر مڈھ پریم دی لاس، دُکھاں ہَڈّ سکائے ماس
سوݪاں ساڑیاں
سوݪاں ساڑی رہی بے حال، مٹھی تدوں نہ گئیاں ناݪ
اُلٹی پریم نگر دی چال، بُلھا شوہ دی کرساں بھاݪ
پیارے ماریاں
کتک
کہو کتک کیسی جو بنیو کٹھن سو بھوگ
سِیس کپر ہتھ جوڑ کے مانگے بھیکھ سنجوگ
کتک گیا تمبݨ کتݨ، لگی چاٹ تاں ہویا اتݨ
در در لگی دھماں گھتݨ، اوکھی گھاٹ پچائے پتݨ
شامے واسطے
ہݨ مَیں موئی بے دردا لوکا، کوئی دیؤ اُچی چَڑھ کے ہوکا
میرا ان سن٘گ نیئوں چروکا، بُلھا شوہ بن جیون اوکھا
جاندا پاس تے
مگھر
مگھر میں کر رہیاں سودھ کے سَبھ اُون٘چے نِیچے ویکھ
پَڑھ پنڈت پوتھی بھاݪ رہے ہر ہرسے رہے الیکھ
مگھر میں گَھر کِدھر جان٘دا، راکش نئیوں ہڈاں نوں کھان٘دا
سڑ سڑ جی پیا کرلان٘دا، آوے لال کسے دا آن٘دا
باندی ہو رہاں
جو کوئی سانُوں یار مݪاوے، سوزِ الم تِھیں سرد کراوے
چکھا توں بیٹھی ستی اٹھاوے، بُلھا شوہ بن نِین٘د نہ آوے
بھان٘ویں سو رہاں
پوہ
پوہ ہُݨ پُچھوں جا کے تُم نیارے رہو کیوں میت
کس موہن من موہ لیا جو پتھر کینو چیت
پاݨی پوہ پون بھٹھ پئیاں، لدے ہوت تاں اگھڑ گئیاں
نہ سن٘گ ماپے سجݨ سئیاں، پیارے عِشق چواتی لئیاں
دُکھاں روݪیاں
کڑ کڑ کپݨ کڑک ڈرائے، ماروتھل وچ بیڑے پائے
جیون٘دی موئی نی میریئے مائے، بُلھا شوہ کیوں اجے نہ آئے
ہنجھو ڈولھیاں
ماگھ
ماگھی نہاوݨ میں چلی جو تیرتھ کر سمیان
گجّ گجّ برسے میگھلا مَیں رو رو کراں اشنان
ماگھ مہِینے گئے الان٘گھ، نوِیں محبّت بوہتی تان٘گھ
عِشق موذن دِتی بان٘گ، پڑھاں نماز پِیا دی تان٘گھ
دوائیں کِیہ کراں
آکھاں پیارے مَیں ولّ آ، تیرے مکھ ویکھݨ دا چاء
بھان٘ویں ہور تتی نُوں تاء، بُلھا شوہ نوں آݨ مݪا
تیری ہو رہاں
پھگݨ
پھگݨ پھولے کھیت جیئوں بن تن پھول سنگار
ہر ڈالی پھلّ پتیاں گݪ پھولݨ دے ہار
ہوری کھیلݨ سئیاں پھگݨ، میرے نَین جھلاریں وگݨ
اوکھے جیون٘دیاں دے دن تگݨ، سِینے بان پریم دے لگݨ
ہوری ہو رہی
جو کچھ روز ازل تِھیں ہوئی، لِکھی قلم نہ میٹے کوئی
دُکھاں سوݪاں دتی ڈھوئی، بُلھا شوہ نُ2وں آکھو کوئی
جس نُوں رو رہی
باراں ماہ (بابو فیروزدین شرف)
[سودھو]چیتر
چیتر چَین نہ آوے دل نُوں، تیرے باجھوں پیارے جی
مَیں ہاں تیرے دَر دی بردی، ملے تیرے دوارے جی
تیرے باجھوں ڈُبدی بیڑی، کیہڑا میری تارے جی
'شرف' بندی دی آس پجائیں، دیویں جھبّ دیدارے جی
وساکھ
چڑھے وساکھ مہینے مینوں، خوشی نہ کوئی بھاندی اے
سیج پھلاں دی سینے اندر، سو سو سولاں لاندی اے
سول سول وچ سو سو سولی، جگروں رتّ چلاندی اے
دن رووے ایہہ 'شرف' وچاری راتیں حال ونجاندی اے
جیٹھ
جیٹھ جِگر دی رَتّ وگا کے، لِکھ لِکھ نامیں گھلّے جی
کیکر پہن٘چا قدماں ان٘در، زَر نہ میرے پلّے جی
کَھن٘بھ مِلݨ جے کِدھروں مینُوں، آواں کَر کے ہلے جی
تیرے باجھوں 'شرف' بندی نُوں، کوئی پاسا نہ جھلّے جی
ہاڑھ
ہاڑھ مہِینے ہوکے بَھر بَھر، ترلے کَردی رہن٘دی ہاں
آویں ماہی، آویں ماہی، پَڑھدی اُٹھدی بہن٘دی ہاں
دکھ وچھوڑا تیرا دِلبر، مَر مَر کے پئی سہن٘دی ہاں
وقت صُبح دے حال ہوا نُوں، 'شرف' بندی مَیں کہندی ہاں
ساوݨ
ساوݨ سِیس گن٘دھا کے سئیاں، ہار سن٘گار لگائے نیں
سر تے سالو شگناں والے، رِیجھاں ناݪ سجائے نیں
مِٹھے مِٹھے گِیت ماہی دے، سبھناں رَݪ مِݪ گائے نیں
'شرف' وچاری دُکھیاری نے، رو رو نِیر چلائے نیں
بھادوں
بھادوں بھاہ ہِجر دی بھڑکے، سجݨا! میرے سِینے ہُݨ
جھوݪِیاں اڈِیاں رگڑاں اڈِیاں، بخشو دِید خزِینے ہُݨ
دل میرے دی مُن٘دری ان٘در، جَڑدے نُور نگِینے ہُݨ
گُزر گئے نیں 'شرف' بندی دے، رو رو چھے مہینے ہُݨ
اسُو
اسو آس نہ ہوئی پُوری، پائے لکھ وسِیلے مَیں
جِن٘دڑی مُکی تانگھ نہ چُکی، ہوگئی سکّ کے تیلے مَیں
چو چو خون جِگر دا سارا، کِیتے نَین رنگِیلے مَیں
'شرف' سجݨ ہُݨ مُکھڑا تیرا، ویکھاں کیہڑے حیلے مَیں
کتک
کتک کٹک دکھاں دے آئے، ہوگئے دل دے بیرے نیں
دُنِیا ساری موج اڈاوے، بھاگ نکرمے میرے نیں
کلمل آئی جان وچاری، پا لئے دُکھاں نے گھیرے نیں
'شرف' بندی ہے کوجھی سائیاں، تیرے شان اچیرے نیں
مگھر
مگھر موجاں مار مکایا، راکھا ربّ سفِینے دا
کیکر پاواں پاک حضوری، وَلّ نہ کِسے قرِینے دا
دوزخ وان٘گ نہ ٹھنڈا ہووے، بھامبڑ میرے سِینے دا
'شرف' گھڑی اک چَین نہ دین٘دا، برہوں اوس نگِینے دا
پوہ
پوہ نہ پوندا دارو کوئی، لائے ٹلّ طبِیباں نے
کرن دعاواں دیݨ دواواں، لائے زور حبِیباں نے
حال میرے تے ہنجھو کیرے، رو رو کلّ رقیباں نے
مرض عِشق دی ایسی لائی، مینُوں 'شرف' نصیباں نے
ماگھ
ماگھ مِݪے جے ماہی میرا، تَن مَن اپݨا واراں مَیں
پھلّ توہیدی شکل وکھائی، بُلبُل وان٘گ پکاراں مَیں
رات وصل دی چن کے سئیؤ، سوہݨی سیج سواراں مَیں
'شرف' ملے جے جام وصل دا، لکھاں شکر گزاراں میں
پھگݨ
پھگݨ پھلے گُلشن میرے، مِݪیاں آݨ نوِیداں نیں
وان٘گوں کلِیاں ٹاہ ٹاہ کَرکے، کِھڑِیاں کل امیداں نیں
بان٘کے ماہی، ڈھول سپاہی، آݨ کرائِیاں دِیداں نیں
رات برات 'شرف' ہے میری، دن دے ویلّے عیداں نیں
چیتر
ربا چیتر کہن٘دے آیا
میرے جانی کیوں چر لایا
میرِیاں چشماں کہو پھٹیاں
مَیں رو رو بہت نگٹھیاں
میرے درداں کلیاں کٹھیاں
جاں آئی رتّ بہار دی
نت تپݨ سکݨ ہڈیاں
میرے سوݪاں شاخاں چھڈیاں
سل پھٹے خار پریم دے
ولّ چھڈے بوٹے سیم دے
مینُوں دوتیاں بہت ستایا
نت رو رو آہیں ماردی
جاں برہوں جھولا جھلیا
غَم دُکھ میرے تن پھلیا
میں اندر وڑ کے جالیا
شَوق تیرے بوٹا پاݪیا
مَیں کھلی اڈیکاں راہ نوں
مینُوں نت اداسّی یار دی
رَݪ بیٹھݨ سَن٘گ سہیلِیاں
میری خبر نہ لئی آ بیلیاں
اَج بُلبُل پھیرا پایا
ناݪے بھور گلاں تے آیا
سَبھ یار یاراں نُوں آ مِݪے
مینُوں خبر نہیں دلدار دی
وساکھ
چڑھیا ماہ وساکھ سہاوݨا
اساں نت تیرا غم کھاوݨا
میرے تن وچ رہیا نہ ستّ ہے
ایس عشقَ سکائی رتّ ہے
مَیں ساوی پِیݪی پے رہی
میری دیہی زرد وسار دی
مَیں وَن٘جدی پاس پڑوسیاں
نت پُچھدی پنڈت جوشیاں
مَیں تتر مور اڈاؤن٘دی
نت رو رو اؤنسیاں پاؤندی
سَبھ ملاں رملی ڈھون٘ڈدی
اٹھ خواباں نت وچاردی
نت لِکھ لِکھ کاغذ گَھلدی
سانُوں سک تساڈے ول دی
کدی بھیج سنیہا سُکھ دا
کوئی لیاوے تیرے مُکھ دا
بِن پاݨی مچھلی مَر چلی
کدی خبر نہ لئی بیمار دی
دِنے سُکھ نہ راتیں سونیاں
اٹھ گݪیاں دے وچ بھونیاں
لوک آکھݨ جھلّی کمݪی
مَیں سُرت نہ کوئی سن٘بھݪی
نت فرد فقیر پکاردا
سانُوں طلب تیرے دیدار دی
جیٹھ
اگوں جیٹھ مہینا آیا
تساں چتّ کتے ولّ لایا
گھر اَمب تے داکھاں پکیاں
مَیں رکھ دوتاں تھیں تھکیاں
جے مالی مول نہ باہڑے
کوݨ راکھی کرے انار دی
میرا جوبن بہت اتاولا
اوہ نشا پھردا باولا
میرا سینہ سُوݪاں سلیا
جو آیا سر تے جھلّیا
کچھ مہر نہیں دل یار دے
سانُوں گُجھی آتش ساڑدی
مینُوں صبر قرار نہ آؤن٘دا
نہیں خالی ویڑھا بھاؤن٘دا
نت ساڑن نُوں اَگّ لجھدی
ایہ پاݨی ناݪ نہ بجھدی
کچھ دُھوں نہ باہر نِکݪے
کیا خوبی ہے اس نیر دی
مینُوں اُٹھݨ بہݨ نہ سُجھدا
میرا اندر بَݪ بَݪ بُجھدا
کدی خوابے اندر آون٘دا
پھیر جاگدیاں اٹھ جاون٘دا
مَیں وان٘گ زلیخا پُچھدی
گلّ یوسف مِصر بازار دی
ہاڑھ
چڑھیا ہاڑھ مہِینا کڑکدا
میرے اندر بھامبڑ بھڑکدا
اس برہوں سورج چاڑھیا
مینُوں پتݨ سکݨ ساڑیا
مَیں موتوں گُزری لن٘گھ کے
کیہی برچھی لائیے سار دی
ایس حُجرے آتش باݪیا
میرا جِگر کݪیجا جاݪیا
مَیں رو رو وقت گزاریا
جھب آ مݪ یار پیاریا
ہُݨ ہار سن٘گار لگاؤن٘دی
کدی آس پہن٘چائیں پکاردی
مَیں سجی پچری رہ گئی
کوئی گلّ شاہاں دے دل بہہ گئی
میرا چولا ہویا تار جو
دو زُلفاں ڈن٘گݨ مار جو
مینُوں ہار سن٘گار نہ بھاون٘دا
سَبھ مان٘گ سندُور اتاردی
مَیں بیٹھی راتاں جاݪیاں
میرے برہوں بھاہیں باݪیاں
دکھ ڈن٘گ اٹھونہیں ماردے
لوک دیݨ اݪاہمّے یار دے
میں کت ولّ کوکاں ذائقے
نت رو رو آہیں ماردی
ساوݨ
آ ساوݨ سر تے گجّیا
میرا عقل فکر سَبھ بھجّیا
کیہی بجلی چمک ڈراؤݨی
گھٹّ اُٹھی مِین٘ھ وساؤݨی
میرے سر توں پاݨی چلیا
مَیں رو رو کان٘گاں چاڑھدی
جیہڑے تارو آہے تَر گئے
سر دوش تتی دے دَھر گئے
مَیں ڈَردی پیر نہ پایا
میرا غفلت جیو ڈرایا
کدی بیڑا ٹھیل مہاݨیا
مَیں کندھی ویکھاں پار دی
مینُوں پیا سمُندر جھاگݨا
ہُݨ موتوں کت ولّ بھاگݨا
اوتھے چپا ون٘جھ نہ لَگدا
جِتھے پاݨی وگے اَگّ دا
مَیں ڈُبی بحر عمیق وچ
جِتھے خبر ارار نہ پار دی
مَیں ڈُبدی لَین٘دی ہاوڑے
متاں خِضر کدائیں باہڑے
یا مدد ہووے پِیر دی
کدی سݨے دعا فقِیر دی
مینُوں کڈھے بحر عمیق تِھیں
وسّ پاوے شاہ سوار دی
بھادروں
اگوں بھادروں سݨیا آون٘دا
میرا تَن مَن جھورا کھاون٘دا
ایہ چھیواں مہینا آیا
کوئی خبر پیغام نہ پایا
نت مل مل پُچھدی قاصداں
کوئی چِٹھی برخوردار دی
نہ تھیہ ٹکاݨا کہہ گیا
اک نام دِلے تے رہ گیا
مَیں کس نُوں پُچھاں ذائقے
نت تھکّی فالاں پا کے
کوئی بولے بھاگ سلکھݨی
مَیں شگن ہمیش وچاردی
جو کیتا سی سو پایا
سانُوں اگلا انت نہ آیا
رہی ڈُھون٘ڈ کتاباں پھول کے
سَبھ پوتھی پنڈت کھول کے
اڈّ کاگا سجݨ آؤندا
مَیں تھکّی روز اڈاردی
اوہ کیہڑی زمین سہاوݨی
جِتھے پیارے پائی چھاوݨی
پَر سانُوں مݨوں وسار کے
ایس حب وطن دی نہ رہی
کوئی خبر لَے گھر بار دی
اسُو
ہُݨ اسوج آنسو چلیاں
ایہ رہݨ نہ مولے ٹھلیاں
کئی ناݪے وگے رَتّ دے
ہُݨ رہی دلے نوں مَتّ دے
ایہ نہیں نصیحت جاݨدا
مَیں ہَر دَم رہاں پکاردی
نت نویں سانُوں پٹݨے
مَیں لیکھاں دفتر کتنے
اک جائے دوجا آؤن٘دا
اک باݪے اک بجھاؤن٘دا
کچھ دُھوں نہ باہر نِکݪے
کیا خوبی ہے ایس نِیر دی
مینُوں سوکا تاپ ستاون٘دا
ایہ نہیں ہڈاں نوں کھاون٘دا
نت ساڑن نُوں اگّ لجھدی
جو ہنجھوآں ناݪ نہ بجھدی
سَبھ گوشت پوست جاݪ کے
چھڈے نہ ہڈاں نوں ساڑدی
تیری ہوا تھیں ٹھنڈی تھینی آں
تیرا نام سݨ سݨ جینی آں
تیرے گاؤݨ بیٹھی گاؤن٘دی
تیرے نام توں جیو ولاؤن٘دی
تدھ باجھ پیارے سجݨاں
مینُوں خبر نہیں سنسار دی
کتک
ہُݨ کتک پھیرا پایا
میرا کنت نہ مولے آیا
مَیں کچرک ویکھاں راہ نُوں
ایس برہوں پھڑے گناہ نُوں
ہُݨ مݪے پیارا آ کے
نہیں مرساں مَوت کٹار دی
مَیں وِداع نہ کیتا جان٘دیاں
کچھ پُچھیا نہ شرمان٘دیاں
کیہے وار اولے توریا
اس وتّ نہ گھوڑا موڑیا
مینُوں باجھوں اس دلدار دے
گھر جاپے مثل اجاڑ دی
رات جان٘دی تارے گِݨدیاں
دن گھڑیاں ساعت مِݨدیاں
کوئی محرم ناہیں حال دا
سانُوں پل پل گزرے سال دا
اوہ کیہڑی گھڑی کلکھݨی
جَد پیارا مینُوں وساردی
میرے جوبن دُھماں پائیاں
سانُوں برہوں لیکاں لائیاں
ہُݨ کچرک عَشق چھپائیے
ایہ بَݪدی بھاہ بجھائیے
ایہ عِشق نہ رہندا چھپیا
ہے ظاہر مشک عطار دی
مگھر
ہُݨ مگھر ماگھی زور ہن
سانُوں نویں قضیے ہور ہن
گلّ آکھاں کی سیاݪ دی
جو گزرے اپݨے حال دی
ایس وقت پیارا لوڑیئے
سانُوں بوہتی سک کنار دی
اگوں راتاں آئیاں وڈیاں
میریاں برہوں کھاندیاں ہڈیاں
مَیں کس نوں آکھاں کی کراں
ہُݨ کت ولّ جا کے جی دھراں
میرے نہ گھر دَھن نہ کنت ہے
مَیں عاجز روز شمار دی
میرے پلّے خرچ نہ دام ہے
وچ گھر دے آب نہ طعام ہے
مینُوں اک وچھوڑا یار دا
دوجا پاݪا اندر ساڑدا
ہُݨ گَھر وچ سَبھ کچھ لوڑیئے
بھکھ سارے بھیت اکھاڑدی
اج ہووݨ لیف نہالیاں
کوئی نعمت بھریاں تھاݪیاں
بہہ ناݪ پیارے کھاویئے
ہور مُشک گلاب لگاویئے
جے بھاگ نہ ہووݨ اپݨے
تد کاہنُوں بات چتاردی
پوہ
ہُݨ پوہ اسانُوں آکھدا
سانُوں روز بروز سلاکھدا
اگوں پاݪے آئے گَجّ کے
ناݪے برفاں پئِیاں رَجّ کے
سَبھ جنگݪیں پربت جا لُکے
ہوا وگے شور گھو گھار دی
مَیں رو رو حال سݨا رہی
ہُݨ جن٘د تݪی تے آ رہی
ایہ درد وچھوڑا یار دا
مینُوں کیکر ول ول ماردا
اوہ فیر کی کرسی آ کے
جاں وجے چوٹ نگار دی
کئی کٹھے درد فراق دے
جو جنگݪ جوہے جھاکدے
ایہ سردی درد فراق دی
جن٘د کوہے مَیں غمناک دی
کدیں سُݨِیں دعا پیاریا
مَیں عاجز اؤگنہار دی
کوئی آکھے جا مہتاب نُوں
کی کیتو فرد بے تاب نُوں
تیری تاب تعبیر نہ تاب ہے
دیݨا سکھ راتیں خواب ہے
ہُݨ کیکر ملساں ذائقے
مینُوں طاقت نہیں رفتار دی
ماگھ
آیا ماگھ مہینا گیارہواں
اک باقی رہن٘دا بارہواں
سانُوں سوہݨے دا غم کھاندیاں
ہوئی مُدت پچھتاندیاں
کدی آ پیارے سجݨاں
تے خبر لَے آ بیمار دی
مَیں نجّ تتی نہیں لایا
جو کیتا سی سو پایا
ہُݨ ہار سنگاراں پھوکدی
کر کھلیاں بانہیں کوکدی
کوئی واقف ناہیں حال دا
کی بات کہاں اسرار دی
دن پل پل وڈا آیا
ہن پالے جوش ہٹایا
مَیں عمر گزاری روندیاں
نت ہنجھو مل مل دھوندیاں
ہُݨ پوے قبول دعا جے
میں عاجز اؤگنہار دی
اساں ایہ وی ماہ گزاریا
وچ تیری سکّ پیاریا
توں گیؤں محبت توڑ کے
فیر خبر نہ لیا موڑ کے
تینوں ترس نہ میرے حال دا
مَیں تیرا نام چتاردی
پھگݨ
جھلی ہوا پھگݨ دی آ کے
کوئی کہے سجݨ نوں ذائقے
میرے بخش گناہ پیاریا
میں رو رو وقت گزاریا
سبھ خویش قبیلہ مال دھن
مَیں جان تیرے توں واردی
ہُݨ آئی رتّ بسنت دی
کوئی خبر لیاوے کنت دی
پئی خبر سجݨ گھر آؤن٘دا
میرا انگݨ پیا سہاؤن٘دا
ہن ہار سنگار لگانودی
میں خاطر سوہݨے یار دی
اُٹھ فریدا اگوں چلیئے
چل راہ سجݨ دا ملیئے
مل پیارے نوں گلّ لائیے
ایہ بَݪدی بھاہ بجھائیے
سَبھ درد وچھوڑا دُکھ غَم
دھر پَیراں ہیٹھ لتاڑدی
اوہ ویکھ پیارا آون٘دا
سانُوں دِلبر آپ بلاون٘دا
ہُݨ آیا روز وصال دا
سانُوں پیارا کوݪ بہاݪدا
ساڈے سجݨ ویکھݨ شادیاں
ساڈے دوتیاں نوں اَگّ ساڑدی
باراں ماہ ۔ رحیم یار
[سودھو]باراں ماہ ۔ درد منداں (رحیم یار)
[سودھو]چیتر
چیتر چاؤ سجݨ گئے واگاں، ساتھوں دل دیاں چا کے جی
نوِیں ویاہی درداں پھاہی، کِیہ کھٹیا نئیں لا کے جی
وان٘گ زلیخاں کمݪی کیتا، یوسف سُفنے آ کے جی
آپ 'رحیم' کنارے بَیٹھا، سانُوں ندی رڑھا کے جی
وساکھ
وساکھ وساکھی سئِیاں نہاوݨ، ناݪ ہن٘جُھو مُکھ دھوواں مَیں
سئِیاں ہار سنگار لگاوݨ، موتی اشک پروواں مَیں
خلق پیاں دے گاݨے گاوے، وین دُکھاں دے چھوہواں مَیں
ویکھ 'رحیم' پیارے باجھوں، اُٹھدی بہن٘دی روواں مَیں
جیٹھ
جیٹھ مہِینا ہیٹھ غماں دے، ستھر وان٘گ وچھائِیاں مَیں
برہوں جٹ لگا لَڑ میرے، وان٘گ کݨک دے گاہیاں مَیں
جوگ غماں دی دل تے پھردی، جدا جدا کر چائیاں مَیں
ویکھ 'رحیم' ایس عشقَ تیرے نے، چھجیں پا اڑائیاں مَیں
ہاڑھ
ہاڑھ کاڑھ غماں دِیاں دُھپّاں، جان کیتی چا مان٘دی وے
آتش عِشق سینے وچ پھوکی، نہ پیندی نہ کھان٘دی وے
ہِجر کٹھالی دے وچ پَے کے، ہُݨ مَیں گݪدی جان٘دی وے
ککھّ 'رحیم' وصل دا پاویں، ہو جاواں فیر چاندی وے
ساوݨ
ساوݨ سرک گیا اس کوݪوں، جس دا دِلبر یار نہیں
جس تَن لگے سو تَن جاݨے، دُوجے نُوں اعتبار نہیں
ایس وچھوڑے کوݪوں مینوں، مُشکل چڑھنا دار نہیں
آکھ 'رحیم' پیارے باجھوں، جِیون کچھ درکار نہیں
بھادوں
بھادوں بھاہ ساڈے ورتی، ڈاڈھے دی تقدیر سئِیو
چُھٹیا تیر جداری والا، گیا کݪیجا چیر سئِیو
اس دی چلی کِسے نہ ولی، آکھݨ پِیر فقِیر سئِیو
سئِیو مرہم 'رحیم' لگاوے، جس نے لایا تِیر سئِیو
اسُو
اسُو اساں کِیہ کیتا اڑیا، ایس دُنیا تے آ کے وے
تہمت تے بدنامی کھٹّی، ناݪ تیرے نیہ لا کے وے
تیرے اُتے دوش کِیہ پیارے، آئیاں لیکھ لکھا کے وے
وَسّ 'رحیم' ہووے جے میرے، مر جاواں کچھ کھا کے وے
کتک
کتک کونت گیا ہے جَد دا، ہار شنگار نہ بھاوے نی
گہݨا سنجا رہݨا مینُوں، ڈبے وچ ڈراوے نی
کھاݨا ماس ہڈاں دا کھان٘دا، پیوݨ رَتّ سکاوے نی
آکھ 'رحیم' پیارے باجھوں، لگی کوݨ بجھاوے نی
مگھر
مگھر مار غماں نے مینُوں، کیتا چکنا چُور سئِیو
ہِجر بھٹھی وچ جِن٘دڑی پَے کے، ہوگئی وان٘گ منور سئِیو
عاشق سڑدے بھج بھج وڑدے، ظالم عِشق تندُور سئِیو
ویکھ 'رحیم' پیارے باجھوں، سِینے وچ ناسور سئِیو
پوہ
پوہ مہِینے پَو نہ پُھٹی، رات عذاباں واݪی وے
تیرے پاݪے پَے گئے چھالے، اگّ ہِجر نے باݪی وے
سُفنے دے وچ آویں جاویں، سیج ویکھاں تے خالی وے
جیکر گݪے 'رحیم' لگاویں، ہو جاواں خوش حالی وے
ماگھ
ماگھ مہِینے ماہی باجھوں، مجھ اکیلا کِیتا مَیں
صبروں اجر مݪین٘دا سݨیا، صبر پیالہ پِیتا مَیں
سمن بکرم سوئی لَے کے، پَھٹّ جِگر دا سِیتا مَیں
تھوڑی دنیں 'رحیم' سجݨ نُوں، وچ کݪاوے لِتا مَیں
پھگݨ
پھگݨ پھاہی دے وچ پھاتھی، آقا ! تیری گولی مَیں
جلدی آویں دیر نہ لاویں، جان عذاباں ڈولی مَیں
آ وَڑ ویہڑے سن٘جھ سویرے، سُکھ دی کھیڈاں ہولی مَیں
من٘گاں خَیر 'رحیم' سجݨ دی، لمّی کَر کَر جھوݪی مَیں
۔ ۔ ۔ ۔
مَیں سُتی تے قِسمت جاگّی، کونت کہیا، لَے آیا مَیں
'متوآ قبلَ انتموتو'، مَر کے درشن پایا مَیں
وان٘گ زلیخاں چڑھی جوانی، یوسف نُوں گݪ لایا مَیں
دردمن٘داں دی خاطر سئِیو، باران٘ماہ بݨایا مَیں۔
باراں ماہ ۔ محمدیہ (رحیم یار)
[سودھو]چیتر
چیتر چِت ہمیشہ کردا، وچ مدینے جاواں مَیں
روضے پاک نبیﷺ دے اُتوں، اپݨی جان گھماواں مَیں
جیکر ہووے حضُوری پُوری، سارے مطلب پاواں مَیں
رب رحیم کریم قادر توں، ایہو ہَر دَم چاہواں مَیں
وساکھ
وساکھ وساکھی لوکی جاوݨ، مَیں تڑپاں مدینے نُوں
جس دی دَولت دین دنیا سَبھ، ویکھاں اوس خزِینے نُوں
کت تیاری کراں وچاری، مَیں سبحان مہِینے نُوں
ویکھݨ باجھ محمد تیرے، بھٹھ گھتاں ایس جِیݨے نُوں
جیٹھ
جیٹھ ہیٹھ روضے دے جا کے، آکھاں اپݨے والّی نُوں
اَے محبُوب حبِیب خدا دے، پاوو خَیر سوالّی نُوں
توں سکھیاں دا سخی محمد، سیر کرو چا خالی نُوں
باجھ دیدار کدے نہ چھوڈاں، مَیں روضے دی جاݪی نُوں
ہاڑھ
ہاڑھ مہِینے ہاڑھے دل وچ، حضرت کراں بتھیرے مَیں
جیکر ربّ سبَبّ بݨاوے، روضے پہن٘چاں تیرے مَیں
ایہو سک دِلے وچ رہن٘دی، لواں چوطرفی پھیرے مَیں
اک اشارہ کافی حضرت، پہن٘چاں سنج٘ھ سویرے مَیں
ساوݨ
ساوݨ سوں جاوݨ سَبھ سکھیاں، نِین٘د کدوں دُکھیاری نُوں
پِچھلی راتیں کت اڈِیکاں، حضرت مَیں سواری نُوں
شربت صندل پݪاوو حضرت، دُور کرو بیماری نُوں
کدی مدینے سَدّ محمد، عاجز اؤگݨہاری نُوں
بھادوں
بھادوں بھاگ اوہناں دے چن٘گّے، کِیتے جیہناں نظارے جی
ویکھݨ واݪے جس نے ویکھے، دوہیں جہانیں تارے جی
ہند سندھ وچ رلݨ ہمیشہ، مَیں جہے کرماں مارے جی
پڑھݨے سُݨݨے لِکھݨے واݪے، سَدّ مدینے سارے جی
اسُو
اسُو آس ہووے تاں پُوری، یا قِسمت بیدار ہووے
بخت کمبخت جے یاور ہووݨ، کیوں نہ فیر دیدار ہووے
شربت صندل مݪے جے مینُوں، غَم دا دُور آزار ہووے
کلمہ آکھ محمد واݪا، بیڑا شہہ تِھیں پار ہووے
کتک
کتک کونت مدینے اندر، وچ پنجاب خراب بندی
آتشِ عِشق تُساڈی حضرت، کیتی بھنّ کباب بندی
ربّ رحیم کوݪوں نت من٘گے، تیرا وصل شراب بندی
تیرے ہِجروں پاک محمد، سر پر لَکھ عذاب بندی
مگھر
مگھر مار وچھوڑے تیرے، کیتی چا مستانی جی
ماں پیو خویش قبیلہ مینوں، آکھݨ سَبھ دیوانی جی
دین دنیا وچ ظاہر باطن، توں ہی دل دا جانی جی
اک نظارہ بخشو مینُوں، اے محبوب سجانی جی
پوہ
پوہ مہِینے پَو پھٹݨ دے ویلّے میں اُٹھ بہنی آں
منتاں کرکے نت صبا نُوں، ایہ سنیہے کہنی آں
پچھ صبا توں روضے جا کے، کدوں مدینے وہنی آں
باجھ خداون٘د کوئی نہ جاݨے، جو صدمے سر سہنی آں
ماگھ
ماگھ مہِینے ماہی باجھوں، ماہی ماہی کردی ہاں
لَے لَے نام تُساڈا حضرت، بحر غماں وچ تَردی ہاں
عِشق تُساڈے اندر حضرت، دُکھ ہزاراں جَردی ہاں
یا محمد یا محمد، اُٹھدی بہندی پَڑھدی ہاں
پھگݨ
پھگݨ پھاہی وِچوں ہرنی، حضرت تُساں چھڈائی اے
میری جان وچھوڑے تیرے، پھاہی دے وچ پھاہی اے
گُلشن دے وچ مڑ کے حضرت، رُت گُلاں دی آئی اے
خاطر پاک محمد تیری، سوہݨی سیج سجائی اے
۔ ۔ ۔ ۔
آمد آمد احمد کیتی، سَبھ جَگ نُور و نُور ہویا
ڈِگھے لاتؤزی بت دوویں، ایسا نُور ظہُور ہویا
گَھر ان٘دھیر دے کمبݨ لگّے، کُفر شِرک سَبھ دُور ہویا
کلمہ آکھ رحیم نبی دا، باراں ماہ منظُور ہویا
حوالے
[سودھو]
| ||||||||||||||||||||||