ڈاکٹر شہباز ملک

شہباز ملک
پہلا پنجابی پی ایچ ڈی
جمݨ تریخ :	3 اپریل 1937
جمݨستھان :	لہور، پنجاب
کم :	ہیڈ آف پنجابی ڈیپارٹمنٹ پنجاب یونیورسٹی
گُݨ :	پنجابی لکھاری
دستخط :

ڈاکٹر شہباز ملک پنجابی دے اک مشہور لکھاری نیں۔ اوہ پاکستان وچ پنجابی وچ پی ایچ ڈی کرن والے پہلے شخص نیں۔ پنجاب یونیورسٹی اورینٹل کالج لہور دے شعبہ پنجابی دے سربراہ سن۔ اوہناں نے پنجابی بولی تے ادب اُتے 40 کتاباں لکھیاں۔ حکومت پاکستان نے اوہناں دے کماں اُتے 2003 وچ پرائڈ آف پرفارمنس (Pride of Performance) دتا تے 2016 وچ ستارہ امتیاز دتا گیا تے 23 فروری 2018 وچ حکومت پنجاب ولوں پرائیڈ آف پنجاب دتا گیا۔

جیون تے کم

شہباز ملک دے پیو دادے دا تعلق ننگلیاں تحصیل پسرور ضلع سیال کوٹ پنجاب نال سی ۔ فیر اوہ لہور منتقل ہو گئے۔ سلطان پورا، لہور وچ ملک محمد دین دے کعھر 3 اپریل 1937 نوں شہباز ملک جمے۔ اوہناں دی ماں دا ناں رمضان بی بی سی ۔ اٹھ پعھیݨ پعھراواں وچ اوہناں دا نمبر 7 واں سی۔ اوہناں دے والد پہلاں سرکاری ملازم سن، ملازمت چھڈݨ مگروں لکڑاں دی ٹال پالئی تے اوتھے شہباز دی ایہ ذمے داری سی کہ اوہناں دے بیلیاں نوں اخبار پڑھ کے سݨاؤݨ۔ 1942 چ ایم سی پرائمری سکول کوچہ محمدی لہور چ پہلی جماعت وچ پڑھن لگ گئے تے ایتھے اوہناں دے استاد محمد رمضان سی۔ 1946 وچ چوتھی جماعت پاس کرن مگروں اقبال ہائی سکول گڑھی شاہو لہور وچ داخلہ لیا۔ 1954 وچ میٹرک پاس کیتا۔ سکول وچ اوہ بزم ادب دے پروگرام وچ اپݨا حِصا پاؤندے سن۔ 1950 چ ہوائی حملے توں بچاء تے 1955 چ فرسٹ ایڈ دی سکھلائی کیتی۔

1956 چ پہلا ڈراما تویت دے ناں نال ڈاکٹر فقیر محمد فقیر دے میگزین پنجابی چ چھپیا جد اوہ حلے 20 ورھے دے سن، 10یا۔ اردو افسانے چودہویں صدی وچ تے پنجابی لکھتاں مہینا وار پنجابی وچ لکھے۔ پہلا افسانا "پیار دا پھٹ" مہینا وار پنجابی وچ اگست، ستمبر 1958 دے ميگزین وچ چھپیا۔ ڈراما تویت ایسے میگزین ایسے ورے چھپی۔ 1959 وچ پہلا تنقیدی آرٹیکل پنجابی لہور دے مارچ، اپریل دے شمارے وچ چھپیا ۔ 1959 چ پنجابی فاضل دا امتحان پنجاب یونیورسٹی توں پاس کیتا۔ 1960 وچ اپݨا ادبی ناں شہباز ملک رکھ لیا۔ پنجند پنجابی کالج دے ناں نال پنجابی ادیب عالم فاضل پڑھاؤݨ دا ادارہ بݨایا تے ایتھے دو ورھے تک پڑھایا۔ 1961 توں ریڈیو پاکستان لہور توں پروگرام کیتے تے 13 اپریل 1961 نوں پہلا پنجابی افسانا پڑھیا۔ پنجابی پرھیا دے ناں نال پنجابی بولی تے ادب لئی اک سنگت بنائی۔ مہینا وار پنجابی ادب لہور وچ نائب مدیر کم کیتا تے ریڈیو پاکستان لہور توں جمہور دی آواز دے ناں نال کالم وی لکھے۔ پدھرے راہ دے ناں نال پہلی کتاب فاضل پنجابی دے حوالے نال علمی تے ادبی کتاب لکھی۔ 1962 چ اجوکی کہاݨی دے ناں نال محمد آصف خاں تے خالد لہوری نال رل کے پنجابی افسانیاں دی پاکستان وچ پہلی چوݨ چھپی۔ ایسے ورھے چانݨ دے ناں نال کھوج پرکھ تے پہلی کتاب چھاپی تے سوکھے پینڈے وی ایسے ورے چھپی۔ ایسے ورھے سوکھے پینڈے چھپی۔ 1964 چ مڈلے لوک راج دیاں جوناں وچ آئے پر جت نہ سکے ۔ 25 اپریل 1965 نوں عصمت شاہین نال اوناں د ویاہ ہویا۔ 1965 وچ ای کنہیا لال کپور دی گرمکھی کتاب تل پھل نوں فراسی لپی چ التھیا۔ 1966 چ انٹر دا نتارا ہویا تے ریڈیو پاکستان دے واہی بیجی دے پروگرام وچ کم کرن لگے 1967 چ اوناں دی کتاب سو سیانے اک مت چھپی۔ 1968 چ بی اے کیتا تے اوہناں دی کتاب سو سیانے اکو مت نوں پاکستان رائٹر گلڈ نے انعام دتا۔ 1968 وچ ای اوہناں دے دو گیتاں نوں پہلا تے دوجا انعام مِلیا۔ 1970 چ اوہناں نے زندگی میگزین وچ کالم لکھے۔ 1971 چ ایم اے پہلے سال دے نتارے وچ پہلے نمبر تے آؤݨ اُتے علامہ علاؤالدین صدیقی میرٹ سکالرشپ ملیا۔ 1972 وچ ایم اے پنجابی پہلے درجے وچ تے یونیورسٹی ولوں دوجی پوزیشن تے مرداں وِچوں پہلے نمبر تے پاس کیتا۔

1972 73 چ مہینا وار لہراں دے مدیر پاروں کم کیتا۔ 1973 چ کھوج پرکھ تے کتاب پکی روٹی چھاپی۔ 1976 چ پنجاب یونیورسٹی چ تھوڑے ویلے لئی استاد لگے۔ 1 مارچ 1977 نوں شعبہ پنجابی پنجاب یونیورسٹی دے دو ورے لئی چیرمین بنائے گئے ۔ 1977 وچ کتاب پنجابی لسانیات چھپی 1978 چ شعبہ پنجابی دا میگزین کھوج ٹوریا۔ 1979 چ کتاب نتارے چھپی تے ایسے ورھے بھارت پھرن لئی گئے تے اوتھے امرتا پریتم نال اوناں دی گل بات ہوئی جیہڑی ناگ منی چ چھپی۔ ایسے ورے ای اون اکادمی ادبیات پاکستان دے سنگی بنے۔ 1980 چ اوناں بی اے پنجابی آپشنل دی نصابی کتاب ادبی مہکاں تے چونواں پنجابی ادب ہور سنگیاں نال رل کے بنائی۔ 1983 چ اکادمی ادبیات پاکستان ولوں بلائی گئی چوتھی اہل قلم کانفرنس وچ شرکت کیتی۔ پنجابی ادبی تاریخ دے نوين ورقے دے سرنانویں نال پنجابی دے اوہناں لکھاریاں بارے دسیا جناں دا تریخ چ نیں لبدا تے اے اوناں کالماں دی مورت وچ امروز اخبار وچ ٹوریا ایہدے تے 27 آرٹیکل لکھے گۓ۔

1 فروری 1982 نوں مولوی احمد یار دے فکر و فن تے کھوجی آرٹیکل لکھن تے اونوں پاکستان چ پنجابی چ پہلی پی ایچ ڈی دی ڈگری دتی گئی۔ ایسے ورے پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ دے پنجابی پرویشکا (گرمکھی) دے امتحان چ پہلی پوزیشن نال پاس کرن تے یونیورسٹی ٹکا لیا۔ 24مئی 1983 توں اخبار نواۓ وقت دے ادبی صفے تے منہ آئی گل دے ناں نال 9 پنجابی کالم لکھے۔ پنجاب یونیورسٹی دے ہوسٹل سپریڈنٹ لگے۔ 1985 چ نیو کیمپس لہور چلے گۓ۔ 1985 چ ای کتاب گویڑ چھاپی۔

1991 چ اکادمی ادبیات پاکستان اسلام آباد نے اوہناں دی کتاب پنجابی کتابیات چھاپی۔ 1992 چ عبداجبار اثر نے جس ڈاکٹر شہباز ملک دے ناں نال ڈاکٹر شہباز ملک دے کماں تے نظماں تے لکھتاں چھاپیاں۔ اے پہلا پراگا سی مگروں ہور وی لکھے گۓ۔ پنجاب سرکار نے نے 1994 چ پنجابی کتابیات لکھن تے شاہ عبدالطیف ایوارڈ جیہدے پیسے تے شیلڈ سی انعام وچ دتے۔ 23 مارچ 2003 نوں حکومت پاکستان ولوں پنجابی بولی لئی کماں باجوں شہباز ملک نوں پرائڈ آف پرفارمنس دتا گیا۔ 24 اکتوبر 2004 نوں اوہناں دی سوانی عصمت شاہین لمبا چِر روگی رہن تے گردے کم نہ کرن باجھوں ایس دنیا وچ نئیں رہی ۔ 2007 نوں حج تے گئے ۔

شہباز ملک اپنی لائیبریری وچ

کتاباں

پنجابی کتابیات

پدھرے راہ اجو کی کہانی چانݨ سوکھے پینڈے راہے راہ سو سیاݨے اکو مت پکی روٹی

جنگ نامہ مقبل تے پنجابی مرثیہ مونھ آئی گل پنجابی کہاوتیں پنجابی لسانیات ساڈے اکھان نتارے پنجابی ادبی جائزے

ادبی مہکاں چونواں پنجابی ادب آزادی دے مجاہد لکھاری تنقیدی وچار راقب قصوری دیاں نعتاں جنگ نامہ پیر محمد کاسبی

پاکستانی پنجابی ادب (ببلیوگرافی) تحریک پاکستان اور پنجابی ادب مولوی احمد یار فکر تے فن گویڑ سسی پنوں حافظ برخوردار (مسلمانی) سسی پنوں حافظ برخوردار (رانجھا) نویں ورقے (پہلا پراگا)

پنجابی کتابیات (جلد:1) وچار پنجابی ادب تے منزل پاکستان میریاں بھارت پھیریاں پنجابی کہاوتاں سیانے کہندے نیں روپ رنگ (کھوج تے پرکھ) دل دیاں گلاں - شہباز دیاں

پنجابی ادبی جائزے گلاں ڈاکٹر شہباز دیاں شہباز دیاں گلاں پنجابی کتابیات (جلد:2) الیلاں رویلاں

آرٹیکل

ڈاکٹر شہباز ملک نے کُل 350 آرٹیکل لکھے جیہناں وچ 119 میگزیناں لئی 38 کتاباں لئی تے 193 اخباراں لئی لکھے گئے۔

ایڈیٹر

• پنجابی ادب
• لہراں
• مجلہ تحقحق
• اورینٹل کالج میگزین
• کھوج

انعام

• پرائیڈ آف پنجاب 2018
• ستارہ امتیاز 2016
• پرائڈ آف پرفارمنس 2003
• علامہ علاؤالدین صدیقی میرٹ سکالرشپ 1971
• پنجابی پرویشکا 1982
• ودیا کمپیر ادبی پروگرام، ریڈیو، گریجویٹ ایوارڈ 1984
• دہالیوال ایوارڈ ساہت اکیڈیمی لدھیاݨا 1994
• دو قومی گیت 1967

کتاباں تے انعام

• سو سیانے اکو مت (گلڈ ایوارڈ 1967)
• جنگنامہ مقبل تے پنجابی مرثیہ (گلڈ ایوارڈ 1974)
• پنجابی لسانیات (گلڈ ایوارڈ 1967)
• نتارے (گلڈ ایوارڈ 1979)
• مولوی احمد یار فکر تے فن (ہجری ایوارڈ 1984)
• پنجابی ادبی جائزے (جام ورک ایوارڈ 1989)
• پنجابی کتابیات (شاہ عبدالطیف بھٹائی ایوارڈ 1991)
• پنجابی ادب تے منزل پاکستان (مسعود کھدرپوش ایوارڈ 1995)

نگران آرٹیکل

• ایم اے (پنجابی): 21
• پی ایچ ڈی (پنجابی): 10

باہرلے جوڑ

• [۱]یو ٹیوب تے ڈاکٹر شہباز ملک
• اک آرٹیکل وچ اتا پتا Archived 2014-08-12 at the وے بیک مشین

حوالے

تمغا حُسنِ کارکردگی (Pride of Performance)

اعجاز انور · انور مسعود · اشفاق احمد · اشرف امان · اشرف طائی · افتخار عارف · آصف باجوہ · احمد غلام علی چھاگلہ · احمد ندیم قاسمی · اسلم فرخی · اقبال مہدی · امانت علی خان · امیر حمزہ شنواری · بندو خان · بشرح انصاری · بروجن داس · شہباز ملک · حفیظ جلندری · فخر زمان · نور جہاں · ثریا ملتانیکر · خواجہ خورشید انور · جمیل الدین عالی · نثار بزمی · نازیہ حسن · عالم لوہار · عارف لوہار · محمود علی · شاہد آفریدی · جاوید اقبال · جہانگیر خان · خالد عباس ڈار · دینا ایم مستری · رؤف خالد · زہرہ نگاہ · سعید رشید · سلیم الزماں صدیقی · سہیل رانا · شان شاہد · شفیع محمد · ضمیر نیازی · طارق مصطفا · طلعت حسین · عابدہ پروین · عباس الدین احمد · عطا الحق قاسمی · غلام حسن شگن · غلام محمد قاصر · فتح علی خان · لطیف کپاڈیا · محمد بشیر · محمد علی · ملکہ پکھراج · عبید اللہ بیگ · منی بیگم · مکرم بخاری · مہدی حسن · معین اختر · وحید قریشی · ٹینا سانی · بھولو پہلوان · حیا ت الله خان درانی · یونس خان · شعیب منصور · صبا حمید · فاطمہ ثریا بجیا · قتیل شفائی · مجاہد کامران · نزیر صابر · میرا  · منو بھائی