منو بھائی
منو بھائی | |
---|---|
جم | 6 فروری 1933 |
وفات | 19 جنوری 2018 (85 سال) |
شہریت | پاکستان |
مذہب | اسلام |
عملی زندگی | |
پیشہ | شاعر ، صحافی ، ڈراما نگار ، کالم نگار |
پیشہ ورانہ زبان | اردو |
اعزازات | |
ترمیم |
منو بھائی (جم: 6 فروری 1933ء – وفات: 19 جنوری 2018ء) پاکستان پنجاب دے مشہور کالم لکھاری، مصنف تے ڈراما نگار سن ۔ اوہناں نے پاکستان ٹیلی ویژن لئی بہت سارے ڈرامے لکھے ۔ اوہناں دا سبھ توں مشہور ڈراما سونا چاندی اے ۔ 2007ء وچ اوہناں نوں صدارتی تمغا برائے حسن کارکردگی نال نوازیا گیا۔[۱]
منو بھائی صحافی ، کالم نگار ، شاعر تے لکھاری سن ۔ ادب وچ خدمات لئی 2007 وچ صدر پاکستان ولوں اوہناں نوں پرائڈ آف پرفارمنس ایوارڈ نال نوازیا گیا۔ اوہناں دی وفات 22 جنوری 2018 نوں لہور وچ ہوئی ، اوہناں دی عمر 84 سال سی۔ اوہناں دی قابل ذکر ادبی خدمات دے سبب اوہناں نوں 23 مارچ 2018 نوں ہلال امتیاز (کریسنٹ آف ایکِسی لینس) ایوارڈ نال وی نوازیا گیا۔ اوہناں نے پاکستان ٹیلی وژن تے سونا چاندی دے ناں نال ڈراما لکھیا جو عوام چ چوکھا مشہور ہویا۔ اوناں دے مشہور ڈرامے آشیانہ، دشت نیں۔ اوہناں پنجابی بولی چ شاعری وی کیتی جیہڑی پنجابی دا ودھیا کم منی جاندی اے۔
مڈھلا جیون تے تعلیم
[سودھو]منو بھائی دا اصل ناں منیر احمد قریشی سی۔ اوہناں دے دادا میاں غلام حیدر قریشی امام مسجد سن، کتاباں دی جلد سازی تے کتابت اوہناں دا ذریعہ معاش سی۔ اوہ شاعری وی کردے سن ۔ اوہناں دے والد محمد عظیم قریشی ریلوے وچ ملازم سن، جو بعد وچ اسٹیشن ماسٹر بنے۔ پنجابی دے معروف شاعر شریف کنجاہی اوہناں دے ماموں سن ۔ 1947ء وچ میٹرک کرن توں بعد اوہ گورنمنٹ کالج کیمبل پور (اٹک) آ گئے، اوتھے غلام جیلانی برق، پروفیسر عثمان تے مختار صدیقی جداں استاداں توں اوہناں نوں پڑھن دا موقع ملا۔ ایتھے توں پنجابی شاعری شروع کيتی۔[۲] اوہناں نے گورنمنٹ کالج اٹک توں اپنی تعلیم مکمل کيتی۔ ڈان اخبار ، کراچی دی اک خبر مطابق: اوہناں نے فروری 2013 وچ پاکستان دے شہر لہور وچ اپنے اعزاز وچ اک عوامی تنیڑے وچ دی جانے والی اپنی تقریر وچ دسیا کہ اوہ 80 سال دے ہو گئے نيں ۔ اوہناں نے اس تقریر وچ اپنی زندگی دے بارے وچ اک ہور حقیقت وی انکشاف کيتا ، "ميں اک سکھ لڑکے ، گرودت سنگھ دا اک رضاعی بھائی رہیا واں ۔ اوہدی والدہ نے مینوں 15 دن یا اس توں زیادہ عرصا پالیا ، کیونکہ اس وقت میری والدہ بیمار سن"۔ ایہ گلاں اوہناں نے "منو بھائی دیاں ستے خیراں" نامی اپنے اعزاز وچ منعقد اجلاس وچ دسیاں ۔
پیشا وارانہ زندگی
[سودھو]منو بھائی نے اپنے کیریئر دا آغاز اردو بولی دے اخبار وچ مترجم دی حیثیت توں کيتا لیکن آخر کار ڈرامہ نگار تے ڈرامہ نگار بن گئے ۔ ڈرامہ مصنف دی حیثیت توں اوہناں دا کیریئر بنیادی طور تے پاکستان ٹیلی وژن (پی ٹی وی) واسطے ڈرامے لکھݨ لئی وقف سی ۔ اوہناں نے 'آشیانا' تے 'دشت' تے 'سونا چاندی' ورگے ڈرامے لکھے نيں ۔ اوہ پاکستان دے سبھ توں عمدہ تے مستقل مصنفاں وچوں اک سی ۔ ’بطور ڈراما نگار ، منو بھائی دا ہݨ تک دا سبھ توں مشہور ٹی وی ڈراما سونا چاندی اے ، جیہڑا 1982 وچ ریلیز ہويا ۔ سونا چاندی ڈرامے واسطے اوہناں دی باصلاحیت تحریر دی وجہ توں اوہناں نوں بہت سراہیا گیا ۔ اک پنڈ دے جوڑے دے بارے وچ اک کہاݨی، جو پیسا کموݨ تے بہتر معیار زندگی دے حصول لئی شہر منتقل ہو جاندا اے ۔ ایہ ڈراما ہݨ وی اپݨی مزاحیا کہاݨی دی وجہ توں دیکھݨ والےآں دے ذہناں وچ اے ۔
اوہناں دی پنجابی شاعری نوں پنجابی ادب تے شاعری وچ اک بہترین کم سمجھیا جاندا اے ۔ روزنامہ جنگ دے اک باقاعدہ کالم نگار ، منو بھائی نوں پاکستان دے بہترین تے روشن ترین کالم نگاراں وچ شمار کيتا جاندا اے۔
کالم نگاری
[سودھو]تعلیم توں بعد 1950ء دی دہائی دے اخیر وچ راولپنڈی دے اخبار تعمیر وچ پنجاہ روپے ماہوار اُتے نوکری کيتی۔ تے ايسے اخبار توں اوٹ پٹانگ دے عنوان توں کالم نگاری دا آغاز کيتا۔ امروز اخبار وچ نظم بھیجی تاں اس وقت دے مدیر احمد ندیم قاسمی نے قلمی ناں منو بھائی عطا کيتا۔ جو اوہناں دے اصل ناں دی جگہ معروف اے، ايسے ناں توں کالم تے ڈراما نگاری کيتی۔[۳]’’تعمیر‘‘ توں قاسمی صاحب اوہناں نوں ’’امروز‘‘ وچ لے آئے۔ ایتھے اوہناں نے دوسری صحافتی ذمہ داریاں دے نال ’’گریبان‘‘ دے عنوان توں کالم لکھنے شروع کیتے۔ حکومت توں صحافیاں دے معاوضے دے جھگڑے اُتے اوہناں دا تبادلہ سزا دے طور اُتے ملتان ’’امروز‘‘ وچ کر دتا گیا، جتھے توں ذوالفقار علی بھٹو اوہناں نوں مساوات وچ لے آئے۔ 7 جولائی 1970ء نوں مساوات وچ اوہناں دا پہلا کالم چھپا۔ مساوات توں روزنامہ جنگ لاہور وچ آ گئے۔ کچھ عرصہ دوسرے اخبارات وچ وی کم کيتا۔[۲]
ڈراما نگاری
[سودھو]ڈراما نگاری وی منو بھائی دی شخصیت دا اک معتبر حوالہ اے ۔ اوہناں نے پی ٹی وی لئی سونا چاندتی، جھوک سیال، دشت تے عجائب گھر ورگے ڈرامے تحریر کیتے ۔ کالم نویسی دی طرحاں اپنے ڈرامےآں وچ وی ااوہناں نے ورکنگ کلاس دے لوکاں دی زندگی تے مسائل پیش کیتے سی ۔ ٹی وی لئی ڈراما نویسی ول اوہناں نوں اسلم اظہر لیائے سی ۔ جینہاں دے کہن اُتے منو بھائی نے 1965ء دی جنگ دے موضوع اُتے ’’پل شیر خان‘‘ ڈراما لکھیا۔[۲]
کتاباں
[سودھو]- اجے قیامت نئیں آئی (پنجابی شاعری دا مجموعا)
- جنگل اداس ہے (منتخب کالم)
- فلسطین فلسطین
- محبت کی ایک سو ایک نظمیں
- انسانی منظر نامہ (ترجمے)[۲]
پنجابی شاعری
[سودھو]منو بھائی نے پنجابی وچ شاعری کیتی ۔ اوہناں دی پنجابی شاعری وچ کئی نظماں نوں شہرت تے مقبولیت ملی اے ۔
- نمونہ کلام
؎ اوہ وی خوب دیہاڑے سن
بھکھ لگدی سی منگ لیندے ساں
؎ مل جاندا سی کھا لیندے ساں
نئیں سی ملدا تے رو پیندے ساں
؎ روندے روندے سوں رہندے ساں
ایہہ وی خوب دیہاڑے نیں
؎ بھکھ لگدی اے منگ نئیں سکدے
ملدا اے تے کھا نئیں سکدے
؎ نئیں ملدا تے رو نئیں سکدے
نہ روئیے تے سوں نئیں سکدے
خدمات
[سودھو]2014ء وچ منو بھائی نے اپنا ذاتی کتب خانہ گورنمنٹ کالج یونیورسٹی لہور نوں عطیہ کر دتا سی۔ ایہ کتب خانہ 145,464 کتاباں اُتے مشتمل سی۔[۴]
موت تے میراث
[سودھو]پاکستان دے وزیر اطلاعات ، پرویز رشید نے ، منو بھائی نوں خراج تحسین پیش کرنے دے لئی ، 2014 وچ اک عوامی اکٹھ وچ تقریر کردے ہوئے کہیا کہ حبیب جالب واحد دوسرے شاعر سن جینہاں دی شاعری اس دور دی عکاسی کردی اے جیہدے وچ اوہ رہندے سن ۔ ايسے اکٹھ وچ منو بھائی نے کہیا کہ اوہناں نے اوہ سبھ کچھ سکھیا جو اوہ عام لوکاں توں جاندے نيں ۔ مصنفاں نوں ایہ سمجھنا چاہیدا کہ گلیمر حقیقت پسندی وچ اے تے اوہناں نوں لوکاں دے دلاں دے نیڑے مضامین لکھن لئی عام لوکاں دے نال باہمی روابط نوں بڑھاونا چاہیدا۔
2014 وچ ، اوہناں نے گورنمنٹ کالج یونیورسٹی ، لاہور نوں ڈرامہ تے ادب دے فروغ وچ اوہناں دے تعاون اُتے اپنی ذاتی لائبریری دا عطایہ کیہ۔
پاکستانی انگریزی بولی دے اک وڈے اخبار نے اوہناں دی وفات توں بعد تبصرہ کيتا ، "اک ڈراما نگار تے شاعر دی حیثیت توں اپنے کم دے علاوہ اوہناں نے اک آزاد میڈیا دی ضرورت اُتے وی زور دتا۔ اوہناں نے کہیا کہ سچی صحافت دے ذریعہ دہشت گردی ، غربت تے معاشرتی انحطاط دا خاتمہ کيتا جاسکدا اے۔ "ان دا پختہ یقین سی کہ وقت دے نال نال ، پاکستان وچ صحافت معاشرے وچ پختہ تے تعمیری کردار ادا کرے گی۔"
اک تجربا کار پاکستانی صحافی آئی رحمان نے منو بھائی دی تعظیم دے لئی 2013 دے اک پروگرام وچ اوہناں دے بارے وچ تبصرہ کيتا ، "منو بھائی نے ہمیشہ اس مقصد نوں لکھیا ، عوام وچ شعور پیدا کرنا تے اوہناں وچ بدترین حالات وچ وی امید پیدا کرنا۔"
وفات
[سودھو]منو بھائی طویل علالت دے بعد 19 جنوری 2018ء نوں 84 سال دی عمر وچ لہور وچ انتقال کر گئے۔ نماز جنازہ اِسی روز ریواز گارڈن وچ بوقت عصر اداء کيتی گئی۔
ہور دیکھو
[سودھو]پرائڈ آف پرفارمنس لیݨ والیاں دی لسٹ
|
حوالے
[سودھو]- ↑ http://www.dawn.com/news/238923/civil-awards-given, Munnu Bhai's تمغائے حسن کارکردگی Award info on Dawn newspaper, Karachi, Published 24 مارچ 2007, Retrieved 15 مئی 2016
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ حسان خالد تے ریاض احمد (16 مارچ 2017ء)۔ "ساڈی صحافت توں مقصدیت ختم ہُندی جا رہی اے، منو بھائی"۔ ایکسپریس نیوز۔ اخذ شدہ بتاریخ 19 جنوری 2018
- ↑ Hamid Mir - ڈاکٹر منو بھائی - column – 2017-05-11
- ↑ Munnu Bhai donates personal library to GCU – Newspaper – DAWN.COM