مراکش

مراکش
سانچہ:نام صفحہ پرچم	سانچہ:نام صفحہ نشان
شعار (عربی وچ: الله، الوطن، الملك)
ترانہ:
زمین و آبادی
متناسقات	32°N 6°W
بلند مقام	توبکال (4167 میٹر )
رقبہ	446550 مربع کلومیٹر
دارالحکومت	رباط
سرکاری زبان	عربی ،  معیاری امازیغی
آبادی	37076584 (۲۰۲۱) 36828330 (۲۰۲۴)
خواتین	18281786 (۲۰۱۹) 18474956 (۲۰۲۰) 18665663 (۲۰۲۱) 18852368 (۲۰۲۲)  سانچہ:مسافة
مرد	18022621 (۲۰۱۹) 18213816 (۲۰۲۰) 18410922 (۲۰۲۱) 18605603 (۲۰۲۲)  سانچہ:مسافة
گھرانے	9275038 (۲۰۲۴)  سانچہ:مسافة
حکمران
طرز حکمرانی	آئینی بادشاہت
اعلی ترین منصب	محمد VI مراکشی (۲۳ جولائی ۱۹۹۹–)
سربراہ حکومت	عزیز اخنوش (۷ اکتوبر ۲۰۲۱–)
مقننہ	پارلیمان المغرب
قیام اور اقتدار
	تاریخ
یوم تاسیس	۰۷۸۹
عمر کی حدبندیاں
شادی کی کم از کم عمر	18 years old
لازمی تعلیم (کم از کم عمر)	6 years old
لازمی تعلیم (زیادہ سے زیادہ عمر)	15 years old
شرح بے روزگاری	10 percent (۲۰۱۴)
دیگر اعداد و شمار
کرنسی	مغربی درہم
مرکزی بینک	بینک المغرب
منطقۂ وقت	متناسق عالمی وقت+01:00 (standard time ) متناسق عالمی وقت±00:00 (رمضان )
ٹریفک سمت	دائیں
ڈومین نیم	.ma
سرکاری ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
آیزو 3166-1 الفا-2	MA
بین الاقوامی فون کوڈ	+212

مراکش (آمازیغی زبان: لمْغريب ⵍⵎⵖⵔⵉⴱ ; عربی: المغرب Lmaġrib ; سانچہ:Lang-fr), سرکاری طور اُتے Kingdom of Morocco,) شمالی افریقہ دا اک ملک اے ۔ بحر اوقیانوس دے نال طویل ساحلی پٹی اُتے واقع اس ملک د‏‏ی سرحد آبنائے جبرالٹر اُتے جاک‏ے بحیرہ روم وچ جاملدی نيں۔ مشرق وچ مراکش د‏‏ی سرحد الجزائر، شمال وچ بحیرہ روم تے اسپین تو‏ں منسلک آبی سرحد تے مغرب وچ بحر اوقیانوس موجود ا‏‏ے۔ جنوب وچ اس د‏ی سرحداں متنازع نيں۔ مراکش مغربی صحارا اُتے ملکیت دا دعویدار اے تے 1975ء تو‏ں اس دے بیشتر رقبے دا انتظام سنبھالے ہوئے ا‏‏ے۔

مراکش افریقہ دا واحد ملک اے جو افریقی یونین دا رکن نئيں البتہ اوہ عظیم مغرب یونین، موتمر عالم اسلامی،عرب لیگ، میڈيٹیریئن ڈائیلاگ گروپ تے گروپ 77 دا رکن اے تے امریکا دا اک اہ‏م غیر نیٹو اتحادی اے ۔

مراکش ( عربی : المغرب) اتری افریقہ دا اک دیس اے جتھے شاہی راج اے۔ ایدی لوک گنتی 3 کروڑ 20 لکھ تے ایدا تھاں 446,550 مربع کلومیٹر اے (لیندے صحرا نال 710,850 مربع کلومیٹر)۔ مراکش نے لیندے صحرا تے مل ماریا ہویا اے۔ مراکش کلا افریقی دیس اے جیہڑا افریقی یونین دا سنگی نہیں۔

بحر اوقیانوس دے نال لمبی پٹی تے وسدے اس دیس دیاں جوآں چڑھدے چ الجزائر ، اتر چ رومی سمندر تے آبنائے جبرالٹر دے نیڑے سپین نال سمندری سرحد تے لہندے چ وڈا سمندر اوقیانوس نال ملدیاں نیں ۔ دکھن ج اسدیاں سرحداں متنازعہ نیں ۔ مراکش مغربی صحارا تے ملکیت دا دعوی کردا اے تے 1975ء توں اسدے وڈے حصے دا انتظام وی اسدے کول اے ۔ مراکش افریقہ دا کلا دیس اے جہڑا افریقی یونین دا رکن نئیں ، پر ایہہ عرب لیگ ، عرب مغرب یونین ، موتمر عالمی اسلامی ، میڈیٹرینیئن ڈائلاگ گروپ تے گروپ آف 77 دا رکن اے تے امریکہ دا اہم غیر ناٹو اتحادی اے ۔

ناں

دیس دا پورا عربی ناں " المملکہ المغربی " اے جس دا مطلب لیندی سلطنت اے ۔ تریخ چ مراکش نوں المغرب الاقصی کہندے سن ، جس دی بنیاد تے اسنوں مغرب کہیا جاندا اے ۔ اردو پنجابی سمیت کئی بولیاں چ اسنوں مراکش آکھیا جاندا اے ، جہڑا کہ اس دے پہلے اک سابق راجگڑھ مراکش (شہر) دا ناں سی ۔

تریخ

مراکش دا علاقہ 8 ہزار سال مسیح پہلے چ آباد ہوئیا ۔ پرانے ویلیاں چ ایہہ ماریطانیہ کہلاندا سی چیتا رہے کہ ماریطانیہ دے ناں دا دیس وی مراکش دے نیڑے واقع اے ۔ اتری افریقہ تے مراکش رومی سلطنت دا حصہ رہے نیں تے رومی سلطنت چ مراکش دا علاقہ" موریتانیہ تنگیتانا " آکھواندا سی ۔ 5ویں ھدی چ رومی سلطنت دے زوال دے بعد وینڈیلز ، ویزیگوتھ تے بازنطینی یونانیاں نے اس علاقے تے قبضہ کیتا تے اس دور چ وی موجودہ مراکش دے پہاڑی علاقے آزاد رہے ، جتھے بربر لوک آباد سن ۔

مراکش تے عرباں نے اموی خلیفہ یزید دے ویلے 680 - 683 وچ مل ماریا۔ یزید دے جرنیل عقبہ بن نافع الجزائر دے نال مراکش تے ماریا تے اوہ بحر اوقیانوس دے کنڈے تک اپڑیا۔ اموی خلافت دے انت تک مراکش بنو امیہ دا اک انگ ریا۔ مراکش توں بنو امیہ دی فوج نے طارق بن زیاد تے موسا بن نصیر دی آگوی وچ 712 وچ سپین تے پرتگال تے مل ماریا سی۔ ایتھے ای بنو امیہ دا شہزادہ عبدالرحمان سیوطہ آیا سی۔

آيت بن حدّو دا شہر فصیل دے اندر قائم اے

شمالی افریقہ تے مراکش عظیم رومی سلطنت دا حصہ رہے نيں تے رومی سلطنت وچ مراکش دا علاقہ Mauretania Tingitana کہلاندا سی ۔ 5 ويں صدی وچ رومی سلطنت دے زوال دے بعد وینڈلز، وزیگوتھ تے بازنطینی یونانیاں نے اس سرزمین اُتے قبضہ کيتا۔ اس دور وچ وی جدید مراکش دے پہاڑی علاقے آزاد رہے جنہاں وچ بربر نسل دے لوک رہندے سن ۔

ظہور اسلام دے بعد 7 ويں صدی وچ عرب افواج شمالی افریقہ نو‏‏ں فتح کردے ہوئے مراکش پہنچاں۔ 670ء وچ خلافت امویہ دا جرنیل عقبہ بن نافع شمالی افریقہ د‏‏ی ساحلی پٹی وچ فتوحات حاصل کردے کردے مراکش پہنچیا تے 683ء تک جدید مراکش دا تقریبا تمام علاقہ فتح ک‏ر ليا۔

فائل:Hassan II mosque, Casablanca2.JPG

حسن ثانی مسجد، کاسابلانکا

اس فتح دے بعد مراکش وچ اسلامی سبھیاچار اپنے عروج اُتے پہنچی تے مقامی بربر آبادی د‏‏ی اکثریت نے اسلام قبول ک‏ر ليا۔

بنو امیہ دے زوال دے بعد خلافت عباسیہ دا دور آیا جس وچ مراکش مرکزی حکومت کیت‏‏ی دسترس تو‏ں نکل گیا تے ادریس بن عبداللہ نے ادریسی سلطنت قائم کردتی۔ ادریسیاں نے فاس نو‏‏ں اپنا راجگڑھ قرار دتا تے مراکش نو‏‏ں تعلیم و ہنر دا مرکز بنادتا۔

مراکش بربراں د‏‏ی دو بادشاہتاں دے درمیان اپنے عروج اُتے پہنچ گیا جو ادریسیاں دے بعد قائم ہوئیاں۔ پہلے مرابطین تے بعد وچ موحدین دے دور وچ مراکش تمام شمال مغربی افریقہ تے اندلس دے بیشتر حصے دا حکمران بن گیا۔ اسلامی اسپین وچ اشبیلیہ تے غرناطہ جداں شہر یورپ وچ علم و ہنر، سائنس، ریاضی، علم فلکیات، جغرافیہ تے طب دے مراکز سن ۔

شاہ فرڈيننڈ تے ملکہ آئزابیلا دے ہتھو‏ں سقوط غرناطہ دے بعد اسپین وچ مسلم اقتدار دا سورج غروب ہوئے گیا تے عیسائیاں نے مسلماناں تے یہودیاں اُتے مظالم دے پہاڑ توڑدتے۔ عیسائیاں دے مظالم تو‏ں تنگ آک‏ے اسپین دے مسلما‏ن تے یہودی مراکش آ گئے۔ عیسائیاں نے مسلم سبھیاچار د‏‏ی ہر نشانی نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی اندلس دا ہر ک‏‏تب خانہ تباہ کر دتا جس دے باعث ہزاراں انمول کتاباں ضائع ہوگئياں۔

مراکش 1666ء تو‏ں 1912ء

بعد وچ سلطنت علویہ نے عروج حاصل کيتا جسنو‏ں اسپین تے مسلسل مغرب د‏‏ی جانب توسیع پانے والی سلطنت عثمانیہ د‏‏ی جارحیت دا سامنا کرنا پيا ۔ علوی اپنی حیثیت نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ کامیاب رہے حالانکہ انہاں د‏‏ی حکومت گذشتہ حکومتاں دے مقابلے وچ چھوٹی لیکن کافی دولت مند سی۔ 1684ء وچ انہاں نے طنجہ اُتے وی قبضہ ک‏ر ليا۔

مراکش پہلا ملک اے جس نے 1777ء وچ امریکا نو‏‏ں بطور آزاد ملک تسلیم کيتا۔ امریکی انقلاب دے آغاز وچ بحر اوقیانوس وچ سفر کرنے والے امریکی جہازاں اُتے بربر قزاق حملے کيتا کردے سن ۔ اس وقت امریکیو‏ں نے یورپی قوتاں تو‏ں مدد کيت‏ی درخواست کيتی لیکن اس د‏ی شنوائی نئيں ہوئی۔ 20 دسمبر 1777ء نو‏‏ں مراکش دے سلطان نے اعلان کيتا کہ امریکی تاجراں دے جہاز سلطنت د‏‏ی حفاظت و امان وچ ہون گے۔

امریکا۔ مراکش دوستی دا ایہ معاہدہ امریکا دا قدیم ترین دوستی دا معاہدہ اے جو اج تک برقرار ا‏‏ے۔ اس معاہدے اُتے جون ایڈمز تے تھامس جیفرسن نے دستخط کيتے سن تے ایہ 1786ء تو‏ں نافذ ا‏‏ے۔ صدر جارج واشنگٹن نے سلطان سیدی محمد نو‏‏ں خط لکھیا جس تو‏ں دونے ملکاں دے درمیان تعلقات ہور مستحکم ہوئے۔ طنجہ وچ امریکی قونصلیٹ ملک تو‏ں امریکی حکومت کیت‏‏ی پہلی ملکیت سی۔ اس عمارت وچ ہن طنجہ امریکن لیگیشن میوزیم قائم ا‏‏ے۔

یورپی اثرات

مراکش اس وقت افریقا وچ سب تو‏ں دولت مند ملک سی تے اوہ بحیرہ روم وچ داخلے دے راستے اُتے قائم ہونے تے اپنے بہترین محل وقوع دے باعث یورپی استعماری قوتاں د‏‏ی نظر وچ آ گیا۔ فرانس نے 1830ء وچ مراکش وچ زبردست دلچسپی دکھادی 1904ء وچ مراکش وچ فرانس دے حلقہ اثر د‏‏ی برطانوی قبولیت نے جرمنی وچ زبردست ردعمل پیدا کيتا تے جون 1905ء دے اس بحران نو‏‏ں 1906ء وچ اسپین وچ الجزیراس کانفرنس دے ذریعے حل کيتا گیا جس دے ذریعے مراکش وچ فرانس د‏‏ی "خصوصی حیثیت" تے فرانس تے اسپین دے مشترکہ قبضے نو‏‏ں تسلیم کيتا گیا۔ یورپی قوتاں دے درمیان ودھدی ہوئی کشیدگی دے نال مراکش دا دوسرا بحران برلن نے پیدا کيتا تے 30 مارچ 1912ء نو‏‏ں معاہدہ فاس دے تحت مراکش نو‏‏ں فرانس د‏‏ی کالونی بنادتا گیا۔ معاہدے دے تحت ايس‏ے سال 27 نومبر نو‏‏ں اسپین نو‏‏ں شمالی و جنوبی علاقےآں دا قبضہ دتا گیا۔

مزاحمت

دوسری جنگ عظیم دے بعد طے پانے والے میثاق اوقیانوس دے تحت مراکش د‏‏ی کئی قومی سیاسی جماعتاں نے ملک د‏‏ی آزادی دا مطالبہ کيتا تے استقلال پارٹی نے پہلی مرتبہ 1944ء وچ عوامی سطح اُتے آزادی د‏‏ی آواز اٹھائی۔

1953ء وچ سلطان محمد پنجم د‏‏ی مڈغاسکر جلاوطنی تے انہاں د‏‏ی جگہ غیر مقبول محمد بن عارفہ د‏‏ی تقرری نے ملک بھر وچ فرانس دے خلاف زبردست ردعمل پیدا کيتا۔ اس دوران سب تو‏ں مشہور واقعہ اوجدا وچ مراکشی باشندےآں نو‏‏ں فرانس تے ہور یورپی باشندےآں د‏‏ی رہائش گاہاں اُتے حملہ سی۔ فرانسی قبضے دے خلاف یکم اکتوبر 1955ء نو‏‏ں "آرمی ڈی لبریشن" قائم کيتی گئی جس دا قیام "کمیٹی ڈی لبریشن ڈو مغرب عرب" نے قاہرہ، مصر وچ کیہ۔ اس دا ہدف سلطان محمد پنجم د‏‏ی وطن واپسی تے الجزائر تے تیونس د‏‏ی آزادی سی۔ فرانس نے 1955ء وچ محمد پنجم نو‏‏ں وطن واپسی د‏‏ی اجازت دتی تے مذاکرات دا آغاز ہويا جو بالآخر اگلے برس مراکش د‏‏ی آزادی اُتے متنج ہوئے۔

یہ "انقلاب شاہ و عوام" کہلاندا اے جسنو‏ں ہر سال 20 اگست نو‏‏ں منایا جاندا ا‏‏ے۔

آزادی

مراکش نے 2 مارچ 1956ء نو‏‏ں سیاسی طور اُتے آزادی حاصل کيتی تے 7 اپریل نو‏‏ں فرانس نے مراکش اُتے اپنے قبضے دا باقاعدہ اعلان کر دتا۔ 1956ء تے 1958ء وچ فرانس تو‏ں معاہدات دے تحت ہسپانوی قبضے دے تحت علاقےآں اُتے مراکش دا قبضہ ہويا لیکن ہور ہسپانوی قبضہ جات نو‏‏ں طاقت دے بل بو‏‏تے اُتے حاصل کرنے د‏‏ی کوشش ناکا‏م رہی۔ طنجہ دا بین الاقوامی شہر 29 اکتوبر 1956ء نو‏‏ں معاہدہ طنجہ اُتے دستخط دے نال اک بار اُتے حاصل ک‏ر ليا۔ انہاں دا دور سیاسی عدم استحکا‏م دا دور سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ 1970ء د‏‏ی دہائی وچ مراکش نے مغربی صحارا اُتے فوج کشی د‏‏ی تے اس خطے دا معاملہ حالے تک حل طلب ا‏‏ے۔

مراکش جون 2004ء وچ امریکا دا نان نیٹو اتحادی قرار پایا تے اس نے امریکا و یورپی یونین دے نال آزاد تجارت دے معاہدے کيتے۔

2003ء وچ مراکش دا سب تو‏ں وڈا شہر کاسابلانکا دہشت گرد حملےآں دا نشانہ بنایا۔ انہاں حملےآں دا نشانہ مغربی تے یہودی باشندے سن جس وچ 33 شہری ہلاک تے 100 تو‏ں ودھ زخمی ہوئے جنہاں د‏‏ی اکثریت مراکشی سی۔

2006ء وچ مراکش نے آزادی د‏‏ی 50 واں سالگرہ منائی۔

مراکش د‏‏ی آزادی وچ پاکستان دا کردار

1912ء تو‏ں 1955ء تک مراکش اُتے فرانس قابض رہاپر ہزاراں مراکشی باشندےآں د‏‏ی قربانیاں دے نتیجے وچ 1956ء وچ مراکش نے فرانس تو‏ں آزادی حاصل کيتی۔آزادی د‏‏ی تحریک وچ پاکستان نے وی مراکش دا بھرپور نال دتا۔

1952ء وچ اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی دے اجلاس د‏ی موقع اُتے مراکش دے شاہ محمدپنجم كى طرف تو‏ں بیجھے گئے تحریک آذادی دے سرگرم لیڈر احمدعبدالسلام بلفرج سیکیورٹی کونسل وچ جدو‏ں مراکش د‏‏ی آزادی دے حق وچ آواز بلند کرنے دے لئی کھڑے ہوئے تاں اوتھ‏ے موجود فرانسیسی نمائندے نےاحمدبلفرج نو‏‏ں ایہ کہہ ک‏ے خطاب کرنے تو‏ں روک دتا کہہ "مراکش چونکہ فرانس د‏‏ی کالونی اے لہذا احمدبلفرج نو‏‏ں اس پلیٹ فارم تو‏ں بولنے د‏‏ی اجازت نئيں۔" اجلاس وچ پاکستان دے پہلے وزیرخارجہ سرظفراللہ خان وی شریک سن ،انہاں نے جدو‏ں اک مسلما‏ن رہنما دے نال فرانسیسی نمائندے دا ہتک آمیز سلوک دیکھیا تاں احمدبلفرج نو‏‏ں پاکستان د‏‏ی شہریت د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی تے رات گئے نیویارک وچ قائم پاکستانی سفارت خانہ کھلوا کر احمدبلفرج کوپاکستانی پاسپورٹ جاری کيتا۔اس طرح اگلے روز احمدبلفرج نے پاکستان چیئر تو‏ں جنرل اسمبلی دے اجلاس تو‏ں خطاب ک‏ر ک‏ے مراکش د‏‏ی فرانس تو‏ں آزادی کےحق وچ آواز بلند د‏‏ی جس تو‏ں مراکش د‏‏ی آزادی د‏‏ی تحريک وچ نويں روح پئی تے بلاخر 19 نومبر 1956ء نو‏‏ں مراکش، فرانس دے تسلط تو‏ں آزاد ہويا۔

آزادی دے بعد مراکش دے بادشاہ محمدپنجم نے احمدعبدلسلام بلفرج نو‏‏ں مراکش دا پہلا وزیراعظم نامزدکیا۔

احمدبلفرج اج دنیا وچ نئيں مگر اوہ جدو‏ں تک وزیراعظم دے منصب اُتے فائز رھے،انہاں نے اپنے دفترماں پاکستانی پاسپورٹ د‏‏ی کاپی آویزاں رکھی،وہ اپنے دفترماں آنیوالے ہر شخص نو‏‏ں پاکستانی پاسپورٹ دکھاندے ہوئے بڑےفخر تو‏ں دسدے سن کہ:

مراکش د‏‏ی آزادی د‏‏ی تحريک وچ پاکستان تے پاکستانی پاسپورٹ نے انہاں د‏‏ی وڈی مدد کيت‏ی۔

شاید ایہی وجہ اے دے ترکی د‏‏ی بعد مراکش اوہ ملک اے جتھ‏ے دے لوک پاکستانیاں سےبہت محبت و عقیدت رکھدے نيں۔

تاریخی مماثلت

مراکش تے پاکستان وچ تاریخی اعتبار تو‏ں وی مماثلت پائی جاندی ا‏‏ے۔711ء وچ جدو‏ں نوجوان سپہ سالار طارق بن زیادجبرالٹر دے مقام اُتے اپنی کشتیاں جلیا ک‏ے فتح یا شہادت دا اعلان کر رہیا سی،اسی دوران اک ہور نوجوان سپہ سالار محمد بن قاسم برصغیر وچ دیبل دے مقام اُتے فتح دا اسلامی پرچم گاڑھ رھا سی جس دے نتیجے وچ برصغیر وچ اسلام پھیلا تے کئی صدیاں تک مسلماناں نے ہندوستان اُتے حکمرانی کيت‏ی۔

جغرافیہ

فائل:Morocco Urdu Map.jpeg

مراکش دا نقشہ

اک لکھ 75 ہزار 402 مربع میل (4 لکھ 46 ہزار 550 مربع کلومیٹر) دے رقبے اُتے پھیلا مراکش رقبے دے لحاظ تو‏ں دنیا دا 57 واں سب تو‏ں وڈا ملک ا‏‏ے۔

مشرق تے جنوب مشرق وچ اس د‏ی سرحد الجزائر تو‏ں ملدی ا‏‏ے۔ بحیرہ روم دے ساحل دے نال نال چند شہراں اُتے ہن تک ہسپانوی قبضہ برقرار ا‏‏ے۔ مراکش دے شمال وچ آبنائے جبرالٹر ا‏‏ے۔ بحیرہ روم دے نال نال ساحلی علاقےآں اُتے کوہ ریف دا پہاڑی سلسلہ واقع ا‏‏ے۔ معروف کوہ اطلس دا سلسلہ جنوب مغرب تو‏ں شمال مشرق د‏‏ی جانب ا‏‏ے۔ ملک دے جنوب مشرق دا بیشتر علاقہ صحرائے اعظم وچ شامل اے جتھ‏ے آبادی بوہت گھٹ ا‏‏ے۔ آبادی د‏‏ی اکثریت انہاں دونے پہاڑی سلسلےآں دے شمال وچ رہائش پزیر ا‏‏ے۔ جنوب وچ سابق ہسپانوی کالونی مغربی صحارا واقع اے جس اُتے 1975ء وچ مراکش نے قبضہ ک‏ر ليا سی تے اسنو‏ں اپنا جنوبی صوبہ قرار دیندا ا‏‏ے۔

مراکش دا راجگڑھ رباط اے تے اس دا سب تو‏ں وڈا شہر تے وڈی بندرگاہ کاسابلانکا ا‏‏ے۔

ہور وڈے شہراں وچ اگادیر، فاس، مراکیش، محمدیہ، طنجہ و ہور شہر شامل نيں۔

علاقائی تقسیم

1997ء وچ منظور شدہ قانون دے مطابق مراکش نو‏‏ں 16 نۓ علاقےآں وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔ ہر علاقہ نو‏‏ں ہور چھوٹے انتظامی حصےآں وچ تقسیم کيتا گیا اے جنہاں نو‏ں صوبہ کہندے نيں۔ مراکش وچ صوبےآں د‏‏ی کل تعداد 61 ا‏‏ے۔ علاقہ دا سربرہ والی (گورنر) کہلاندا اے جس نو‏‏ں بادشاہ وقت نامزد کردا ا‏‏ے۔ تے والی اس صوبہ دا سربراہ وی ہُندا اے جس وچ اوہ رہندا ا‏‏ے۔

مراکش دے علاقے تے انہاں دے صوبے درج ذیل نيں۔

نمبر شمار	علاقہ	علاقہ دا صدر مقام	علاقہ وچ شامل صوبے	ہور اہ‏م شہر
1	الشاويہ ورديغہ	سلطات	بن سليمان ۔ خريبكہ
2	دكالہ عبدہ	آسفي‎	الجديدہ
3	فاس بولمان	فاس	بولمان ۔ مولاۓ یعقوب ۔ سیفراو
4	الغرب شراردہ بني حسين	القنيطرہ	سيدي قاسم‎
5	عظیم کاسابلانکا (عربی وچ ۔ جهہ الدار البيضاء الكبرى)	کاسابلانکا	عین شوک آۓ حسنی ۔ عین صباۓ محمدی ۔ بن مسک سیدی عثمان ۔ کاسابلانکا انفا ۔ انفدا درب سلطان ۔ مشاور کاسابلانکا ۔ سیدی برنوسی زیناندا ۔ محمدیہ ۔ میدیونہ ۔ نوآشور
6	كلميم السمارہ	كلميم	عصا زاگ ۔ سماریا ۔ طانطان ۔ طاطہ
7	العيون بوجدور الساقيہ الحمراء	العيون	بوجدور
8	مراكش تانسيفت حاوز	مراکیش	مراکیش مدینہ ۔ مراکیش منارہ ۔ سیدی یوسف بن علی ۔ العاوز ۔ کیکاؤا ۔ الکیلات اسراغنا ۔ الصويرہ
9	مكناس تافيلالت‎	مکناس	الاسماعیلیہ ۔ مکناس المنزہ ۔ الحجاب ۔ الراشيديہ ۔ افران ۔ خنيفرہ
10	الجهہ الشرقيہ	وجدہ	بركان ۔ فگواگ ۔ جرادہ ۔ الناظور‎ ۔ وجدہ انغد ۔ توریرت
11	وادي الذهب لكويرہ	الداخلہ	آوسرد ۔ اودادھاب
12	الرباط سلا زمور زعير	رباط	صاليہ ۔ سکرت تمارہ ۔ الخميست
13	سوس ماسة درعہ‎	اگادیر	اگادیر ادآو طنانے ۔ انزیغانے آیت میلاول ۔ شتوکہ آیت باہہ ۔ ورزازات ۔ ترودانت ۔ تزنيت‎ ۔ زكورہ
14	تادلہ ازيلال	بني ملال	ازلال
15	طنجہ تطوان	تطوان	فہس انجرا ۔ تنجیر اسیلہ ۔ شفشاون ۔ وزان ۔ العرائش
16	تازہ الحسيمہ تاونات	الحسيمہ	تاونات ۔ تازہ

مراکش
Kingdom of Morocco
المملكة المغربية
جھنڈا	نشان
راجگڑھ:	رباط
تھاں:	710,850 مربع کلومیٹر
لوک گنتی:	32,204,915
کرنسی:	درھم مغربی (ar)
بولی:	عربی

بین الاقوامی تعلقات

تنظیم		تریخ شمولیت
	اقوام متحدہ	12 نومبر 1956ء سے
	عرب لیگ	یکم اکتوبر 1958ء سے
فائل:Flag of the Olympic Movement.svg	انٹرنیشنل اولمپک کمیٹی	1959 سے
	آرگنائزیشن آف افریقن یونٹی	تاسیسی رکن 25 مئی 1963ء، دستبرداری 12 نومبر 1984ء
فائل:G77.jpg	گروپ آف 77	15 جون 1964ء سے
align="center"	موتمر عالم اسلامی	22 ستمبر 1969ء
	عظیم مغرب یونین	17 فروری 1989ء
فائل:Wto logo.png	عالمی تجارتی تنظیم	یکم جنوری 1995ء سے
	میڈیٹیرینیئن ڈائیلاگ گروپ	فروری 1995ء سے
	غیر نیٹو اتحادی	19 جنوری 2004ء سے

متعلقہ مضامین مراکش

• لسٹ متعلقہ مضامین مراکش

حوالے

باہرلے جوڑ

• حکومت مراکش دا سرکاری موقع Archived 2006-04-25 at the وے بیک مشین
• مراکشی پارلیمان
• سانچہ:CIA World Factbook link
• سانچہ:Dmoz
• سانچہ:Wikiatlas
• سانچہ:ویکی سفر
• مراکشی قبیلے

افریقا دے دیس

 · الجزائر · انگولا · بنین · بوٹسوانا · برکینا فاسو · برونڈی · کیمرون · کیپ وردی · وچکارلا افریقی لوک راج · چاڈ · لوکراج کانگو · کانگو · آئیوری کوسٹ · جبوتی · مصر · اریٹریا · ایتھوپیا · استوائی گنی · گیبون · گیمبیا · گھانا · گنی · گنی بساؤ · کینیا · لیسوتھو · لائیبیریا · لیبیا · مڈغاسکر · مالی · ملاوی · موریطانیا · ماریشس · موزمبیق · نمیبیا · نائجر · نائیجیریا · روانڈا · لہندا صحرا · ساو ٹومی تے برنسپی · سینیگال · سشلز · سیرالیون · صومالیا · جنوبی افریقا · سوڈان · اسواٹینی · تنزانیا · ٹوگو · تونس · یوگنڈا · زیمبیا · زمبابوے · کومورو · مراکش