سید محمود حسینی شاہرودی
| فائل:سید محمود حسینی شاهرودی 01.jpg | |
| کوائف | |
|---|---|
| علمی معلومات | |
| شاگرد | سید محمد شاہرودی |
| خدمات | |
| سیاسی | واقعہ فیضیہ دے زیر اثر حکومت پہلوی دے خلاف احتجاج |
سید محمود حسینی شاہرودی (1884–1974 ھ) شیعہ مرجع تقلید نجف اشرف وچ سکونت پذیر سن ۔ انہاں دے والد سید محمد حسینی شاہرودی نيں۔ اوہ میرزای نائینی تے آقا ضیاء عراقی دے معروف شاگرداں وچوں سن ۔ اوہ سید ابوالحسن اصفہانی دے بعد مقام مرجعیت تک پہچے۔ میرزای نائینی انہاں نوں ذوالشہادتین دے لقب توں یاد کيتا کردے سن تے اپنے شاگرداں نوں اجازہ اجتہاد دینے دے لئی آپ دی رائے معلوم کيتا کردے سن ۔ ايسے طرح توں آقا ضیاء عراقی تے سید ابوالحسن اصفہانی وی اپنے شاگرداں نوں اجتھادی امتحانات دے لئی آپ دے پاس بھیجیا کردے سن ۔
کابل تے ایران دے بعض شہراں وچ ، مسجد، امام باڑہ تے مدارس علمیہ دی تعمیر و تجدید نجف اشرف، وچ بخارایی تے قزوینی مدارس علمیہ دی تعمیر، بعثہ حج دی تائسیس تے واقعہ فیضیہ توں متاثر ہو کے حکومت پہلوی دے خلاف انہاں دے اعتراضات سید محمود شاہرودی دے زمانہ مرجعیت دے اہم اقدامات وچوں سن ۔ ايسے طرح توں انہاں دی ہی مرجعیت دے زمانہ وچ نجف توں کربلا دے درمیان پا پیادہ زیارت دے لئی جانے نوں عروج ملا۔
آیت اللہ شاہرودی دی تالیفات وچ فقہی تے اصولی موضوعات اُتے رسالے تے آقا ضیاء عراقی تے میرزای نائینی دے دروس دی تقریر نویسی سر لسٹ نيں۔ ايسے طرح توں کتاب یَنابیع الفقہ مولف سید محمد جعفر جزیرےیِ مروج، آیت اللہ شاہرودی دے دروس خارج صلاة (نماز) دی تقریر اے جوکہ چار جلداں اُتے مشتمل اے تے منظر عام پہ آچکی اے۔
کتاب «الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی» سید احمد حسینی اشکوری (ولادت ۱۳۵۰ھ) دی تالیف اے جو آیتاللہ شاہرودی دی زندگی دے بارے وچ عربی بولی وچ لکھی گئی اے۔
ایرانی ماہ تیر ۱۴۰۰ شمسی ہجری، وچ حسین شاہرودی دی یاد وچ عالم ذوالشہادتین، دے عنوان توں اک عظیم الشان جسلہ مشھد مقدس تے قم وچ منعقد کيتا جارہیا اے۔
زندگی نامہ
[سودھو]
سید محمود حسینی شاہرودی فرزند سید علی، سال ۱۳۰۱ھ بمطابق ۱۲۶۲شمسی ھجری وچ شاہرود دے نزدیک قلعہ آقاعبداللہ اطراف شہر بسطام وچ پیدا ہوئے۔[۱] سید احمد حسینی اشکوری (متولد ۱۳۵۰ھ) نسخہشناس تے شیعہ فہرستنگار ،کے بقول انہاں دا سلسلہ نسب زید بن علی تک پہونچدا اے۔[۲] انہاں دے والد اک محنت کش کسان تے انہاں دے دادا عبداللہ اک عالم وزاہد انسان سن ۔ [۳] سید عبداللہ توں چند کرامات بیان ہوئیاں نيں۔[۴]
اولاداں
[سودھو]سید محمود شاہرودی دی تن بیٹے سن :
- سید محمد: (متولد ۱۳۴۴ھ) انھاں نے سال ۱۳٧۵ھ وچ اپنے والد توں اجازہ اجتہاد کسب کيتا۔ ايسے طرح توں ايسے طرح توں اپنی والد دی نیابت وچ مسجد ہندی وچ مغربین دی نماز تے مسجد جوہرچی وچ ظہر دی نماز دی امامت فرماندے سن ۔ اپنے والد دے دروس اصول دی تقریرات تے صلاة الجمعة انہاں دی علمی کاوشاں وچوں اے ۔[۵]
- سید علی: (متولد ۱۳۴٧ھ) او در درس خارج پدرش حاضر میشد و ادارہ امور دفتر او را بر عہدہ داشت۔[۶]
- سید حسین: (متولد ۱۳۶۰ھ) ایہ اپنے بھائی سید محمد دے درس خارج وچ شرکت کردے سن تے انہاں دے دروس دی تقریرات لکھدے سن ۔ [۷]
سید محمود شاہرودی نے ۱۸ شعبان سال [[سال ۱۳۹۴ ہجری قمری|۱۳۹۴ھ]] بمطابق [[۱۴ شہریور]] ۱۳۵۳ہجری شمسی نوں 94 سال دی عمر وچ رحلت فرمائی ۔[۸] تے حرم امام علی(ع) وچ دفن ہوئے۔[۹]
علمی مقام
[سودھو]شاہرودی صاحب نے ابتدائی تعلیم اپنے پیدائشی وطن وچ حاصل کيتی تے علم صرف تے علم نحو شہر بسطام وچ حاصل کيتا۔ اس دے بعد اعلیٰ تعلیم دے لئی آپ نے مشہد مقدس دا رخ کيتا۔ تے اوتھے آپ نے سطح دے دروس دی تعلیم مکمل کيتی۔ ايسے دے نال نال آپ نے کفایة الاصول دی حوزہ علمیہ وچ اوتھے مشہد وچ تدریس کيتی۔[۱۰]
شاہرودی صاحب نے سال ۱۳۲۸ھ وچ نجف اشرف دا سفر کيتا تے اوتھے آقائے آخوند خراسانی دے فقہ و اصول دے دروس وچ حاضر ہونے لگے۔ تے ايسے دوران رسالے تے مکاسب شیخ انصاری دی تدریس وی کردے رہے۔ [۱۱] انھاں نے تقریبا اٹھارہ مہینے آقائے آخوند خراسانی دے درس وچ شرکت کيتی تے آخوند دی وفات ۲۰ ذی الحجہ ۱۳۲۹ھ دے بعد سامرا گئے؛ لیکن حالے زیادہ مدّت نئيں گذری کہ آپ نجف واپس پلٹ آئےاور اوتھے آپ نے آقاضیاء عراقی دی خدمت وچ اصول فقہ دا اک دورہ مکمل کيتا۔ ايسے طرح توں آپ اوتھے میرزای نائینی دے درس وچ حاضر ہُندے سن تے انہاں دے وڈے خاص شاگرداں وچ شمار ہُندے سن ۔ میرزای نائینی انہاں نوں اپنے تمام شاگرداں پہ مقدم کردے سن تے جدوں اوہ اپنے کسی شاگرد دے لئی اجازہ اجتھاد دیندے سن تاں انہاں توں اس بارے وچ انہاں دی رائے معلوم کردے سن ۔ [۱۲] مشہور اے کہ آقائے نائینی انہاں دی اک گواہی نوں دوعادل دی گواہی دے برابر مندے سن ۔[۱۳] تے ايسے گل دی وجہ توں آقا ضیاءالدین عراقی تے سید ابوالحسن اصفہانی انہاں نوں ذوالشہادتین ( دو گواہی والا) کہ دے بلايا کردے سن تے اپنے شاگراں نوں اجتہاد دے اعلیٰ امتحان دے لئی انہاں دے پاس بھیجیا کردے سن ۔[۱۴]
علماء دی اک وڈی تعداد سید محمود شاہرودی صاحب دے جلسہ درس وچ شرکت کردے سن ۔ سید محمد حسینی شاہرودی، سید محمدجعفر مروج جزائری، محمد رحمتی سیرجانی، تے علی آزاد قزوینی [۱۵] محمدابراہیم جناندی، مسلم ملکوتی تے جواد تبریزی[۱۶] انہاں دے محترم شاگرداں وچوں کچھ ناں نيں۔
مرجعیت
[سودھو]آقائے شاہرودی آقائے میرزای نائینی تے سید ابوالحسن اصفہانی دے زمانہ وچ اپنی عمر دے ۳۵ سال وچ ہی درجہ اجتہاد تک پہچ گئے سن ۔ [۱۷] انھاں نے اپنے انہاں دونے شخصیتاں دی وفات تک اپنا رسالہ عملیہ چھپوانے توں گریز کيتا تے لوکاں نوں انہاں دی طرف رجوع دتا کردے سن ۔ آقائے سید ابوالحسن اصفہانی سال ۱۳۶۵ھ دے بعد شیعاں دی مرجعیت دی ذمہ داری آپ دے کاندھاں پہ آئی تے سال ۱۳۶۶ھ وچ آپ دا رسالہ علمیہ نجف تے تہران وچ منتشر ہويا۔ [۱۸] انہاں دی مرجعیت آیتاللہ بروجردی تے سید محسن حکیم دے بعد توں تے زیادہ وسعت پذیر ہوئی۔ [۱۹]
عام المنفعہ خدمات
[سودھو]آیتاللہ شاہرودی دے بعض اہم عامالمنفعہ خدمات تھلے لکھے نيں:
- کابل افغانستان وچ مسجد تے امامباڑے دی تعمیرات
- فاروج (مدرسہ محمودیہ)، زاہدان تے فومن وچ مدارس علمیہ دی تأسیس--
- نجف وچ مدرسہ بخارایی و مدرسہ قزوینی دی تجدید تے مرمّت
- احداث مسیتاں در شہرہای مختلف ایران مانند بجنورد، طیبات، کلالہ، رامیان و جاجرم
- اسکول دی بنا: ایہ اسکول تعلیم دے ادسی مراحل توں لیکے درمیان مقطع دے آخر تک دو زباناں عربی تے فارسی بولی وچ ترویج علم دا سبب نيں۔ اس زمانہ وچ نجف دے اسکول ایران و عراق حکومت دے زیر حمایت سن اس لئی زیادہ تر لوک اس وچ اپنے بچےآں دے ناں اوتھے لکھوانے وچ عیب محسوس کردے سن تے انہاں اسکولاں توں اجتناب کردے سن ۔ [۲۰]
- طالب علماں علوم دینیہ دے لئی اپارٹمنٹ کالونی انتظام: حضرت کمیل بن زیاد دی قبر دے نزدیک نجف تے کوفہ دے درمیان واقع اے ایہ کالونی تقریبا ۱۲۴۰۰۰متر رقبہ پہ مشتمل اے۔ انہاں دا ارداہ سی کہ اوہ اس کالونی وچ اک ہاسپٹل تے طالب علماں دے لئی اک اسکول وی بنواواں۔ کچھ عمارتاں انہاں دی زندگی وچ تے کچھ انہاں دی وفات دے بعد انہاں دے بیٹے دے ذریعہ تعمیر کيتیاں گئیاں ایتھے تک کہ سال ۱۳۵۹شمسی ہجری، وچ عراق دی حکومت وقت دی جانت توں انکا عراق توں جلا وطن کردتا گیا۔۔[۲۱]
- کربلا دی زیارت دے لئی پیادہ روی: انہاں دے زمانہ مرجعیت وچ کربلا دی زیارت دے لئی پیدل چلنا نوں جو کہ نجف توں کربلا سی بہت عروج ملا۔سانچہ:ثابت کہیا جاندا اے کہ انھاں نے ۲۶۰ بار، کربلا زیارت دا پیدل سفر کيتا۔ [۲۲]
بعثہ حج دی شروعات
[سودھو]آیتاللہ شاہرودی نے سال ۱۳۴۶شمسی ہجری نوں مسائل شرعی دی جواب گوئی دے لئی مراسم حج دے دروان اک گروہ اعزام کيتا جس دا ناں البعثة الدینیة للحج سی تے اوہ ايسے ناں توں جانا پہچانا گیا۔ انھاں نے سال ۱۳۴۵شمسی ہجری وچ گروہ استفتاء دے ممبران دے نال مراسم حج وچ شرکت کيتی تے انھاں نے اس ضرورت نوں سنجیدگی توں لیا۔[۲۴] آیت اللہ شاہرودی نے اپنے اس سفر وچ بوہت سارے شہراں تے بہت ساریاں جگہاں دی سیاسی تے مذھبی شخصیتیاں نال ملاقات کيتی تے انھاں نے آپ دا استقبال کیہ انہاں وچ امیر مدینہ حاکم عربستان دے بھائی وی سن ۔ سید علینقی سامرائی نے انہاں دی سفر حج توں عراق واپسی اُتے بہت زیادہ گروہ دے سامنے کاظمین وچ انہاں دی شان وچ قصیدہ کہیا تے پڑھیا۔ [۲۵] جو ایتھے توں «تایہی دلالاً مکة العُلیاء» شروع ہُندا اے۔[۲۶]
واقعہ فیضیہ دا ردّ عمل
[سودھو]سید حسین، سید محمود شاہرودی، دے بیٹے دے بقول انہاں دے والد نے مدرسہ فیضیہ پہ حکومت پہلوی دے کارندےآں دے حملہ نوں محکوم کيتا جو سال ۱۳۴۲شمسی ہجری نوں انجام پایا تھاانھاں نے ا سلسلہ وچ ایران دی وڈی شخصیتاں تے علماء توں ٹیلیگراف دے رابطہ قائم کيتا۔ [۲۷] سال ۱۳۴۲شمسی ہجری تریخ ۱۲ فروردین نوں امام خمینی دا اک ٹیلیگراف انہاں دے ناں موجود اے جس وچ امام خیمی رہ نے شہر قم وچ علماء دے قتل عام تے اس اُتے مسلماناں دی خاموشی پہ تعجب دا اظہار فرمایا اے۔ [۲۸]
تصنیفاں
[سودھو]سید محمود شاہرودی دی بہت ساریاں تالیفات و تصنیفات نيں، جنہاں وچوں کچھ تھلے لکھے نيں:
- ضیاءالدین عراقی دے دروس دی تقریرات
- میرزا نائینی دے فقہ و اصول دے دروس دی تقریرات
انھاں نے طہارت، تیمم، وضو، نمازی دے لباس، نماز مسافر، خمس، زکات، حج، ارث، تعریف علم اصول، قاعدہ ید، قاعدہ لاضرر رجال دے موضوعات پہ رسالے لکھے۔ ايسے طرح توں انھاں نے بہت ساریاں کتاباں پہ حاشیہ لگایا اے۔ ان دے فتوےآں دے مطابق انہاں دی توضیح المسائل تالیف ہو چکی اے۔ [۲۹] کتاب یَنابیعُالفقہ، صلاۃ دے موضوع اُتے دتے گئے آپ دے درس خارج دے مباحث اُتے مشتمل اے جو سید محمد جعفر جزیرےی مروج دے ذریعہ تقریر ہوئی اے یعنی لکھی گئی اے۔ ایہ کتاب شہر قم وچ انتشارات آلالمرتضی نے چار جلداں اُتے مشتمل چھاپی اے۔ [۳۰]
یادگار عظیم الشان تجلیلی جلسہ
[سودھو]سید محمود حسینی شاہرودی دی خدمات دے اعتراف دے لئی اک عظیم الشان جلسہ دا عالم ذوالشہادتین دے عنوان توں تیر ماہ ۱۴۰۰شمسی ہجری وچ شہر مشہد، قم تے نجف اشرف وچ منعقد ہوئے گا۔[۳۱] اس عظیم الشان جلسہ دے بینر تے دعوت نامہ فارسی، عربی، انگریزی تے اردو زباناں وچ مختلف ملکاں وچ نشر ہو چکيا اے۔[۳۲]
تحقیقی مقالات
[سودھو]سید محمود حسینی شاہرودی دے بارے وچ عربی تے فارسی زباناں وچ کتاباں تالیف ہوئیاں نيں؛ انہاں وچوں کچھ تھلے لکھے نيں:
- الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مصنّف سید احمد حسینی اشکوریی ایہ کتاب حیات آیت اللہ سید محمود الحسینی شاہرودی دے بارے وچ خود انہاں دی زندگی وچ ہی لکھی گئی اے۔ ایہ کتاب ۱۲۲ صفحات اُتے مشتمل اے تے عربی بولی وچ چھپ دے منظر عام پہ آئی اے۔
- اسناد دی زبانی آیت اللہ العظمی سید محمود حسینی شاہرودی دے کارنامے تے انہاں دی زندگانی، تصنیف داوود قاسمپور تے شاہین رضایی۔ ایہ کتاب انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی دی جانب توں سال ۱۳۸۹شمسی ہجری وچ چھپی اے جو کہ ۳۵۲ صفحات اُتے مشتمل اے۔[۳۳]
فوٹو گیلری
[سودھو]-
مسجد گوہرشاد وچ آیت اللہ سید محمود حسینی شاہرودی دی مجلس ترحیم
-
امام خمینی دے نجف اشرف آنے دے موقع پرآیت اللہ شاہرودی دی انہاں نال ملاقات
-
عالم ذوالشہادتین عنوان توں آیتاللہ شاہرودی دی یاد وچ منعقد ہونے والے جسلہ دا پوسٹر
حوالے
[سودھو]- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۱۳۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۲۰۔
- ↑ شریفرازی، گنجینہ دانشمندان، ۱۳۵۳ش، ج۵، ص۳۶۵۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۲۰۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۹۹۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۱۰۱۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۱۰۲۔
- ↑ شریفرازی، گنجینہ دانشمندان، ۱۳۵۳شمسی ہجری، ج۵، ص۳۶۶۔
- ↑ نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧٧۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۲۸-۲۹۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۳۰۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۲۰۔
- ↑ «مصاحبہ با سید حسین شاہرودی»، ص۸۔
- ↑ نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧۰۔
- ↑ «مصاحبہ با سید حسین شاہرودی»، ص۹۔
- ↑ نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧۶۔
- ↑ «نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧۰۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۴۳۔
- ↑ نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧۰۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۹۴-۹٧۔
- ↑ نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧۱-٧۲۔
- ↑ نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، ص٧۵۔
- ↑ «مروری بر شکلگیری بعثه مراجع عظام تقلید»، مباحثات.
- ↑ «مروری بر شکلگیری بعثہ مراجع عظام تقلید»، مباحثات۔
- ↑ نگاہ کنید بہ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص٧۵-۸۳۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۸٧۔
- ↑ عبیری، «آیتاللہ العظمی سید محمود حسینی شاہرودی»، ص٧۵۵۔
- ↑ امام خمینی، صحیفہ امام، ج۲۱، ص۴۹۹۔
- ↑ حسینی، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، ص۴٧-۴۸۔
- ↑ «ینابیع الفقہ۔۔۔ إصدار جدید لآیة اللہ السید محمود الحسینی الشاہرودی رہ»، الاجتہاد۔
- ↑ «کنگرہ بینالمللی بزرگداشت آیتاللہ العظمی سید محمود حسینی شاہرودی در قم برگزار میشود»، روزنامہ اطلاعات، ۱۴ اسفند، ۱۳۹۹شمسی ہجری۔
- ↑ «کنگرہ بینالمللی بزرگداشت آیتاللہ العظمی سید محمود حسینی شاہرودی در قم برگزار میشود»، روزنامہ اطلاعات، ۱۴ اسفند، ۱۳۹۹شمسی ہجری۔
- ↑ «زندگی و مبارزات آیتاللہ العظمی سیدمحمود حسینی شاہرودی بہ روایت اسناد»، آدینہ بوک۔
مآخذ
[سودھو]- حسینی، سید احمد، الامام الشاہرودی السید محمود الحسینی، مطبعة البیان، بغداد، بے تا۔
- عبیری، عباس، «آیتاللہ العظمی سید محمود حسینی شاہرودی» در گلشن ابرار(ج۲)، قم، نشر معروف، چاپ سوم، ۱۳۸۵شمسی ہجری۔
- «مصاحبہ با سید حسین شاہرودی»، مجلہ حریم امام، شمارہ ۱۶۵، اردیبہشت ۱۳۹۴شمسی ہجری۔
- شریفرازی، محمد، گنجینہ دانشمندان (ج۵)، قم، پیروز، ۱۳۵۳شمسی ہجری۔
- «کنگرہ بینالمللی بزرگداشت آیتاللہ العظمی سید محمود حسینی شاہرودی در قم برگزار میشود»، روزنامہ اطلاعات، ۱۴ اسفند، ۱۳۹۹شمسی ہجری۔
- «نجوم امت ۲۰ «زندگانی مرحوم آیتاللہ شاہرودی» معرفی و نقد»، نور علم، شمارہ ۲۳، آبان ۱۳۶۶شمسی ہجری۔
- «ینابیع الفقہ ۔۔۔ إصدار جدید لآیة اللہ السید محمود الحسینی الشاہرودی رہ»، الاجتہاد، تریخ درج مطلب ۹ اکتبر ۲۰۲۰م، مشاہدہ ۱۲ اردیبہشت ۱۴۰۰شمسی ہجری۔
- «مروری بر شکلگیری بعثہ مراجع عظام تقلید»، مباحثات، درج مطلب ۱ مہر ۱۳۹۴شمسی ہجری، مشاہدہ ۲۰ اردیبہشت ۱۴۰۰شمسی ہجری۔
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||