بلڡنت سنگھ

بلڡنت سنگھ
معلومات شخصیت
جم	سنہ 1921 (عمر 101–102 سال)
وفات
عملی زندگی
مادر علمی	الہٰ آباد یونیورسٹی
پیشہ	لکھاری
باب ادب

بلڡنت سنگھ ہندی: बलवंत सिंह (جم:جون 1921ء – 27 مئی 1986ء) ویہويں صدی دے اردو تے ہندی دے مشہور و معروف ڈراما لکھاری، ناول ، افسانا نگار تے صحافی سن ۔ جنہاں نے جگا، پہلا پتھر، تاروپود، ہندوستان ہمارا جداں افسانوی مجموعے تے کالے کوس، رات، چور تے چاند، چک پیراں کا جسا جداں لازوال ناول تخلیق کیتے تے اپنی تخلیقی صلاحیتاں تو‏ں اردو افسانے نو‏‏ں عالمی شناخت دینے وچ اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا۔

حالات زندگی و تخلیقی دور

بلڡنت سنگھ جون 1921ء نو‏‏ں برطانوی ہندوستان وچ گجرانوالا، پنجاب دے پنڈ چک بہلول دے اک سکھ ٹبر وچ پیدا ہوئے۔ والد دا ناں سردار لابھ سنگھ سی جو فوجی سکول وچ استاد سن ۔ والد دا تبادلا ڈیرا دون ہوجاݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں بلونت سنگھ نو‏‏ں چھوٹی عمر وچ پنجاب چھڈنا پيا۔ انہاں د‏‏ی ابتدائی تعلیم کیمبرج سکول دہرا دون وچ ہوئی۔ انہاں نے مشن اسکول ڈیرہ دون تو‏ں ہائی اسکول، پوئنگ کرسچن کالج الا آباد یونیورسٹی تو‏ں بی اے دے امتحانات پاس کیتے ۔ الہ آباد وچ انہاں نے اک اقامتی ہوٹل کھولیا جس دا ناں امپیریل ہوٹل سی مگر 1964ء وچ انہاں نے ہوٹل بند کر دتا تے دہلی آک‏ے رسالااج کل دے ادارے وچ شامل ہوئے گئے۔

بلڡنت سنگھ دا پہلا افسانا سزا ساقی وچ شائع ہويا سی۔ فیر انہاں نے متعدد افسانے لکھے جنہاں وچو‏ں بعض اس بنا اُتے بہت مقبول ہوئے کہ انہاں وچ پنجاب دے دیہاتاں تے خاص کر جٹ سکھاں د‏‏ی معیشت تے معاشرت دا بریک مطالعہ نظر آندا سی۔ بلڡنت سنگھ دے فکشن د‏‏ی سب تو‏ں وڈی خوبی پنجاب دے دیہات تے ماحول دا گہرا مشاہدہ تے سنسنی خیز کرداراں د‏‏ی بازیافت ا‏‏ے۔ زندگی دے بارے وچ انہاں دا مجموعی رویہ کچھ طنز تے کچھ رومانی اے جو بعض افسانےآں وچ نہایت کامیابی تو‏ں منعکس ہويا ا‏‏ے۔

لکھتاں

اردو افسانا

• طلسم خیال (افسانوی مجموعہ 1947ء) اس وچ بارہ افسانے ہیں
• جگا
• پہلا پتھر
• ہندوستان ہمارا
• سنہرا دیس
• تاروپود
• بلڡنت سنگھ کے افسانے
• آبگینہ (نیا افسانوی مجموعہ، ترتیب و تحقیق: ڈاکٹر جمیل اختر)

ہندی افسانہ

• پنجاب کی کہانیاں
• چلمن
• پہلا پتھر
• میری پریہ کہانیاں
• دیوتا کا جہنم
• پرتی ندھی کہانیاں
• بن باس تتھا انیہ کہانیاں
• ایلی ایلی
• میری تینتیس کہانیاں
• میں ضرور روؤں گی

اردو ناول

• چک پیراں کا جسا
• رات، چور اور چاند
• کالے کوس

ہندی ناول

• راوی بیاس
• صاحبِ عالم
• سونا آسمان
• دواکل گڑھ
• آگ کی کلیاں
• باسی پھول
• پھر صبح ہوگی
• راکا کی منزل

اردو ناولٹ

• ایک معمولی لڑکی
• ایک عورت آبشار
• عہدِ نو میں ملازمت کے تیس مہینے

انتخاب

بلڡنت سنگھ دے بہترین افسانے، ترتیب، تحقیق و مقدمہ پروفیسر گوپی چند نارنگ، ساہتیہ اکیڈمی بھارت، 1995ء

کلیات

• کلیاتِ بلونت سنگھ (اٹھ جلداں) ترتیب و تدوین: ڈاکٹر جمیل اختر

ناقدین د‏‏ی رائے

اردو دے ممتاز افسانا نگار اشفاق احمد، بلڡنت سنگھ دے فن دے بارے وچ کہندے نيں :

”

عام خیال ایہ اے کہ بلڡنت سنگھ دا ناں ذہن وچ آندے ہی پنجاب دے دیہات تے پنڈ دا ماحول نگاہاں دے سامنے گھوم جاندا اے لیکن وچ سمجھدا ہاں کہ بلونت سنگھ کِس‏ے مخصوص فضا دا انسان نئيں، بلکہ کہانی دا بندہ ا‏‏ے۔ اس د‏ی کہاݨیاں ایداں دے کوزے نيں جو بڑی چابکدستی نال تیار کرکے وڈے پریم تو‏ں سجاوندا ا‏‏ے۔ ایہ وکھ گل اے کہ کِس‏ے جگہ مٹی زیادہ چکنی تے رنگدار ہُندی اے تے کِس‏ے علاقے د‏‏ی مٹی بھربھری ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں آبخورہ کھردرا تے بے رنگ رہ جاندا ا‏‏ے لیکن بلڡنت سنگھ دا سبھ تو‏ں وڈا کمال ایہی اے کہ مال چنگا نہ ہوݨ دے باوصف اوہ خوبصورت تے توجہ طلب چیزاں بݨوندا تے اپݨے سامݨے طلب گاراں دے ڈیرے رکھدا ا‏‏ے۔

“

وفات

بلڡنت سنگھ 27 مئی 1986ء نو‏‏ں الہ آباد، بھارت وچ وفات پا گئے۔

حوالے