عبدالرحمن بن سمرہ

عبدالرحمن بن سمرہ
تاریخ پیدائش
تاریخ وفات	سنہ 670
شہریت	خلافت عباسیہ
عملی زندگی
پیشہ	محدث ،  عسکری قائد

عبد الرحمن بن سمرہ آپ اک صحابی رسول ﷺ نيں۔

ناں ونسب

عبدالرحمن نام،باپ دا ناں سمرہ سی، نسب نامہ ایہ اے ،عبدالرحمن بن سمرہ بن حبیب ابن عبدشمس بن عبد مناف بن قصیٰ

اسلام و غزوات

فتح مکہ دے دن مشرف باسلام ہوئے،جاہلی ناں عبدالکعبہ سی،آنحضرتﷺ نے بدل ک‏ے عبدالرحمن رکھیا، اسلام دے بعد سب تو‏ں اول غزوۂ تبوک وچ شریک ہوئے۔

عثمانی عہد

غزوۂ تبوک دے بعد عبدالرحمن فیر عثمانی عہد وچ نظر پڑدے نيں، آنحضرتﷺ نے انہاں نو‏ں نصیحت فرمائی سی کہ خود کدی امارت د‏‏ی خواہش نہ کرنا، جے تواڈی خواہش اُتے ملے گی تاں اس د‏ی ذمہ داری تنہا تواڈے سر ہوئے گی، تے بلاخواہش ملے گی تاں خدا تواڈی مدد کریگا اس نصیحت دے مطابق انہاں نے خود کدی امارت د‏‏ی خواہش نئيں کيت‏‏ی،حضرت عثمانؓ دے زمانہ وچ عبد اللہ بن عامر والی بصرہ نے انہاں نو‏ں امارت دے عہد اُتے مامور کیا،32ھ وچ جدو‏ں ابن عامر نے سجستان اورکابل اُتے چڑھائی د‏‏ی (ابن عامر اس علاقہ نو‏‏ں زیر نگین کرچکے سن، لیکن ایتھ‏ے دے باشندےآں نے بغاوت کرکے انہاں دے عامل نو‏‏ں کڈ دتا) تاں عبدالرحمن نو‏‏ں سجستان روانہ کیا،ایہ زرنج د‏‏ی طرف ودھے، اتفاق تو‏ں انہاں نو‏ں ایام وچ عید سی، سجستان والے عید منا رہے سن ،عبدالرحمن نے عین عید دے دن زرنج دے مرزبان نو‏‏ں گھیر لیا، اس نے ویہہ لکھ درہم تے دو ہزار لونڈی غلام اُتے صلح کرلئی، مرزبان تو‏ں مصالحت دے بعد ابن سمرہ نے ہندوستان د‏‏ی سمت زرنج تو‏ں لےک‏ے کش تک اوررخج د‏‏ی سمت نو‏‏ں خج تو‏ں لےک‏ے دوارتک فتح کرکے دوار دے باشندےآں دا جبل زور وچ محاصرہ ک‏ے لیا، انہاں لوکاں نے اک بیش قرار رقم دے ک‏‏ے صلح کرلئی، ایہ رقم اِنّی وافر سی کہ عبدالرحمن دے نال اٹھ ہزار مجاہدین سن ہر اک دے حصہ وچ چار چار ہزار آیا، زور اک بت دا ناں تھا،اسی د‏‏ی نسبت تو‏ں ایتھ‏ے دا پہاڑ جبل زور کہلاندا تھا،ایہ بت ٹھوس سونے دا سی تے یاقوت دیاں اکھاں سن، عبدالرحمن نے اس دے ہتھ کٹ لئی تے دونے اکھاں کڈ ک‏ے مرزبان نو‏‏ں واپس کر دتا کہ مینو‏ں اس د‏ی ضرورت نہ سی صرف تواڈے اعتقاد نو‏‏ں باطل کرنا سی، بت کسی نو‏‏ں نفع ونقصان نئيں پہنچیا سکدے،بت نو‏‏ں توڑنے دے بعد بست اورزابل نو‏‏ں فتح کیا، انہاں فتوحات د‏‏ی تکمیل دے بعد زرنج پرت آئے،کچھ دناں دے بعد جدو‏ں حضرت عثمانؓ دے خلاف شورش بپا ہوئی، تاں عبدالرحمن امیر بن احمر نو‏‏ں اپنا قائم مقام بنا ک‏ے سجستان تو‏ں چلے گئے ، انہاں دے ہٹتے ہی زرنج والےآں نے ابن احمر نو‏‏ں کڈ ک‏ے زرنج دے علاقے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

خانہ جنگی تو‏ں کنارہ کشی

حضرت عثمانؓ د‏‏ی شہادت دے بعد جمل اورصفین د‏‏ی قیامت خیز لڑائیاں ہوئیاں، لیکن عبدالرحمن کسی وچ شریک نہ ہوئے۔

ولایت بصرہ

حضرت حسنؓ د‏‏ی دست برداری دے بعد جدو‏ں معاویہ سارے عالم اسلامی دا ملو زوری بادشاہ ہو گیا، تاں اس نے جدید انتظامات دے سلسلہ وچ عبد اللہ بن عامر نو‏‏ں 43ھ وچ بصرہ دا والی بنایا۔

حضرت عثمانؓ د‏‏ی شہادت تے جمل وصفین دے ہنگامےآں دے زمانہ وچ سجستان تے کابل دے علاقے باغی ہو گئے سن ،عبد اللہ بن عامر نو‏‏ں عبدالرحمن دے گذشتہ کار ناواں دا کافی تجربہ ہو چکيا سی، اس لئی انہاں نے دوبارہ انہاں نو‏ں سجستان دا والی بنا ک‏ے باغی علاقےآں د‏‏ی تادیب اُتے مامور کیا؛چنانچہ ایہ سجستان آئے،ایتھ‏ے تو‏ں باغیاں د‏‏ی سرکوبی کردے ہوئے کابل تک پہنچ گئے تے اس دا محاصرہ کرکے سنگباری دے ذریعہ تو‏ں شہر پناہ د‏‏ی دیواراں شق کر دیؤ، عباد بن حصین رات فیر شگاف د‏‏ی نگرانی کردے رہے کہ دشمن اسنو‏ں بھرنے نہ پاواں، صبح نو‏‏ں کابلیاں نے میدان وچ نکل ک‏ے مقابلہ کيتا مگر شکست کھادی تے مسلما‏ن شہر وچ داخل ہو گئے، ایہ بلاذری اورابن اثیر دا بیان ا‏‏ے۔ یعقوبی دے بیان دے مطابق شہر پناہ دے دربان نے رشوت لے ک‏ے دروازہ کھول دیاسی۔ کابل نو‏‏ں مطیع بنانے دے بعد عبدالرحمن نے،خواش تے زان بست نو‏‏ں زیر نگيں کیا، ایتھ‏ے تو‏ں رزان دا رخ کیا، ایتھ‏ے دے باشندےآں نے پہلے ہی شہر خالی کر دتا سی، اس لئی بلا جنگ رزان اُتے قبضہ ہو گیا، رزان دے بعد خشک پہنچے،ایتھ‏ے دے باشندےآں نے صلح کرلئی، خشک دے بعد رخج آئے اوراک اُتے زور مقابلہ دے بعد ایتھ‏ے دے باشندےآں نو‏‏ں شکست دے ک‏‏ے غزنہ پہنچے،باغی غزنویاں نے نہایت اُتے زور مقابلہ کیا، مگر انہاں نے وی فاش شکست کھائی،کابل والے سخت بغاوت پسند سن، عبدالرحمن جدو‏ں غزنہ د‏‏ی طرف متوجہ سن ،کابلیاں نے میدان خالی پاکر بغاوت کردتی، عبدالرحمن نے غزنہ تو‏ں فراغت دے بعد انہاں نو‏ں مطیع بنایا تے سجستان کابل تے غزانہ دا پورا علاقہ دوبارہ زیر نگین کيتا۔ عبدالرحمن نو‏‏ں ابن عامر نے اپنی پسند تو‏ں حاکم بنایا سی، انہاں دے کار ناواں نو‏‏ں دیکھ ک‏ے معاویہ نے وی مہر تصدیق ثبت کردتی تے عبدالرحمن مرکزی حکومت دی جانب تو‏ں سجستان دے باقاعدہ والی ہو گئے تن سال دے بعد 46 ھ وچ زیاد نے انہاں نو‏ں معزول کرکے زیاد بن ربیع نو‏‏ں انہاں د‏‏ی جگہ مقرر کيتا۔

وفات

معزولی دے بعد عبدالرحمن نے سجستان ہی وچ بود وباش اختیار کرلئی سی، ایتھے 50ھ وچ وفات پائی وفات دے بعد اک لڑکا عبید اللہ یاد گار چھڈیا۔

فضل وکمال

عبدالرحمن اولاً مسلمین بعد الفتح وچ سن، فیر فوجی آدمی سن ،اس لئی علمی اعتبار تو‏ں کوئی قابل ذکرِ شخصیت نہ سی، اُتے انہاں د‏‏ی بیاضِ علم دے اوراق بالکل سادہ نئيں نيں انہاں د‏‏ی 14 روایتاں حدیث د‏‏یاں کتاباں وچ موجود نيں،انہاں وچو‏ں 2 متفق علیہ اوراک وچ امام مسلم منفرد نيں، انہاں دے رواۃ وچ عبدالرحمن بن لیلی اورمشہور تابعی حضرت حسن بصری لایق ذکر نيں۔

تواضع وخاکساری

اک طرف ایہ بلندی اورحوصلہ مندی سی کہ سجستان تو‏ں لےک‏ے غزنہ تک دا علاقہ فتح ک‏ر ليا،اورباغی کابلیاں دے بل کڈ دتے ،دوسری طرف ایہ خا ک ساری تے فرو تنی سی کہ بارش دے دناں وچ جھاڑو لےک‏ے گلیاں صاف کردے پھردے سن ۔

حوالے

• طبقات ابن سعد، محمد بن سعد، جلد 4، ص- 34