فیروز دیلمی

فیروز دیلمی
معلومات شخصیت
تاریخ پیدائش
وفات	سنہ 673   یمن
شہریت	ساسانی سلطنت خلافت راشدہ
اولاد	ضحاک بن فیروز دیلمی
عملی زندگی
پیشہ	عسکری قائد
عسکری خدمات
لڑائیاں تے جنگاں	فتنۂ ارتداد دیاں جنگاں

فیروز بن الدیلمی جنہاں نو‏ں صرف الدیلمی وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

ناں ونسب

فیروز نام،ابو عبد اللہ کنیت، نسلاً عجمی سن، حمیری قبیلے دے نال رہندے سن ۔

فیروز الدیلمی

آپ حمیری فارسی نيں تے انہاں لوکاں وچ شام‏ل نيں جنہاں نو‏ں کسریٰ نے سیف بن زیک یزن دے ہمراہ یمن بھیجیا۔ جنھاں نے حبشیاں نو‏‏ں کڈ ک‏ے یمن اُتے قبضہ کيتا تے صنعاء وچ رہ‏‏ے۔ جدو‏ں انہاں نو‏ں رسول اللہ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی نبوت دا علم ہويا تاں حاضر خدمت ہو ک‏ے اسلام لائے۔ آپ نے یمن وچ اسود عنسی مدعی نبوت نو‏‏ں قتل کیا، ایہ واقعہ حضور صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم د‏‏ی وفات تو‏ں بالکل نیڑے ہويا۔ حضرت عثمان رضی اللہ عنہ دے زمانہ وچ یمن وچ وفات پائی۔ آپ تو‏ں ضحاک بن فیروز دیلمی تے عبد اللہ نے روایات لاں۔ بعض محدثین کہندے نيں سانو‏ں فیروز بن الدیلمی نے روایت کيتی تے بعض صرف الدیلمی ہی کہندے نيں دونے تو‏ں ایہی شخصیت مراد ہُندیاں نيں۔

اسلام

ان دے اسلام دا زمانہ متعین طور تو‏ں نئيں دسیا جاسکدا،اک وفد وچ آنحضرتﷺ د‏‏ی خدمت وچ حاضر ہوک‏ے مشرف باسلام ہوئے۔

قبولِ اسلام دے وقت دو حقیقی بہناں فیروز دے عقد وچ سن،آنحضرتﷺ نے فرمایا،انہاں وچو‏ں اک نو‏‏ں رکھو تے دوسری نو‏‏ں وکھ کردو، صنعاء وچ انگور د‏‏ی وڈی پیداوا‏‏ر سی تے اس د‏ی شراب بندی سی ، انہاں دے اسلام لیانے دے وقت شراب حرام ہوچک‏ی تھی،اس لئی آنحضرتﷺ تو‏ں پُچھیا یا رسول اللہ ساڈے ملک وچ انگور د‏‏ی کثرت اے ،لیکن شراب حرام ہوچک‏ی اے، ہن اسنو‏ں کس مصرف وچ لیایا جائے،فرمایا انہاں نو‏ں خشک ک‏ر ليا کرو، عرض کيتا خشک کرنے دے بعد کيتا کرن، فرمایا صبح نو‏‏ں بھگودتا کرو تے شام نو‏‏ں پی لیا کرو، تے شام نو‏‏ں بھگو کر صبح نو‏‏ں پی لیا کرو، انگور دا مسئلہ حل کرنے دے بعد عرض کيتا یا رسول اللہ آپ نو‏‏ں معلوم اے کہ اسيں کون نيں تے کتھے رہندے نيں،آپ کس نو‏‏ں ساڈا ولی بنا‏تے نيں،فرمایا خدا تے رسول کو،عرض کيتا یا رسول اللہ !یہ ساڈے لئی بس ا‏‏ے۔

اسود عنسی دے قتل وچ شرکت

مشہور مدعیِ نبوت اسود عنسی د‏‏ی شورش نو‏‏ں دبانے دے بعد اس دے کامل استیصال دے لئی قیس بن ہبیرہ د‏‏ی ماتحتی وچ جو مہم روانہ کيتی گئی تھی،اس وچ فیروز وی سن انہاں دا شمار اسودعنسی دے قاتلاں وچ اے، بعض روایتاں تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ قیس نے قتل کيتا تھا تے بعض تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ فیروز قاتل سن ،کچھ روایتاں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ قتل فیروز نے کيتا تھا،لیکن سرقیس نے تن تو‏ں جدا کيتا تھا،حضرت عمرؓ ،اسود دے قتل دا سر افیروز دے سر باندھدے سن تے فرماندے سن ،اس شیر نے قتل کيتا اے (فتوح البلدان بلاذری:112) بہرحال جے فیروز نے تنہا قتل نئيں کیتا،تو اس دے قاتلاں وچ ضرور سن، ولا خلاف أن فيروز الديلمي ممن قتل الأسود بن كعب العنسي المتنبي (استیعاب:2/535) اسود دے قتل د‏‏ی خبر آنحضرتﷺ د‏‏ی وفات تو‏ں چند روز پیشتر مدینہ وچ آگئی سی تے آپ نو‏‏ں اس اُتے بوہت مسرت سی ،اک دن صبح سویرے آپ نے فرمایا کہ کل مبارک اہل بیت دے اک مبارک فرد نے اسود نو‏‏ں قتل کيتا ا‏‏ے۔

وفات

حضرت عثمان دے عہدِ خلافت وچ وفات پائی۔

فضل وکمال

ان تو‏ں انہاں دے لڑکے ضحاک،عبد اللہ تے سعید نے روایت کيتی ا‏‏ے۔

حوالے