ان دا ناں ’’عبد اللہ بن محمد بن موسیٰ خوارزمی‘‘ اے، خوارزم نال تعلق رکھدے سن، کچھ مورخین نے انہاں دی پیدائش کاسن 780ء لکھیا اے۔، اُتے اوہ المامون دے زمانے وچ سن، بغداد وچ رہے۔
خوارزمی دی وجہ شہرت انہاں توں زیادہ انہاں دے آثار نيں تے ریاضی تے فلکیات وچ شہرت پاکر ابھرے، خلیفہ المامون توں منسلک ہوئے جنھاں نے انہاں دا خوب اکرام کیا، “بیت الحکمہ” توں وی منسلک ہوئے تے معتبر سائنسداناں تے علما وچ شمار ہوئے،
انہاں نے بہت ساری اہم لکھتاں چھڈن جنہاں وچ کچھ اہم ایہ نيں :
الزیج الاول، الزیج الثانی جو ”السند ہند“ دے ناں توں مشہور اے،
کتاب الرخامہ، کتاب العمل بالاسطرلاب،
تے مشہورِ زمانہ ”کتاب الجبر والمقابلہ“ جسنوں انہاں نے لوکاں دے روز مرہ ضروریات تے معاملات دے حل دے لئی تصنیف کيتا جداں میراث، وصیت، تقسیم، تجارت، خرید وفروخت، کرنسی دا تبادلہ (ایکسچینج)، کرایہ، عملی طور اُتے زمین دا قیاس (ناپ)، دائرہ تے دائرہ دے قُطر(diameter) دا قیاس، بعض ہور اجسام دا حساب جداں ثلاثی، رباعی تے مخروط ہرم وغیرہ۔ ۔
اس وچوں اک کارنامہ (صورۃ الارض) نامی کتاب دی تصنیف وی اے جس وچ انہاں نے مختلف قدرتی تے آدم ساز (انساناں دے بنائے ہوئے) خطے مثلاً پہاڑاں سمندراں، جزیراں، دریاؤں، نہراں تے شہراں نوں انہاں دے ناواں دی ترتیب دے اعتبار توں ارضیاتی نقشہ جات وچ وقت تے تصحیح دے نال ذکر کيتا اے
اوہ پہلے سائنسدان سن جنھاں نے علمِ حساب تے علمِ جبر نوں وکھ وکھ کيتا تے جبر نوں علمی تے منطقی انداز وچ پیش کيتا۔
وہ نہ صرف عرب دے نمایاں سائنسداناں وچ شامل نيں بلکہ دنیا وچ سائنس دا اک اہم ناں نيں، انہاں نے نہ صرف جدید جبر دی بنیاد رکھی، بلکہ علمِ فلک وچ وی اہم دریافتاں کاں، انہاں دا زیچ علمِ فلک دے طالبین دے لئی اک طویل عرصہ تک ریفرنس رہیا، خلاصۂ کلام ایہ اے کہ ریاضیاتی علوم وچ یورپ کدی وی ترقی نہ کرپاندا جے اس دے ریاضی دانخوارزمی توں نقل نہ کردے، انہاں دے بغیر اج دے زمانے دی رہتل، تمدن تے ترقی بہت زیادہ تاخیر دا شکار ہوجاندی۔
الخوارزم (لاطینی وچ جو "الگورتہم" بنا) انہاں دے ناں توں ماخوذ اے۔[۴]
خلافت عباسیہ
.png)
