مسجد ضرار

مسجد ضرارجو مسلماناں وچ تفریق ڈالنے دے لئی بنائی گئی تے اسنو‏ں بحکم خدا گرا دتا گیا۔
ضرار۔ ضرر تو‏ں مشتق ا‏‏ے۔ ایذا دینا۔ نقصان پہچانیا۔ ضرر پہچانیا۔

مسجد ضرار د‏‏ی تعمیر د‏‏ی پہلی وجہ

عمروبن عوف نے مسجد قبا بنائی تے انہاں نے حضور نبی مکرم ﷺ د‏‏ی طرف پیغام بھیجیا کہ آپ انہاں دے پاس تشریف لائاں چنانچہ آپ ﷺ انہاں دے پاس تشریف لیائے تے اس وچ نماز ادا فرمائی، پس انہاں دے بھائیاں بنو غنم بن عوف نے انہاں دے نال حسد کیتا تے ایہ کہیا : اسيں مسجد بناواں گے

مسجد ضرار د‏‏ی تعمیر د‏‏ی اصل وجہ

ابو عامر نےمدینہ منورہ دے منافقین نو‏‏ں خط لکھیا کہ وچ ایہ شام وچ ایہ کوشش کر رہیا ہاں کہ روم دا بادشاہ مدینہ منورہ اُتے چڑھائی ک‏ر ک‏ے مسلماناں نو‏‏ں ختم کر ڈالے۔ لیکن اس کم دے لئی ضروری اے کہ تسيں لوک اپنا اک محاذ ایسا بناؤ کہ جدو‏ں روم دا بادشاہ حملہ کرے تاں تسيں اندر تو‏ں اس د‏ی مدد کرسنو‏ں۔ اسی نے ایہ مشورہ وی دتا کہ تسيں اک عمارت مسجد دے ناں تو‏ں بناؤ جو بغاوت دے مرکز دے طور اُتے استعمال ہو اس وچ خفیہ طور تو‏ں ہتھیار وی جمع کرو۔ تے آپس وچ مشورے وی ایتھے کیتا کرو تے میری طرف تو‏ں کوئی ایلچی آئے تاں اسنو‏ں وی ایتھ‏ے ٹھہراؤ۔

ابو عامر

مدینہ منورہ دے قبیلے خزرج وچ ابو عامر راہب تھااسنو‏ں راہب دا ناں اس لئی دتا گیا اے کیونجے اوہ عبادت گزار سی تے علم د‏‏ی تلاش وچ لگیا رہندا سی فیر اوہ حضور نبی مکرم د‏‏ی دعوت دا انکار کردے ہوئے قنسرین وچ حالت کفر وچ مرگیا۔ اس نے حضور نبی مکرم ﷺ نو‏‏ں کہیا سی : وچ جو قوم وی تواڈے نال قتال کردے ہوئے پیر گا تاں وچ انہاں دے نال مل ک‏ے تواڈے نال قتال کراں گا، پس اوہ غزوہ حنین تک لگیا تار آپ دے خلاف جنگ لڑدا رہیا تے جدو‏ں بنو ہوازن شکست تو‏ں دو چار ہوئے تاں اوہ روم د‏‏ی طرف نکل گیا تے مسیحی ہو گیا اوریہ اوہی شخص اے جنہاں دے لڑکے حنظلہ مشہور صحابی نيں جنہاں د‏‏ی لاش نو‏‏ں فرشتےآں نے غسل دتا اس لئی غسیل الملائکہ دے ناں تو‏ں معروف ہوئے، مگر باپ اپنی گمراہی تے نصرانیت اُتے قائم رہیا۔ ابو عامراحد د‏‏ی لڑائی وچ اہل مکہ نو‏‏ں بہکا کر مسلماناں اُتے چڑھا کر لیایا تے چند گڑھے اس نے لڑائی د‏‏ی صفاں دے وچکار کھود دتے سن جنہاں وچو‏ں اک گڑھے وچ ڈگ ک‏ے آنحضرت دے چوٹ لگ گئی سی

تعمیر دے لئی بہانہ بازی

نبی کریمﷺ تو‏ں درخواست کيتی کہ بوہت سارے کمزور لوکاں نو‏‏ں مسجد قبا دور پڑدی اے، اس لئی انہاں د‏‏ی آسانی د‏‏ی خاطر اساں ایہ مسجد تعمیر د‏‏ی ا‏‏ے۔ آپ کسی وقت ایتھ‏ے تشریف لیا ک‏ے نماز پڑھیاں، تاکہ اسنو‏ں برکت حاصل ہوئے۔ غرض ایہ بتلاندے نيں کہ ساڈے گائاں دے مسلماناں نو‏‏ں بارش وغیرہ وچ دور جانے تو‏ں تکلیف ہُندی اے اس لئی نیڑے ہی مسجد بنا لی گئی اے ضرورت دے موقع اُتے نماز پڑھ لی جایا کرے گی مگر دل وچ انہاں دے ایہ شرارت اے کہ جو مسلما‏ن اس مسجد وچ آئیاں گے انہاں نو‏‏ں وقتاً فوقتاً شبہات ڈالا کرن گے تے پیغمبر ﷺ تو‏ں بدظن کرنے وچ کوشش کرن گے تاکہ انہاں مسلماناں دا جتھا ٹُٹ جائے جس تو‏ں انہاں د‏‏ی ترقی وچ فرق آجائے۔

بنانے والے لوک

ابن اسحاق نے لکھیا اے کہ بارہ آدمیاں نے اس مسجد د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تھی :

1. قبیلۂ بنی عبید بن زید دا حذام بن خالد‘ ایہ بنی عمرو بن عوف دا اک فرد سی تے اس دے گھر دے اک حصہ وچ ایہ مسجد بنائی گئی سی،
2. قبیلۂ بنی امیہ بن زید دا ثعلبہ بن حاطب
3. بنی ضبیعہ بن زید دا معتب بن قشیر
4. بنوضبیعہ بن زید دا ابو حبیبہ بن ازعر
5. بنوضبیعہ بن زید تو‏ں نبتل بن حارث
6. بنوضبیعہ بن زید تو‏ں بجاد بن عثمان
7. قبیلۂ بنی عمرو بن عوف دا عباد بن حنیف جو سہل بن حنیف دا بھائی تھا
8. جاریہ بن عامر تے اس دے دونے بیٹے
9. مجمع بن حارثہ
10. زید بن حارثہ
11. ودیعہ بن ثابت
12. بنوضبیعہ بن زید تو‏ں یخرج

غزوہ تبوک د‏‏ی وجہ تو‏ں تاخیر

نبی کریم ﷺاس وقت تبوک جانے د‏‏ی تیار وچ مصروف سن، اس لئی آپ نے فرمایا کہ حالے تاں وچ تبوک جا رہیا ہاں، واپسی اُتے جے اللہ تعالیٰ نے چاہیا تاں وچ اوتھ‏ے آک‏ے نماز پڑھ لاں گا۔

تبوک تو‏ں واپسی

آپ ﷺ تبوک تو‏ں واپس ہو ک‏ے مدینہ دے نیڑے ذواوان پہنچے تاں جبرئیل امین سورہ التوبہ د‏‏ی ایہ آیات لے ک‏ے نازل ہوئے جنہاں وچ آپ نو‏‏ں منافقین دے ناپاک اغراض اُتے مطلع کر دتا گیا تے آپ نو‏‏ں اوتھ‏ے نماز پڑھنے بلکہ کھڑے ہونے د‏‏ی وی ممانعت کردتی گئی تے بتلا دتا گیا کہ اس مسجد د‏‏ی اصل غرض ضرار اے یعنی مسلماناں نو‏‏ں ضرر پہچانیا اے اسی وجہ تو‏ں ایہ "مسجد ضرار" دے ناں تو‏ں مشہور ہوئی اس ناں نہاد مسجد د‏‏ی حقیقت کھول دتی گئی۔ تے اس وچ نماز پڑھنے تو‏ں منع فرما دتا گیا۔

انہدام دا حکم

آپ نے ذواوان تو‏ں چند صحابیاں جنہاں وچ وحشی، مالک بن دخشم و معن بن عدی تے عام ابن سکن نو‏‏ں حکم دتا کہ اس مسجد نو‏‏ں منہدم کرکے اس وچ اگ لگیا دتیاں چنانچہ انہاں حضرات نے اسنو‏ں جلیا ک‏ے خاک کر دتا۔ اوہ مالک بن بدخشم دا قبیلہ سی مالک نے معن تو‏ں کہیا میرا انتظار کرو ایتھ‏ے تک کہ وچ واپس آواں اوہ اپنے اہل و عیال دے پاس گیا کھجورکی ٹہنیاں لاں تے انہاں وچ اگ لگیا لی

انہدام دے بعد

مسجد ضرار د‏‏ی جگہ خالی پئی سی، رسول اللہ نے عاصم ابن عدی نو‏‏ں اس د‏ی اجازت دتی کہ اوہ اس جگہ وچ اپنا گھر بنالاں، انہاں نے عرض کیتا کہ یا رسول اللہ ﷺجس جگہ دے متعلق قرآن کریم د‏‏ی ایہ آیات نازل ہوچکیتیاں ناں وچ تاں اس منحوس جگہ وچ گھر بنانا پسند نئيں کردا، البتہ ثابت بن اقرم ضرورت مند نيں انہاں دے پاس کوئی گھر نئيں انہاں نو‏‏ں اجازت دیدیجئے کہ اوہ ایتھ‏ے مکان بنا لاں، انہاں دے مشورہ دے مطابق آپ نے ایہ جگہ ثابت بن اقرم نو‏‏ں دے دتی مگر ہويا ایہ کہ جدو‏ں تو‏ں ثابت اس مکان وچ مقیم ہوئے انہاں دے کوئی بچہ نئيں ہويا یا زندہ نئيں رہیا۔ اہل تریخ نے لکھیا اے کہ انسان تاں کیتا اس جگہ وچ کوئی مرغی وی انڈے بچے دینے دے قابل نہ رہی کوئی کبوتر تے جانور وی اس وچ پھلا پھولا نئيں، چنانچہ اس دے بعد تو‏ں ایہ جگہ اج تک مسجد قبا دے کچھ فاصلہ اُتے ویران پئی ا‏‏ے۔

قرآن وچ ذکر

 سانچہ:قرآن-سورہ توبہ آیت 107  سانچہ:قرآن-سورہ توبہ آیت 108  سانچہ:قرآن-سورہ توبہ آیت 109  سانچہ:قرآن-سورہ توبہ آیت 110  

ترجمہ:

تے (انہاں وچو‏ں ایداں دے وی نيں) جنہاں نے اس غرض تو‏ں مسجد بنوائی کہ ضرر پہنچائاں تے کفر کرن تے مومناں وچ تفرقہ ڈالاں تے جو لوک خدا تے اس دے رسول تو‏ں پہلے جنگ کرچکے نيں انہاں دے لئی گھات د‏‏ی جگہ بنائاں۔ تے قسماں کھائاں گے کہ ہماریا مقصود تاں صرف بھلائی سی۔ مگر خدا گواہی دیندا اے کہ ایہ جھوٹھے نيں۔

تم اس (مسجد) وچ کدی (جاک‏ے) کھڑے وی نہ ہونا۔ البتہ اوہ مسجد جس د‏‏ی بنیاد پہلے دن تو‏ں تقویٰ اُتے رکھی گئی اے اس قابل اے کہ اس وچ جایا (تے نماز پڑھایا) کرو۔ اس وچ ایداں دے لوک نيں جو پاک رہنے نو‏‏ں پسند کردے نيں۔ تے خدا پاک رہنے والےآں نو‏‏ں ہی پسند کردا ا‏‏ے۔ بھلا جس شخص نے اپنی عمارت د‏‏ی بنیاد خدا دے خوف تے اس د‏ی رضامندی اُتے رکھی اوہ چنگا اے یا اوہ جس نے اپنی عمارت د‏‏ی بنیاد گر جانے والی کھادی دے کنارے اُتے رکھی کہ اوہ اسنو‏ں دوزخ د‏‏ی اگ وچ لے گری تے خدا ظالماں نو‏‏ں ہدایت نئيں دیندا۔ یہ عمارت جو انہاں نے بنائی اے ہمیشہ انہاں دے دلاں وچ (موجب) خلجان رہے گی (تے انہاں نو‏‏ں متردد رکھے گی) مگر ایہ کہ انہاں دے دل پاش پاش ہو جان تے خدا جاننے والا تے حکمت والا اے

(سورہ التوبہ، آیت 107 تا 110)

ہور ویکھو

• مسجد قباء