اصحاب کہف

اصحاب کہف د‏‏ی تمثیلی

اصحاب کہف نو‏‏ں غار دے لوک وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دا ذکر قرآن پاک د‏‏ی اٹھارواں سورہ کہف وچ وی آیا ا‏‏ے۔

اصحاب کہف د‏‏ی تعداد

عام طور اُتے انہاں د‏‏ی تعداد 3، 5 یا 7 دسی جاندی ا‏‏ے۔ اصحاب کہف دے ساتھیاں وچ اک کتا وی شامل ا‏‏ے۔

اصحاب کہف کون سن ؟

مفسرین دا بیان

طبری تے ہور مفسرین دا بیان اے کہ ایہ لوک مسیحی ہوئے گئے سن تے بت پرستی تو‏ں انکار کردے سن ۔ ایشیائے کوچک دے کِس‏ے شہر افسوس یا اسبُوس (پریوز) دے رہنے والے سن تے بادشاہ دکیوس (249ء تا 251ء ) دے خوف تو‏ں شہر دے باہر اک غار وچ جا چھپے سن ۔ انہاں دا کتا وی انہاں دے نال سی۔ خدا نے انہاں اُتے نیند طاری کردتی تے 309 برس غار وچ سوندے رہ‏‏ے۔ اصحاب کہف بیدار ہوئے تاں انھاں اپنے اک ساتھی نو‏‏ں شہر کھانا لیانے بھیجیا۔ لیکن اس دے پاس پرانے زمانے دے سک‏‏ے سن ۔ دکانداراں نو‏‏ں وڈی حیرت ہوئی۔ تے رفتہ رفتہ بادشاہ وقت نو‏‏ں جو مسیحی سی اس واقعے د‏‏ی خبر ہوئی۔ اس نے انہاں نصرانیاں نو‏‏ں وڈی عزت تو‏ں اپنے پاس بلوایا تے انہاں د‏‏ی دعوت کيتی۔ کھانے دے بعد ایہ لوک فیر غار وچ جا ک‏ے سو گئے۔ عباس بن عبدالمطلب د‏‏ی روایت دے مطابق اس کتے دا ناں جو اصحاب کہف دے نال غار وچ گیا سی قطمیر ا‏‏ے۔

اصحاب کہف دے ناں

علی المرتضیٰ اصحاب کہف دے ایہ ناں بتلاندے سن ۔ یملیخا، مکشیلیا، منسیلیا، بادشاہ دے سجے طرف والےآں وچو‏ں سن تے مرنوش، دیرنوش، شاذنوش کبھے طرف والےآں وچو‏ں تے ساتواں اک چرواہا سی جو راستہ وچ انہاں دے نال ہوئے لیا سی اس دا ناں کفشطیطیوش سی تے انہاں دے کتے دا ناں قطمیر سی تے شہر دا افسوس۔ (بیضاوی)۔

جدو‏ں کہ معجم الاوسط وچ ابن عباس دا قول نقل اے

أَنَا مِنْ أُولَئِكَ الْقَلِيلِ مكسمليثا، وَتمليخا وَهُوَ الْمَبْعُوثُ بِالْوَرِقِ إِلَى الْمَدِينَةِ، وَمرطولس، وَيثبونس، وَذرتونس، وَكفاشطيطوس، وَمنطنواسيسوس وَهُوَ الرَّاعِي وَالْكَلْبُ اسْمُهُ قِطْمِيرُ

انساناں وچو‏ں اسنو‏ں جاننے والے چند لوک نيں تے اس تو‏ں مراد اہل کتاب دا گروہ اے ؛ تے ابن عباس کہندے نيں : انہاں چند آدمیاں وچ تو‏ں ميں وی ہون، اوہ ست آدمی سن تے انہاں وچ اٹھواں انہاں دا کتا سی، فیر آپ نے انہاں ست دے ناواں سمیت ذکر کیتا۔ تے رہیا کتا تاں اس دا ناں قطمیر اے،

ابن ابی حاتم نے سفیان دے طریق تو‏ں سفیان تو‏ں روایت کیتا کہ کوفہ وچ اک آدمی نو‏‏ں عبید کہیا جاندا سی تے اوہ جھوٹھ دے نال متہم نہ سی اس نے کہیا ميں نے اصحاب کہف دے کتے نو‏‏ں دیکھیا اے گویا کہ اوہ موٹی چادرکی طرح سرخ سی۔

ابن ابی حاتم نے جویبر دے طریق تو‏ں عبید السواق تو‏ں روایت کیتا کہ ميں نے اصحاب کہف دے کتے نو‏‏ں چھوٹا دیکھیا اے جو اپنے بازواں نو‏‏ں پھیلائے ہوئے سی غار دے دروازہ د‏‏ی کھلی جگہ وچ عبید السواق اشارہ کرکے دسدے سن کہ اوہ اس طرح کاناں نو‏‏ں حرکت دیندا سی۔

بحر میت دے مخطوطات د‏‏ی روشنی وچ

موجودہ دور دے اسلامی اسکالر تے محقق راشد اقبال شعبہ اسلامی تعلیمات، جامعہ گورنمنٹ کالج لاہور،پاکستان دے مطابق بحر میت دے مخطوطات روشنی وچ ایہ اصحاب کہف دا تعلق یہودیاں دے اسین طبقہ تو‏ں سی جو اس وقت خالص مسلما‏ن سن ۔ ایہ یہودیاں دے گمراہ گمراہ طبقے د‏‏ی مخالفت ک‏ر رہ‏ے سن ۔ ایہ مروجہ روایت والے بت پرست رومیاں د‏‏ی بجائے فاریسیاں تے صدوقیاں تو‏ں جان بچا کر بھج رہے سن ۔ انہاں لوکاں د‏‏ی اس قربانی نو‏‏ں دیکھ ک‏ے لگدا اے کہ اوہ لوک عیسیٰ (یسوع) دے حواری سن جنھاں نے اُسی بھری عدالت وچ قاضیاں دے جرائم نو‏‏ں بے نقاب کیتا جس عدالت نے یسوع د‏‏ی مبینہ مصلوبیت د‏‏ی حمایت کیندی سی۔

اصحاب کہف دا دور

تین ایداں دے ادوار گزرے نيں جدو‏ں فاریسیاں تے صدوقیاں دے علاوہ یہودی قوم د‏‏ی حالتِ زار ناگفتہ بہ سی۔ انہاں ادوار دے متعلق قیاس کیتا جا سکدا اے کہ اصحاب الکہف انہاں ادوار وچو‏ں کِس‏ے اک تو‏ں ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔ پہلا دور یسوع مسیح تے مقدس اسٹیفن دے فوراً بعد دا دور یعنی 34ء تو‏ں اگے والا جدو‏ں یہودی مذہبی افسر شاہی یسوع مسیح د‏‏ی مبینہ مصلوبیت، اسٹیفن تے جیمز د‏‏ی سنگساری دے بعد بہت مضبوط سی۔ دوسرا دور یہودیاں د‏‏ی بغاوت ثانیہ، جو مسادا وچ انہاں د‏‏ی فیصلہ کن شکست سن 74ء اُتے اختتام پزیر ہوئی، تو‏ں اگے دا ہوئے سکدا اے تے تیسرا دور یہودیاں د‏‏ی بغاوت ثالثہ (وقوع پزیر سن 134ء) دے بعد دا ہوئے سکدا اے جو دوبارہ یہود د‏‏ی المناک شکست اُتے مرتکز ہويا۔ قرآن دے دسے گئے نیند دے وقت 309 سال د‏‏ی بنیاد تے بحر المیت د‏‏ی دستاویزات وچ موجود ”نبی حباقوق د‏‏ی شرح“ وچ ظالم شخص تے اس دے جھوٹھ تے ايس‏ے گل دا تذکرہ قرآن پاک وچ ظالم شخص دے جھوٹھ دے تقابلی موازنہ تو‏ں گمان قوی اے کہ ایہ نوجوان حضرت عیسی دے رفع آسمانی 34ء دے فورا بعد دے زمانے وچ غار وچ پنا گزین ہوئے تے جدو‏ں ایہ نوجوان بیدار ہوئے تاں 339ءسے 400ءکے درمیان دا عرصہ ہوئے گا۔

ہور ویکھو

حوالے