جغرافیا

جغرافیا ایہجی سائنس اے جیہدے وچ زمین دے تھاں، ایہدے وسنیکاں، ایہدیاں اچیچیاں گلاں تے ایہدے اُتے ہوݨ والے کماں بارے جاݨیا جاندا اے۔ لفظ جغرافیا یونانی بولی توں اے تے دو لفظاں: جیو مطلب زمین تے گرافین مطلب پڑھݨا توں بݨیا اے۔ ایہ اپݨے ناں دے مطابق زمین دی پڑھائی یا جانݨ دی سائنس اے۔ اراٹوستھین (276-194 م پ ) اک پراݨا یونانی پہلا شخص سی جیہنے ایہ لفظ ورتیا۔

تریخ

دنیا دا سب توں پرانا نقشہ پرانے عراق دے شہر بابل وچ 9ویں صدی م پ وچ بنایا گیا۔ ایہ مٹی اتے بنیا سی تے عراق دے شہراں تے اوہناں دا دوالہ دسدا اے۔ بابل مگروں یونان دا ایس کم وچ ناں آندا اے۔ پرانے یونانی شاعر ہومر نوں یونانی اک جغرافیہ گرو مندے نیں۔ الیاد تے اوڈیسی اوہدیاں لکھیاں دو نظماں نیں پرایہناں وچ جغرافیہ بارے بؤت کج اے۔ ہومر نے ایہناں وچ ایسی دنیا دا نقشہ کھچیا جیہڑی گول اے تے جیدے دوالے پانی سی۔ تھالیز نے ایس گل نوں اگے ودھایا جے زمین دی نیو پانی تے اے۔ اوہنے جغرافیے نوں پڑھن دے کئی سائینسی ول وی کڈے۔ اوہدے شگرد اناکسیمیندر نے دنیا دا اک نقشہ بنایا جیدے وشکار رومی سمندر تے دوالے ایشیاء یورپ تے لیبیا تے اوہناں دے دوالے اک سمندر سی۔ اوس مگروں ہیکاٹیس نے ہور ودیا نقشہ بنایا جیہڑا اناکسیمیندر دے نقشے نوں وڈا تے ٹھیک کرکے بنایا گیا سی۔ اک ہور یونانی ہیروڈوٹس نے تریخ لکھدیاں ہویاں جغرافیے بارے نویاں گلاں دا وادا کیتا تے مصر، فارس، ستھیا تے اناطولیہ بارے ٹھیک تے نویں جانکاری دتی۔ دریاواں دے انت دے ڈیلٹا کنج بندے نیں تے ٹھنڈے پاسیوں ہواواں گرم تھانواں ول کیوں آندیاں نیں ایہناں گلاں نوں وی اوہنے لماں کرکے لکھیا۔

فيثاغورث نے اک گول دنیا دی سوچ دتی تے ایہ دسیا جے گرہن ویلے زمین گول ہوندی اے تے نالے جنا اپر والے دیساں ول جاؤ تاریاں دی اچائی ودھدی اے۔ یوڈوکسس نے زمین دے گول ہون دی سوچ توں ایہ گل کڈی جے سورج پئی لیک نال زمین تے وکھرے محول بناندا اے تے زمین دے قطباں ول ٹھنڈے تھاں نے تے زمین دے وشکار ایکوٹر دے دوالے تے افریقہ دے صحرا تے ڈاہڈی گرمی اے۔ زمین دے اتلے ادے تھاں تے تھلویں ادے تھاں دے وشکار تھوڑی گرم تھاں اے جتھے ریا جاسکدا اے۔ ہینو، قرطاجنہی بارے کیا جاندا اے جے اوہ افریقہ دے لیندے پاسے ول سیرالیون تک گیا۔ یونانیاں نیں ہیلسپونٹ نوں جینوں ہن دردانیال کہندے نیں ایشیا تے یورپ دا باڈر منیا تے لال سمندر نوں افریقا تے ایشیا دا بارڈر۔ افریقا نوں اوہ لیبیا کہندے سن۔ ایس توں تھللے افریقا بارے تے اتلے یورپ بارے اوہناں نوں کچھ پتا نئیں سی۔ دوسرے انجان دیساں تے چڑھائی کرن والیاں نے وی حغرافۓ دی جانکاری وچ وادا کیتا۔ سکندر یونانی دی فوج وچ حقرافیے دے بندے وی سی تے رومیاں نے وی دور دیساں وچ بندے کل کے جانکاری لئی۔ سٹرابو نے 17 انگاں وچ جیوگرافیکا، جیہدے وچ دیساں دے تھانواں تے لوکاں بارے لمبی گل بات کیتی گئی سی جیہڑی آون والے ویلیاں وچ جغرافیے تے وڈی کتاب منی گئی۔ اوہدے اک صدی مگروں بطلیموس نے جغرافیا کتاب لکھی۔ بطلیموس نے زمین دے ایس کاینات دا گڑھ ہون تے چن سورج نوں ایہدے دوالے کمن بارے سوچ نوں اگے ودھایا۔ ایہ سوچ اگلے 1400 ورے تک دنیا تے منی گئی۔ ونڈاں

جغرافیے نوں دو وڈیاں ونڈاں وچ ونڈیا جاسکدا اے: انسانی جغرافیا تے فزیکل جغرافیا۔

براعظم

اتلا امریکہ · اوشیانا · ایشیا · یورپ · افریقا · دکھنی امریکہ · انٹارکٹکا ·