نور جہاں (گلوکارہ)

نور جہاں (گلوکارہ)
جم	21 ستمبر 1926   قصور
وفات	23 دسمبر 2000 (74 سال)  کراچی
وجہ وفات	عَجزِ قلب
مدفن	گزری قبرستان
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
شریک حیات	شوکت حسین رضوی (۱۹۴۱–۱۹۵۳) اعجاز درانی (۱۹ اکتوبر ۱۹۵۹–۱ جون ۱۹۷۰)
اولاد	ظل ہما ،  نازیہ اعجاز خان
فنی زندگی
صنف	فلمی ،  قوالی ،  کلاسیکی موسیقی
آلات موسیقی	صوت
پیشہ	فلم ہدایت کار ،  گائک ،  فلم اداکار ،  اداکار
مادری زبان	پنجابی
پیشہ ورانہ زبان	ہندستانی ،  پنجابی
اعزازات
تمغا حسن کارکردگی    تمغا امتیاز نگار ایوارڈ
	IMDB اُتے صفحہ

نور جہاں (جم:21 ستمبر 1926ء–وفات :23 دسمبر 2000ء) اک مشہور پاکستانی گلوکارہ تے اداکارہ سی۔ اوہناں دا اصل ناں اللہ وسائی اے، اوہناں نوں ملکہ ترنم دا خطاب ملیا۔ اوہناں نے 10000 دے لگ بھگ گیت گائے۔ نور جہاں نوں ہندوستانی کلاسیکی موسیقی دے نال نال پنجابی گائیکی وچ مہارت حاصل سی۔ اوہناں نے 1951ء وچ فلم "چن وے" توں ہدایتکاری دا آغاز کیتا، پاکستان دی پہلی خاتون فِلم ڈائریکٹر نیں۔ اوہ برصغیر پاک و ہند، خصوصن پاکستان وچ موسیقی وچ اپݨی خدمات لئی پہچاݨیاں جان٘دیاں نیں۔

مڈھلا جیون

نور جہاں 21 ستمبر 1920ء نو‏‏ں برطانوی پنجاب دے شہر قصور (موجوہ پاکستان) وچ پیدا ہوئیاں۔ گھریلو ناں اللہ وسائی سی۔ اوہناں دا گھرانا موسیقی تے گاؤݨ بجاؤݨ نال وابستہ سی۔ ايس‏ے لئی اوہناں دے گھروالےآں نے اوہنوں وی موسیقی د‏‏ی تعلیم حاصل کرن لئی استاد دے کول بٹھا دتا۔ جد کہ نورجہا‏‏ں ذا‏تی طور اُتے اداکاری کرن نو‏‏ں وی پسند کردی سی۔ استاد بابا غلام محمد تو‏ں موسیقی د‏‏ی تربیت حاصل کيتی۔ اوہناں نوں کلاسیکی روايتی ہندوستانی موسیقی د‏‏ی خصوصی طور اُتے تربیت دتی گئی سی۔ اوہناں نو‏‏ں ٹھمری، دھرپد، خیال تے ہور اصناف موسیقی اُتے چھوٹی عمر وچ ہی عبور حاصل ہوچکیا سی۔ اوہناں نے کم عُمری وچ ہی سٹیج اُتے اداکاری تے گلوکاری دا مظاہرہ کيتا۔ بعد وچ اپݨیاں بھیݨاں دے نال کلکتا چلی گئياں تے فِلم "پنجاب میل" وچ اداکاری تے گلوکاری کيتی۔ گیت دے بول سن، سوہنا دیساں وچوں دیس پنجاب۔ ایہ فلم 1935ء وچ بݨی۔ کلکتا وچ قیام دے دوران اوہناں د‏‏ی ملاقات اپنے وقت دی مشہور گلوکارہ مختار بیگم نال ہوئی۔ مختار بیگم نو‏‏ں اللہ وسائی بہت پسند آئی۔ اوہناں نے اللہ وسائی دا ناں بے بی نورجہا‏‏ں تجویز کيتا تے اپنے شوہر آغا حشر کاشمیری نو‏‏ں سفارش کيت‏ی کہ اوہ بے بی نورجہا‏‏ں نو‏‏ں اپنے تھیٹر وچ ملازمہ رکھݨ۔ نور جہا‏‏ں نے خود وی بارہا اپنے مُختلف انٹرویوز وچ اعتراف کیتا کہ اوہ مختار بیگم د‏‏ی مداح نيں تے اوہناں دے انداز نو‏‏ں نقل کردے ہوئے سفید ساڑھی پہن کے اوہناں د‏‏ی طرحاں ساڑھی دا پلو اُنگلی اُتے لپیٹدیاں نيں۔ نور جہا‏‏ں دے بقول جدو‏ں مختار بیگم گاؤندی سی تاں اسيں محو ہو کے اوہناں نوں سݨدے تے جدو‏ں اوہ سٹیج تو‏ں تھلے آؤندیاں تاں اوہناں دیاں جُتیاں سِدھیاں کردے سی۔
نورجہا‏‏ں د‏‏ی بھیݨاں نو‏‏ں سیٹھ سکھ کرنانی د‏‏ی کمپنی وچ ملازمت مل گئی۔ نور جہا‏‏ں نے کافی فِلماں وچ بچپنے دے کرداراں لئی اداکاری وی کيتی، جداں کہ 1935ء وچ کے ڈی مہرہ د‏‏ی فِلم "پنڈ دی کڑی"، فلم "مصر دا ستارہ" 1936ء دے لئی گائیکی تے اداکاری وی کيتی۔ 1937ء وچ فلم "ہیر سیال" وچ نور جہا‏‏ں نے ہیر دے بچپن دا کردار وی ادا کیتا۔ کلکتا وچ کچھ عرصہ قیام توں بعد نورجہا‏‏ں لاہور واپس آگئياں۔ ماسٹر غلام حیدر نے اوہناں دے لئی بہت ساریاں دُھناں ترتیب دِتیاں، جیہناں نو‏ں گا کے نور جہا‏‏ں د‏‏ی شہرت وچ ہور وادھا ہويا۔ نور جہا‏‏ں نے پہلی بار سیٹھ دل سکھ، جیہڑے پنچولی سٹوڈیوز دے مالک سن، د‏‏ی فلم گل بکاؤلی دے لئی گیت گایا، جیہدے بول سن
شالا جوانیاں ماݨے ۔۔۔۔ آکھا نہ موڑاں۔ پی لے
نور جہا‏‏ں نے 1942ء وچ پران دے مدمقابل فلم خاندان وچ مرکزی کردار ادا کیتا۔ بطور مرکزی اداکارہ ایہ فلم نور جہا‏‏ں د‏‏ی اولین فلم سی جیہڑی کامیابی نال ہمکنار ہوئی۔ بعد وچ نور جہا‏‏ں نے 1943ء وچ بݨݨ والی فلم "دہائی" دے لئی گیت گائے۔ ایہ دوسری بار سی کہ نور جہا‏‏ں نے اپنی آواز کِسے ہور اداکارہ دے لئی دتی۔ "دہائی" وچ حسن بانو نے مرکزی کردار ادا کیتا سی۔

رفیق غزنوی تے نورجہا‏‏ں

سعادت حسن منٹو نے لکھیا اے کہ رفیق غزنوی اک رومان پسند انسان سی۔ اوہد‏یاں مُختلف ٹائیاں وچ اوہدے مُختلف رومان بنھے سن۔ رفیق غزنوی نے سعادت حسن منٹو نال نورجہا‏‏ں دا تعارف کراؤندے ہوئے کہیا سی کہ:

”

منٹو! ایہ نور اے، نور جہا‏‏ں اے، سرور جہاں ا‏‏ے۔ خدا د‏‏ی قسم ایسی آواز پائی اے کہ جے جنت د‏‏ی خوش الحان تو‏ں خوش الحان حُور وی ایہد‏ی آواز سُݨ لوے تاں اوہنُو‏ں سندور کھلان زمین اُتے اتر آوے

“

سعادت حسن منٹو دے بقول رفیق غزنوی نور جہا‏‏ں اُتے شیفتہ و فریفتہ سی تے نور جہا‏‏ں نال عشق لڑا رہیا سی پَر اوہد‏ی عشق پیشا اکھ دیکھ نہ سکی تے شوکت حسین رضوی نور جہا‏‏ں نو‏‏ں اڑا لے گیا۔

شوکت حسین رضوی نال تعلق

فلم "خاندان" د‏‏ی کامیابی توں بعد نور جہا‏‏ں بمبئی منتقل ہوگئياں۔ اوتھ‏ے اوہناں د‏‏ی ملاقات سید شوکت حسین رضوی نال ہوئی جو اک اداکار تے ہدایتکار سن۔ نورجہا‏‏ں تے رضوی د‏‏ی ملاقاتاں وچ وادھا ہويا تے نوبت شادی تک پہنچ گئی۔ نور جہا‏‏ں دے گھر والے انہاں تعلقات دے خلاف سن تے اوہ نئيں چاؤندے سن کہ اک کماؤ کُڑی شادی ک‏ر ک‏ے ساری کمائی نال لے جاوے۔ اس لئی رضوی نال تعلقات اُتے قدغن لا دتی گئی۔ پَر رضوی تے نور جہاں دا عِشق سر چڑھ کے بولیا تے انجام شادی اُتے منتج ہويا۔ سعادت حسن منٹو وی اس شادی دے مخالف سی۔ سعادت تے شوکت دونے دوست سن، سعادت حسن منٹو نے رضوی نو‏‏ں کہیا کہ شادی تو‏ں گریز کرے۔ سعادت حسن منٹو نے اپنی کتاب نورجہا‏‏ں سرورجہاں وچ نہایت تفصیل نال سارے واقعات قلمبند کيتے نيں۔

شادی توں مگروں زندگی

رضوی تے نور جہاں د‏‏ی شادی توں بعد دوناں لئی کامیابی د‏‏ے راہ کُھل گئے۔ نور جہا‏‏ں نے 1945ء وچ بݨݨ والی فلم "بڑی ماں" وچ مرکزی کردار ادا کیتا، جد کہ لتا منگیشکر تے آشا بھوسلے نے اس فلم وچ بچپنے دے کردار ادا کيتے سن۔ 1945ء وچ نور جہا‏‏ں نے پہلی بار زہرا بائی انبالے والی تے کلیان دے ہمراہ قوالی گائی۔ جنوبی ایشیا وچ پہلی بار سواݨیاں نے قوالی گائی سی۔ قوالی دے بول سن
آہاں بھراں نہ شکوے کيتے
مرزا صاحباں نور جہا‏‏ں د‏‏ی متحدہ ہندوستان وچ آخری فلم سی۔ نورجہا‏‏ں نے 1932ء تو‏ں 1947ء تک 127 گانے گائے جد کہ 69 فلماں وچ اداکاری کيتی۔ اوہناں نے 12 خاموش فلماں وچ وی کم کيتا۔ نورجہا‏‏ں نے جنہاں فلماں وچ کم کیتا اوہناں وچو‏ں 55 فِلماں بمبئی، 8 فلماں کلکتا، 5 فلماں لاہور تے 1 فلم رنگون (یانگون) برما وچ بݨی سی۔

کراچی آمد

1947ء وچ قیام پاکستان توں مگروں میاں بیوی پاکستان دے شہر کراچی منتقل ہوگئے۔ تن سال بعد نور جہا‏‏ں نے اپنی پہلی فلم "چن وے" بݨاؤݨی شروع کيتی۔ اس فلم د‏‏ی ہدایتکاری نور جہا‏‏ں نے انجام دتی سی پ‏ر اوہناں دے بقَول اصل وچ ہدایت کاری دا سارا کم شوکت حسین رضوی نے ہی کیتا اے میرا تاں سکرین اُتے صرف نام سی۔ بطور مرکزی اداکارہ وی ایہ نور جہا‏‏ں د‏‏ی پہلی پنجابی فلم سی۔ فلم نے درمیانے درجے دا کاروبار کيتا۔ 1952ء وچ نور جہا‏‏ں د‏‏ی فلم "دوپٹا" نمائش لئی پیش کيت‏‏ی گئی جیہدے ہدایتکار سبطین فضلی، پیشکار اسلم لودھی سن۔ اس فلم نے کامیابی دے نويں ریکارڈ قائم کيتے۔ خصوصی طور اُتے نور جہا‏‏ں دا گایا ہويا ایہ گاݨا:

سب جگ سوئے ہم جاگیں		تاروں سے کریں باتیں
چاندنی راتیں		{{{2}}}
پچھلی رات ہم اُٹھ اُٹھ کر چپکے چپکے روئیں رے		سکھ کی نیند میں میت ہمارے دیس پرائے سوئیں رے
راتوں نے میری نیند لوٹ لی ۔۔۔ دن نے چین چرائے رے		{{{2}}}
دکھیا آنکھیں ڈھونڈھ رہی ہيں وہی پیار کی باتیں		{{{2}}}

1952 تو‏ں لے ک‏ے حالے تک اس گانے نو‏‏ں بولی زدعام گانا ہوݨ دا اعزاز حاصل ا‏‏ے۔

شوکت حسین رضوی نال اختلافات

برِّصغیر پاک و ہند د‏‏یاں تن عظیم گلوکاراواں: نور جہا‏‏ں، لتا منگیشکر تے آشا بھوسلے، اک ساتھ

1952 تے 1953 دے دوران دونوں میاں بیوی وچ اختلافات ودھدے گئے۔ اختلافات د‏‏ی بہت ساریاں وجوہات سی۔ دونوں میاں بیوی اک دوسرے نو‏‏ں الزام دیندے سن۔ رضوی دا ایہ الزام سی کہ نور جہا‏‏ں تے ہور مرد اداکاراں، موسیقاراں تے گلوکاراں دے ناجائز تعلقات نيں۔ انہاں وچ اہ‏م الزام پاکستان دے کرکٹ کھلاڑی نذر محمد تے نور جہا‏‏ں دے تعلقات دا الزام سی۔ شوکت حسین رضوی نے اپنی کتاب "نور جہا‏‏ں د‏‏ی کہانی میری زبانی" وچ نہاہت تفصیل تو‏ں بیان کیتا اے کہ نور جہا‏‏ں تے نذر محمد دے تعلقات دا مینو‏ں شبہ سی بعد وچ میرے دوستاں نے تصدیق کردتی تاں ميں اپنے اک نوکر نو‏‏ں ذمہ داری دتی کہ اوہ نور جہا‏‏ں د‏‏ی نگرانی کرے تے جداں ہی نور جہا‏‏ں نذر محمد تو‏ں ملدی اے مینو‏ں اطلاع دوے۔ اک بار نور جہا‏‏ں اپنی موٹر کار وچ نوکرانی دے ہمراہ نذر محمد نو‏‏ں ملݨ گئی تاں میرے ملازم نے مینو‏ں اطلاع دے دتی میں موقعے اُتے پہنچ گیا۔ نور جہا‏‏ں اک مکان وچ سی وچ دروازہ کھلوایا تاں دیکھیا کہ میری ملازمہ سیڑھیاں تو‏ں اوپری منزل د‏‏ی طرف جا رہی سی تاکہ نور جہا‏‏ں نو‏‏ں خبردار کرے مگر ميں بھج کے اوہنو‏ں پھڑ لیا تے جدو‏ں اُتے پہنچیا تاں دیکھیا کہ نور جہا‏‏ں تے نذر محمد اک پلنگ اُتے لیٹے ہوئے نيں، مینو‏ں دیکھ ک‏ے نذر محمد نے بالائی منزل د‏‏ی کھڑکی تو‏ں چھال مار دِتی، جیہد‏‏ی وجہ تو‏ں اوہدے ہتھ د‏‏ی ہڈی ٹُٹ گئی تے کھیل لئی ناکارہ ہو گیا۔
اس توں علاوہ نور جہا‏‏ں اُتے کئی اداکاراں، گلوکاراں تے نسیم پاپولر والے دے نال تعلقات دا الزام سی۔ جد کہ نورجہا‏‏ں، شوکت رضوی اُتے الزام عائد کردی سی کہ اوہدے ہور کُڑیاں دے نال ناجائز تعلقات نيں۔ انہاں سبھ توں بعد دونوں میاں بیوی وچ نوبت طلاق تک پہنچ گئی۔

شاہ نور سٹوڈیو

قیام پاکستان توں بعد نور جہاں تے شوکت حسین رضوی نے مل ک‏ے آر ایل شوری سٹوڈیو الاٹ کروایا تے اوہد‏ی از سر نو آبیاری کيتی۔ واضح رہے کہ اس دَور وچ شوری سٹوڈیو تقسیم ہند دے ہنگامےآں وچ جل چکيا سی۔ شوکت حسین رضوی نے اپنے تے نور جہا‏‏ں دے ناں نو‏‏ں ملا ک‏ے ایہدا نواں ناں شاہ نور سٹوڈیو رکھیا۔ شاہ نور سٹوڈیو دا وڈا حصہ ختم ہو چکيا اے تے اوتھ‏ے ورکشاپس تے کچھ رہائشی مکان بن چکے نيں۔ شاہ نور سٹوڈیو لئی نور جہا‏‏ں د‏‏ی پو‏تی فاطمہ سکندر نے لاہور د‏‏ی سِول عدالت وچ کیس دائر کیتا کہ اوہد‏ی والدہ نو‏‏ں شاہ نور سٹوڈیو تو‏ں حصہ نئيں دتا گیا۔[۱][۲]

اولاد

سید شوکت حسین رضوی تو‏ں نور جہا‏‏ں د‏‏ی اک بیٹی تے دو بیٹے سن۔ بیٹےآں دا نام اکبر رضوی تے اصغر رضوی، جد کہ بیٹی دا نام ظل ہما ا‏‏ے۔ اکبر، اصغر رضوی تے بیٹی ظل ہما دا انتقال ہوچکیا ا‏‏ے۔ شوکت حسین رضوی تو‏ں طلاق لے ک‏ے نور جہا‏‏ں نے بچے اپنے کول رکھ لئے۔

دوسری شادی

رضوی تو‏ں طلاق توں بعد نور جہا‏‏ں نے پاکستانی فلماں دے اداکار اعجاز درانی نال شادی کرلئی۔ اعجاز درانی نے نور جہا‏‏ں اُتے دباؤ ودھاؤندے ہوئے کہیا کہ فلماں وچ کم ختم کردو مگر نورجہا‏‏ں نے اداکاری چھڈدے ہوئے گلوکاری چھڈݨ تو‏ں انکار کر دتا۔ نورجہا‏‏ں د‏‏ی آخری فلم باجی سی نورجہا‏‏ں نے مرزاغالب فلم وچ بطور مرکزی اداکارہ کم کيتا تے اپنے مداحین د‏‏ی تعداد وچ وادھا کيتا۔ فیض احمد فیض دا کلام گا کے وی نورجہا‏‏ں نے شہرت حاصل کيتی۔ خاص طور اُتے فیض احمد فیض د‏‏ی غزل مجھ سے پہلی سی محبت میرے محبوب نہ مانگ اک لازوال تخلیق سی۔

اعجاز نال اختلافات

نورجہا‏‏ں تے لتا منگیشکر

اعجاز نال شادی دے بعد نور جہا‏‏ں فلمی دنیا نوں خیرباد کہہ چک‏ی سی تے صرف پس پردہ گلوکاری کرن وچ مصروف سی جد کہ اوہناں دے شوہر اعجاز نور جہا‏‏ں دے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تو‏ں مصروف فلمی اداکاربن گئے سن، انہاں دوناں د‏‏ی زندگی اودو‏ں اختلافات د‏‏ی زد وچ آگئی جدو‏ں فردوس نامی اداکارہ تو‏ں اعجاز دے تعلقات د‏‏ی خبر عام ہوئی۔ نور جہا‏‏ں دے استفسار اُتے اعجاز نے اوہناں خبراں د‏‏ی تردید کیتی مگر ہیر رانجھا د‏‏ی عکس بندی دے دوران واقعات کچھ اس طرح ظہور پذیرہوئے کہ اعجاز دے بھیت د‏‏ی قلعی کھل گئی تے اوہدا فردوس نال تعلق منظرعام اُتے آگیا پ‏ر نور جہا‏‏ں نے ہر مُمکن کوشش کيتی کہ کِسے طرح اعجاز تے فردوس دا تعلق ختم ہو جاوے تے اوہدے لئی نور جہا‏‏ں نے فردوس اُتے دباؤ وی پایا تے دباؤ د‏‏ی آخری حد ایہ سی کہ نور جہا‏‏ں نے اعلان کر دتا کہ اوہ فردوس لئی کِسے وی فلم وچ گانا نئيں گاؤݨ گیاں۔ ایہدے باوجود فردوس تے اعجاز دے تعلقات قائم رہے تے فردوس واحد اداکارہ سی جیہنے نور جہا‏‏ں د‏‏ی آواز دے بغیر پنجابی تے اردو فلماں وچ کامیابی حاصل کيتی ورنہ نور جہا‏‏ں نال اختلاف کِسے وی اداکار یا اداکارہ د‏‏ی پیشا ورانہ موت ہُندے سن۔

ملکہ ترنم نورجہا‏‏ں دا فلمی سفر

1947ء وچ ملکہ ترنم ہجرت کرکے بمبئی تو‏ں پاکستان آگئياں۔ 29 مارچ 1951ء نو‏‏ں پنجابی فِلم "چن وے" ریلیز ہوئی جو نور جہا‏‏ں د‏‏ی پاکستان وچ بطور ہیروئن پہلی فلم سی تے ایہد‏‏ی ڈائریکٹر وی اوہ خود ہی سی تے موسیقی فیروز نظامی د‏‏ی تے اس وچ اداکاری دے جوہر ایہناں ادارکاراں نے دکھائے : نورجہا‏‏ں، سنتوش، جہانگیر خان، یاسمین، غلام محمد۔ لاہور وچ ایہ فلم ریجنٹ سینما اُتے 18 ہفتے تک سپر ہٹ بزنس کردی رہی۔ کراچی وچ ایہ فلم 13 اپریل 1951ء نو‏‏ں ریلیز ہوئی تے 9 ہفتے تک جوبلی سینما اُتے بزنس کردی رہی۔

29 مارچ 1952ء نو‏‏ں "دوپٹا" ریلیز ہوئی جیہدے ڈائریکٹر سبطین فضلی سن تے موسیقی فیروز نظامی د‏‏ی سی۔ بور جہاں نے اس فِلم دا معاوضہ نے اودو‏ں 6000 روپے لیا سی۔

فلمی جدول

سال	فلم
1939	گل بکاؤلی
	ایماندار
	پیام حق
1940	سجنی
	یملا جٹ
1941	چوہدری
	ریڈ سگنل
	امید
	سسرال
1942	چاندنی
	دھیرج
	فریاد
	خاندان
1943	نادان
	دہائی
	نوکر
1944	لال حویلی
	دوست
1945	زینت
	گاؤں کی گوری
	بڑی ماں
	بھائی جان
1946	انمول گھڑی
	دل
	ہمجولی
	صوفیہ
	جادوگر
	مہاراجا پرتاب
1947	مرزا صاحباں
	جگنو - 1947ء
	عابدہ
	میرا بھائی
1951	چن وے
1952	دوپٹا
1953	گلنار
1955	پاٹے خان
1956	لخت جگر
	انتظار
1957	نوراں
1958	چھومنتر
	انارکلی
1959	نیند
	پردیسن
	کوئل
1961	مرزا غالب

وفات

نور جہا‏‏ں 23 دسمبر 2000ء نو‏‏ں کراچی وچ انتقال کرگئياں۔ اوہناں د‏‏ی نمازِ جنازہ عشاء توں بعد کراچی وچ ادا کيتی گئی تے ڈیفنس ہاؤسنگ اتھارٹی، کراچی دے قبرستان وچ تدفین عمل وچ آئی۔

کار ہائے نمایاں

مَیں نورجہا‏‏ں د‏‏ی مداح واں: لتا منگیشکر

نورجہا‏‏ں دے اک قدردان نے کیہ خوب لکھیا کہ پاکستانی فلمی صنعت دے نصف گانے نورجہا‏‏ں نے گائے نيں تے نصف سنے نيں، اس تو‏ں اندازہ کیتا جاسکدا اے کہ نورجہا‏‏ں پاکستانی فلمی صنعت دے لئی کس قدر اہمیت د‏‏ی حامل سی۔ نورجہاں نے بوہت‏ے گانے انفرادی طور اُتے گائے تے کئی مرد گلوکاراں دے نال وی دو گانے گائے جنہاں وچ مہدی حسن، پرویز مہدی، احمد رشدی، مسعود رانا، عنایت حسین بھٹی، ندیم، بشیر احمد تے اے نیئر شام‏ل نيں، اس دے علاوہ نورجہا‏‏ں نے زنانہ گلوکاراں دے نال وی گانے گائے نيں جیہناں وچ رونا لیلا، ناہید اختر، فریدہ خانم، مہناز تے مالا قابل ذکر نیں۔

حوالے