عبد اللہ جوادی آملی

عبد اللہ جوادی آملی

آیت اللہ جوادی آملی
کوائف
مکمل نام	عبد اللہ جوادی آملی
تاریخ ولادت	1312 ھ ش
آبائی شہر	آمل۔
علمی معلومات
مادر علمی	آمل، تہران، قم۔
اساتذہ	آیت اللہ بروجردی • علامہ سید محمد حسین طباطبائی • سید محمد محقق داماد • امام خمینی۔
تالیفات	تفسیر تسنیم، مفاتیح الحیات، رحیق مختوم، زن در آیینہ جمال و جلال، شریعت در آیینہ معرفت، ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعہ کبیره)، توضیح المسائل و ...
خدمات
سیاسی	عضو مجلس خبرگان قانون اساسی، نمایندگی دوره اول و دوم مجلس خبرگان رہبری، امام جمعہ قم۔

عبد اللہ جوادی آملی (ولادت 1312 ھ ش)، فلسفی، فقیہ، مفسر قرآن، استاد حوزہ علمیہ قم تے شیعہ مراجع تقلید وچوں نیں۔ اوہ امام خمینی تے علامہ طباطبائی دے شاگرد نیں تے تقریبا 60 برساں توں قم و تہران دے حوزات علمیہ وچ فلسفہ، عرفان، فقہ و تفسیر ورگے علوم دی تدریس وچ مشغول نیں۔ انہاں نے بوہت ساریان کتاباں تالیف کیتیاں نیں جنہاں وچ تفسیر تسنیم تے رحیق مختوم (شرح اسفار اربعہ) شامل نیں۔

جوادی آملی انقلاب اسلامی ایران دے بعد توں مجلس خبرگان قنون اساسی، جامعہ مدرسین حوزہ علمیہ قم تے مجلس خبرگان رہبری ورگے اداراں دے عضو رہ چکے نیں۔ اسی طرح توں اوہ ہجری شمسی دی 70 تے 80 دی دہائی وچ شہر قم دے امام جمعہ وی رہ چکے نیں۔ سن 1367 ھ ش وچ اوہ سابق متحدہ روس دے رہبر گورباچوف نوں امام خمینی دا خط پہچانے دی ذمہ داری وی ادا کر چکے نیں۔

جوادی آملی فلسفہ وچ حکمت متعالیہ دے پیرو نیں۔ اوہ علوم انسانی و سائنسی علوم دے دائرہ کار وچ علوم دینی دے وجود نوں قبول کر دے نیں۔ انہاں دے بعض متفاوت و مختلف فتاوی وچ خواتین دے لئی خاتون مرجع تقلید دی تقلید دا جواز، جواز تغییر جنسیت تے طہارت اہل کتاب ورگے مسائل شامل نیں۔

تحصیل علم

عبد اللہ جوادی آملی 1312 ھ ش وچ آمل وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد اس شہر دے عالم دین سن۔ 1325 ھ ش وچ انہاں نے حوزہ علمیہ آمل وچ اپنی تعلیم دا آغاز کیتا تے 5 سال دی مدت وچ عربی ادب، منطق، اصول فقہ، فقہ، تفسیر قرآن و حدیث دی تعلیم حاصل کیتی۔

1329 ھ ش وچ اوہ تہران گئے تے اوتھے مدرسہ مروی وچ 5 سال تک تحصیل علم وچ مشغول رہے۔ اس عرصہ وچ انہاں نے محمد تقی آملی، ابو الحسن شعرانی، مہدی الہی قمشہ ای تے محمد حسین تونی ورگے اساتذہ توں کسب فیض کیتا۔ انہاں نے فقہ و اصول دے نال فلسفہ و عرفان دی تعلیم وی حاصل کیتی تے نال ای نال اوہ حوزوی دروس دی تدریس وی کر دے رہے۔ 1334 ھ ش وچ اوہ حوزہ علمیہ قم وچ وارد ہوئے تے حوزہ دے تخصصی دروس نوں آیت اللہ بروجردی، آیت‌ الله سید محمد محقق داماد، میرزا ہاشم آملی، امام خمینی تے علامہ طباطبایی ورگے علما توں حاصل کیتا۔

تدریس

فائل:تفسیر تسنیم.JPG

تفسیر تسنیم

جوادی آملی نے حوزوی دروس دی تدریس دی ابتداء جوانی وچ ای اسی زمانہ وچ کر دتی سی جدو‏‏ں اوہ تہران دے مدرسہ وچ زیر تعلیم سن۔ انہاں دے علمی کارنامےآں وچوں اک انہاں دا 60 سالہ تدریسی سلسلہ اے جس وچ انہاں نے حوزہ دے مختلف موضوعات دے دروس جداں فقہ، فلسفہ، عرفان و تفسیر قرآن تدریس کیتے۔ اس عرصہ وچ انہاں نے حوزہ علمیہ قم وچ ملا صدرا دی کتاب اسفار اربعہ وی تدریس کیتی اے۔

انہاں دے درس تفسیر دا سلسلہ 1355 ھ ش وچ شروع ہویا سی۔ انہاں دا درس تفسیر تے درس خارج فقہ قم دی مسجد اعظم وچ ہُندا اے۔

مرجعیت

جوادی آملی دے دفاتر مرجعیت قم، تہران، شہر ری، تبریز، ارومیہ، زنجان، آمل تے شیراز ورگے شہراں وچ قائم ہو چکے نیں۔ انہاں دے استفتاءات اُتے مشتمل کتاب تے توضیح المسائل نشر و شائع ہو چکیاں نیں۔

افکار و نظریات

انہاں دے بعض شاگرداں دے مطابق انہاں دے افکار دی مرکزیت حکمت متعالیہ دے نظریہ اُتے استوار اے۔ لہذا اوہ عقل و عرفان و قرآن وچ ہم آہنگی دا نظریہ رکھدے نیں تے انہاں تناں دے معارف وچ عدم موزونیت نئی‏‏ں پاندے نیں۔ انہاں دے نظریہ دے مطابق عقل، دین دے مقابل وچ نئی‏‏ں اے بلکہ دین دا چراغ اے تے اس توں اعتقادی و اخلاقی تعلیمات تے دین دے فقہی و حقوقی قوانین دے فہم دی راہ وچ استفادہ کیتا جا سکدا اے۔

علم دین

جوادی آملی علم دینی اُتے یقین رکھدے نیں۔ انہاں دے نظریات دے مطابق عقل توں مراد محض عقل نظری نئی‏‏ں اے بلکہ اس وچ عقل عملی وی شامل اے تے ایہی سبب اے کہ علوم تجربی، علوم طبیعی و علوم انسانی دا وی احاطہ کر دے نیں۔ انہاں دا مننا اے کہ علم بذات خود دین توں تعارض نئی‏‏ں رکھدا اے۔ علوم تجربی سانوں جہان طبیعت دی شناخت کراندے نیں تے اس جہت توں کہ جہان مخلوق خدا اے، ایہ علوم سانوں فعل خدا دا نظارہ کراندے نیں۔ لہذا انہاں علوم نوں دینی سمجھنا چاہئے۔

اوہ اس استدلال توں ایہ نتیجہ اخذ کر دے نیں کہ علم اگر واقعی و حقیقی علم اے تو اوہ غیر دینی و الحادی ہو ای نئی‏‏ں سکدا اے۔

سیاسی نظریات

جوادی آملی نظریہ ولایت فقیہ دے حامی نیں۔ انہاں نے اپنی کتاب ولایت فقیہ، ولایتِ فقاہت و عدالت وچ تن طرح دے دلائل، دلیل عقلی محض، دلیل مرکب عقل و نقل (روایت) تے دلیل نقلی محض، ذکر کیتے نیں۔ انہاں دی دلیل مرکب عقل و نقل دا مفہوم ایہ اے کہ اک طرف تو اسلام وچ سماجی و سیاسی احکام جداں حج، جہاد، حدود و تعزیرات تے قوانین مالی جداں انفال و خمس موجود نیں جنہاں دا اجرا معصوم دی غیبت دے زمانہ وچ فقط فقیہ جامع الشرایط دے ذریعہ ای ممکن اے تو دوسرے طرف عقل حکم کردتی اے کہ خداوند عالم نے غیبت معصوم دے زمانہ وچ اسلامی معاشرہ نوں بے سر پرست نئی‏‏ں چھڈیا اے، لہذا اس عرصہ وچ جامع الشرایط فقہا، معصومین دے جانشین دے طور اُتے معاشرہ دے ذمہ دار نیں۔

مخصوص فتاوی

جوادی آملی دی توضیح المسائل وچ دوسرے فقہا دی توضیح المسائل دے خلاف فرق، الیکشن، تذہیب قرآن، حق تالیف و نشر، قرض نوں دوسرے دے حوالے کرنا، مہنگائی دے باوجود دین اُتے عمل کرنا، پوسٹ مارٹم، تغییر جنسیت، عزاداری، حوادث وچ امداد رسانی تے احکام اہل کتاب جداں موضوعات دے احکام بیان ہوئے نیں۔

خواتین دے لئی خاتون اعلم مرجع تقلید دی تقلید دا جائز ہونا، طہارت اہل کتاب، تغییر جنسیت دا جواز تے طباعت، ترجمہ، سی ڈی پروگرام دی تولید و نشر دے حق دا محفوظ ہونا، انہاں دے منجملہ مختلف فتاوی وچوں نیں۔

سیاسی و سماجی کارنامے

فائل:دیدار آیت الله جوادی با گورباچف.jpg

جوادی آملی، امام خمینی دا خط دینے کے سلسلہ وچ سابق روسی صدر میخائیل گورباچوف نال ملاقات کردے ہوئے۔

اگرچہ ہمیشہ ای انہاں دی سب توں زیادہ مشغولیت علمی کماں دے سلسلہ وچ رہی اے۔ اس دے باجود اوہ انقلاب اسلامی ایران توں پہلے وی تے بعد وچ وی سیاسی و سماجی امور وچ مشارکت کر دے رہے نیں۔ انقلاب اسلامی توں پہلے اوہ امام خمینی دے نظریات دے مروج رہے نیں، جس دے سبب انہاں کئی بار تبلیغ تے تقریر توں منع تے گرفتار وی کیتا گیا۔

انقلاب اسلامی دے بعد ایران دے جیف جسٹس، شورای عالی قضائی دے رکن، عدالتی قوانین و لائحات دے نوٹس دی تیاری، دو بار مجلس خبرگان رہبری دی رکنیت تے جامعہ مدرسین حوزہ علمیہ قم دی رکنیت جداں عہداں اُتے انہاں دی خدمات و فعالیت رہاں نیں۔

جوادی آملی نے سن ۱۳۷۶ ھ ش وچ آیت اللہ منتظری دی تقریر دے خلاف مسجد اعظم قم وچ ہوئے مظاہرے وچ شرکت دی۔ اسی طرح توں انہاں نے سن ۱۳۷۸ ھ ش وچ آیت اللہ مصباح دے خلاف شائع ہونے والے کارٹون دے خلاف ہوئے دھرنے وچ تقریر کر دے ہوئے حکومت وقت دے ثقافتی ادارہ اُتے تنقید دی۔

اوہ ۷۰ تے ۸۰ شمسی دی دہائی وچ شہر قم دے امام جمعہ وی رہے۔ انہاں نے سن ۱۳۸۸ وچ نماز جمعہ دی امامت دے عہدہ استعفا دے دتا۔

سفر متحدہ روس تے امریکہ

جوادی آملی نوں سن ۱۳۶۷ ھ ش وچ محمد جواد لاریجانی تے مرضیہ حدیدہ چی (دباغ) دے ہمراہ امام خمینی دا خط سابق متحدہ روس دے رہبر وقت میخائیل گورباچوف نوں پہچانے تے انہاں دے سامنے پڑھنے دی ذمہ دتی گئی۔ انہاں نے اس ملاقات دے بعد امام خمینی دے پیغام اُتے آوای توحید دے ناں توں اک شرح لکھی تے اس کتاب نوں یوروپ دی بعض مذہبی شخصیتاں نوں بطور اُتے تحفہ بھیجیا۔ انہاں نے سن ۱۳۷۹ ھ ش مطابق ۲۰۰۰ عسیوی وچ ہزارہ ادیان نامی کانفرنس وچ جمہوری اسلامی ایران دے رہبر آیت اللہ خامنہ ای دے پیغام نوں پڑھنے دے لئی نیویارک (امریکہ) سفر کیتا۔

مرکز اسراء و ادارہ امام حسن عسکری

شہر قم دے علمی مراکز وچوں اک بنیاد بین‌المللی علوم وحیانی اِسراء نامی ادارہ آیت اللہ جوادی آملی دے زیر نظر کم کردا اے۔ جس دا مقصد انہاں دے نظریات دے مطابق علوم اسلامی دی تبیین و توسیع تے اسی طرح توں علوم اسلامی دے سلسلہ وچ محققین نوں تعلیم و تربیت دینا اے۔ اسی طرح توں جوادی آملی دے زیر نظر اک تے ادارہ جس دا ناں مؤسسہ آموزش عالی حوزوی امام حسن عسکری (ع) اے، اوہ وی کم کردا اے جو سن ۱۳۷۸ ھ ش وچ شہر آمل وچ تاسیس کیتا گیا اے۔

آثار و تالیفات

جوادی آملی نے مختلف موضوعات جداں فقہ، تفسیر، فلسفہ و حدیث اُتے کتاب تالیف دی اے۔ انہاں دی تفسیر جو انہاں دے سلسلہ دروس دا نتیجہ اے، تسنیم دے ناں توں ۴۵ جلداں وچ شائع ہو چکی اے۔ انہاں دی اک دوسری تالیف رحیق مختوم، ملا صدرا دی کتاب اسفار اربعہ دے تیسرے دورہ تدریس دا نتیجہ اے جس دی ۲۰ ویں جلد دی رونمائی مہینے اردیبہست ۱۳۹۷ وچ ہوئی اے۔

انہاں دی دوسری تصنیفات وچ مفاتیح الحیات، زن در آیینہ جمال و جلال، شریعت در آیینہ معرفت، ادب فنای مقربان (شرح زیارت جامعہ کبیره) و توضیح المسائل وغیرہ شامل نیں۔

حوالے

مآخذ

• «آخرین خطبہ نماز جمعہ آیت‌ الله جوادی آملی قرائت شد»، وبگاه خبر گزاری فارس، ۶ آذر ۱۳۸۸، دیده‌ شده در ۲۴ تیر ۱۳۹۶۔
• «اساس نامہ بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء»، وبگاه مرکز پژوهش‌ ہای مجلس، ۲۴ آذر ۱۳۹۲، دیده‌ شده در ۲۶ تیر ۱۳۹۶۔
• «انتشار جلد ۴۵ تفسیر تسنیم»، وبگاه مرکز بین‌المللی نشر اسراء، دیده‌ شده در ۱۱ خرداد ۱۳۹۷۔
• «برنامہ دروس آیت‌ الله جوادی آملی»، وبگاه پایگاه اطلاع‌ رسانی حوزه، ۳۰ شہریور ۱۳۸۹، دیده‌ شده در ۲۹ اردیبہشت ۱۳۹۷۔
• بند علی، سعید، مہر استاد، نسخہ الکترونیک، نرم افزار حکیم۔
• جوادی آملی، عبد الله، تسنیم، تحقیق علی اسلامی، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ ہشتم، ۱۳۸۸۔
• جوادی آملی، عبد الله، رسالہ عملیہ، نسخہ الکترونیک، ج اول۔
• جوادی آملی، عبد الله، ولایت فقیہ ولایت فقاہت و عدالت، تنظیم محمد محرابی، قم، مرکز نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۷۸۔
• «حیات علمی و قرآنی آیت‌ الله جوادی آملی»، وبگاه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، دیده‌ شده در ۲۹ اردیبہشت ۱۳۹۷۔
• نگاه کرو «خطبہ ہای نماز جمعہ»، وبگاه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، دیده‌شده در ۶ خرداد ۱۳۹۷۔
• «دفاتر معظم‌ لہ»، وبگاه بنیاد بین‌ المللی علوم وحیانی اسراء، دیده‌ شده در ۶ خرداد ۱۳۹۷۔
• «زندگی‌ نامہ حضرت آیة الله جوادی آملی از زبان خودشان»، وبگاه پایگاه اطلاع‌ رسانی حوزه، ۱۸ تیر ۱۳۸۵ش، دیده‌ شده در ۲۵ اردیبہشت ۱۳۹۷۔
• روزنامہ جمہوری اسلامی، دوشنبہ ۱۲ مہر ۱۳۹۵ش۔
• «رونمایی از جلدہای ۱۷ تا ۲۰ رحیق مختوم در کنگره بین المللی توسعہ و تعالی علوم بر پایہ عقلانیت وحیانی»، وبگاه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۷، دیده‌ شده در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۷۔
• غفاریان، متین، «گفتگوی خردمندانہ»، گزارشی از مناظره انتقادی آیت الله حائری یزدی و آیت الله جوادی آملی درباره ولایت، در مجلہ خردنامہ ہمشہری، ۲۵ فروردین ۱۳۸۴ - شماره ۴۶ (ص ۸ تا ۱۱)۔
• «ماجرای نامہ امام بہ گورباچف بہ قلم حضرت آیت الله جوادی آملی»، وبگاه پایگاه اطلاع‌ رسانی حوزه، ۱۲ بہمن ۱۳۹۵، دیده‌ شده در ۱ خرداد ۱۳۹۷۔
• مدرسی، فرید، «تاریخچہ زندگی آیت‌ الله شیخ عبد الله جوادی آملی»، شہروند، ش۵۵، تیر۱۳۸۷۔
• مصطفی‌ پور، محمدرضا، «منظومہ فکری آیت الله جوادی آملی»، وبگاه پژوهشگاه معارج، دیده‌ شده‌در ۲۵ تیر ۱۳۹۶ش۔
• «نیم‌ نگاہی بہ بنیاد بین‌ المللی علوم وحیانی اِسراء»، افق حوزه، ش۳۶۴، ۱ خرداد ۱۳۹۲۔
• واعظی، احمد، «علم دینی از منظر آیت الله جوادی آملی»، روش‌ شناسی علوم انسانی، ش۵۴، ۱۳۸۷۔