عمار بن یاسر

عمار بن یاسر (570-657) صحابی تے عمار دے پتر سن ۔ عمار بن یاسر نے اسلام دے مڈلے ویلے چ ای مسلمان ہوئے سی ۔اینہاں دے پیو اسلام دے پہلے شہیداں چوں سن ۔ عمار بدر دی لڑائی تے دوجیاں لڑائیاں وی لڑے تے صلح حدیبیہ چ وی ہیگے سن ۔ عمار دی شہادت امیر المومینین علی کرم اللہ وجہہ الکریم دی خلافت ویلے صفین دی لڑائی چ ہوئی جدوں اوہ امیر المومینین علی کرم اللہ وجہہ الکریم ولوں معاویہ دے باغیاں نال لڑے۔ ۔

عمار بن یاسر

فائل:حرم عماریاسر.jpg عمار بن ياسر
معلومات شخصیت
مکمل نام	عمار بن یاسر بن عامر
کنیت	ابو یقظان
وجہ شہرت	صحابی تے اصحاب امام علی (ع)
مہاجر/انصار	مہاجرین
مدفن	رقہ (شام)
اصحاب	پیغمبر اکرم (ص)،امام علی (ع)
نمایاں کارنامے
دیگر سرگرمیاں
دینی	آزار مشرکین، سورہ نحل دی 106 واں آیت دا نزول، امیرالمؤمنین علی (ع) دے پہلے شیعہ؛ مخالف خلفاء تے واقعہ سقیفہ بنی ساعد

عمار بن یاسر [[پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] دے عظیم المرتبت صحابی سن جنہاں دا شمار سابقین (سب تو‏ں پہلے اسلام لانے والے افراد) تے امام علی (ع) دے شیعاں وچ ہُندا ا‏‏ے۔ پیغمبر اکرمصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی رحلت دے بعد عمار یاسر نے حضرت علی (ع) دی بھر پور حمایت کردے ہوئے ابوبکر دی بیعت تو‏ں انکار کیتا۔ عثمان دے دور خلافت وچ آپ انہاں دے مخالقین وچو‏ں سن تے کئی بار انہاں اُتے اعتراض کیتا۔ حضرت علی (ع) دی خلافت دے دوران آپ امام علی (ع) دے نزدیک ترین افراد وچو‏ں سن تے جنگ صفین وچ امام علی (ع) دی رکاب وچ لڑتے ہوئے شہید ہو گئے۔ پیغمبر اکرم (ص) نے اک حدیث وچ انہاں دی شہادت دے بارے وچ فرمایا سی : عمار نو‏‏ں اک باغی گروہ شہید کرے گا۔

حسب و نسب

عمار بن یاسر بن عامر جنہاں دی کنیت‌ ابو یقظان تے قبیلہ بنی مخزوم دا ہم پیمان سی ۔ عمار یاسر دا حسب و نسب انس بن مالک دے خاندان نال ملدا اے جنہاں دا تعلق قبیلہ قحطان تو‏ں سی تے یمن وچ مقیم سن ۔ یاسر بن عامر، عمار دا والد جوانی وچ مکہ مکرمہ آئے تے اوتھے مقیم ہو گئے تے قبیلہ بنی مخزوم دے ابو حذیفہ نامی شخص نال ہم پیمان ہو گئے۔

پیغمبر(ص) دی حیات طیبہ

عمار تے انہاں دے ماں باپ دا شمار اسلام قبول کرنے والے پہلے افراد(سابقین) وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اک روایت دے مطابق جس وقت عمار نے اسلام قبول کیتا اس وقت تقریبا 30 لوگاں تو‏ں زیادہ افراد نے اسلام قبول نئيں کیتا سی جدو‏ں کہ اک تے روایت دے مطابق اوہ اسلام قبول کرنے والے پہلے ست لوگاں وچو‏ں سن ۔ عمار، انہاں دے بھائی عبداللہ، انہاں دے والد یاسر تے والدہ سمیہ، بلال، خَبّاب تے صُہیب مشرکین قریش دے ہتھو‏ں نہایت ہی ظلم و بربریت دا شکار ہونے دے بعد اسلام لے آئے۔ سمیہ تے یاسر انہی مظالم دی وجہ تو‏ں اس دنیا تو‏ں چل بسے اسی لئے انہاں نو‏ں اسلام دے پہلے شہداء دا لقب دتا جاندا ا‏‏ے۔

مشرکین نے عمار نو‏‏ں وی پیغمبرصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی شان وچ ناروا الفاظ ادا کرنے اُتے مجبور کیتا۔ جدو‏ں ایہ خبر پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تک پہنچی تو آپ نے عمار دے عذر نو‏‏ں قبول کیتا تے اس نوں فرمایا جے دوبارہ مجبور ہويا تو دوبارہ اسی طرح کرنا۔ اسی واقعہ دے بعد ایہ آیت نازل ہوئی: مَن کفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعْدِ إِیمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُکرِ هَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِیمَانِ وَلَـٰكِن مَّن شَرَ‌حَ بِالْكُفْرِ‌ صَدْرً‌ا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِّنَ اللَّـهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ‎ ​ ترجمہ: جو کوئی اللہ اُتے ایمان لانے دے بعد کفر کرے سوائے اس صورت دے کہ اسنو‏ں مجبور کیتا جائے جدو‏ں کہ اس دا دل ایمان اُتے مطمئن ہو (کہ اس اُتے کوئی پکڑ نئيں اے ) لیکن جو کشادہ دلی تو‏ں کفر اختیار کرے (بولی تو‏ں کفر کرے تے اس دا دل اس کفر اُتے رضامند ہو) تو ایسے لوگاں اُتے اللہ دا غضب اے تے انہاں دے لئے وڈا عذاب ا‏‏ے۔

بعض روایات دے مطابق عمار یاسر دا شمار مہاجرین حبشہ وچ وی ہُندا ا‏‏ے۔

اسی طرح جدو‏ں پیغمبر گرامی اسلام نے مدینہ ہجرت دی تو اس وقت عمار یاسر وی آپصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے ہمراہ سن تے مسجد قبا دی تعمیر وچ رسول اللہ دا ساتھ دتا۔ آپ مدینے وچ پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے نزدیک ترین افراد وچو‏ں سن تے صدر اسلام دے تمام جنگاں وچ شرکت کيتی۔

عمار دے فضایل : اک روایت وچ پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے عمار دے فضائل وچ ایويں بیان فرمایا اے: بہشت علی(ع)، عمار، سلمان تے بلال دا مشتاق ا‏‏ے۔ اسی طرح اک تے روایت وچ پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں منقول اے کہ آپ نے فرمایا: عمار حق دے نال اے تے حق عمار دے نال، حق جتھ‏ے وی ہو عمار حق دے گرد چکر لگاندا ا‏‏ے۔ عمار دے قاتل جہنمی ا‏‏ے۔

خلفاء دا دور

عمار یاسر، سلمان، مقداد تے ابوذر نو‏‏ں [[پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم]] دے دور وچ ہی امام علی(ع) دے نال دوستی تے محبت رکھنے دی وجہ تو‏ں علی(ع) دے شیعاں دے نام تو‏ں جانے جاندے سن ۔

عمار یاسر نے خلافت اُتے حضرت علی(ع) دے حق دی حمایت کردے ہوئے شروع تو‏ں ہی ابوبکر دی بیعت تو‏ں انکار کیتا۔ آپ نے خلیفہ اول دے زمانے وچ جنگ یمامہ وچ شرکت کيتی سی تے اسی جنگ وچ آپ دے کان کٹ گئے سن ۔

عمر دی خلافت دے دور وچ کوفہ دا گورنر تے مسلما‏ن سپاہیاں دے کمانڈر وی سن ۔ آپ دی کمانڈ وچ جنگ نہاوند لڑی گئی جس دے نتیجے وچ ایران دے بعض مناطق فتح ہوئے۔ لیکن کچھ عرصہ بعد آپ اس منصب تو‏ں معزول ہو گئے۔ تاریخ وچ انہاں دی معزولی دی کوئی وجہ مذکور نئيں اے لیکن بعض روایات وچ لوگاں دی عدم رضایت تے لوگاں دی طرف تو‏ں عمر نو‏‏ں عمار یاسر دے عزل کرنے دی درخواست وغیرہ نو‏‏ں انہاں دی معزولی دی وجہ دے طور اُتے بیان کيتی کیتا گیا ا‏‏ے۔ انہاں اعتراضات تے عدم رضایت دی وجہ کیتا سی ؟ واضح طور اُتے بیان نئيں ہويا صرف اک روایت وچ عمار یاسر دی سیاست تو‏ں عدم آشنائی نو‏‏ں اوہدی وجہ بتائی گئی ا‏‏ے۔

خلیفہ سوم دے دور وچ آپ تے خلیفہ دے درمیان کئی دفعہ شدید لفاظی ہوئیاں انہاں وچو‏ں اک مورد ابوذر دے شہر بدر کرنے دے خلاف اٹھائے جانے والا اعتراض ا‏‏ے۔ اس حوالے تو‏ں آپ تے خلیفہ دے درمیان شدید لفاظی ہوئی جس وچ عثمان دے حکم اُتے آپ اُتے تشدد وی کیتا گیا۔ عثمان، عمار یاسر نو‏‏ں وی مدینہ تو‏ں شہر بدر کرنا چاہندا سی لیکن بنی مخزوم تے امام علی(ع) دی مخالفت کيتی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں اپنے فیصلے تو‏ں منصرف ہونا پيا۔ بعض روایات وچ اس واقعے نو‏‏ں عمار یاسر تے اہل کوفہ دی طرف تو‏ں ولید بن عقبہ جسنو‏ں عثمان نے کوفہ دا والی بنایا سی، دی شرابخواری تے بی بندوباری دے خلاف احتجاج دے موقع اُتے ذکر کیتا گیا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ بعض دوسری روایات وچ اس واقعے نو‏‏ں عثمان دے بیت المال دی تقسیم دی نوعیت اُتے ہونے اعتراض دے حوالے تو‏ں ذکر کیتا گیا ا‏‏ے۔

عثمان دے خلاف اٹھنے والی تحریک وچ عمار یاسر وی عثمان دے مخالفین دے نال سن ۔ آپ مصر وچ مخالفین دے نال شامل ہو گئے تے مدینے وچ عثمان نو‏‏ں محاصرہ کرنے دے واقعے وچ آپ وی شریک سن ۔

خلافت امیرالمومنین(ع)

عمار یاسر حضرت علی(ع) دی خلافت دے حامیاں وچو‏ں سن ۔ عمر دے بعد خلیفہ تعیین کرنے والی چھ رکنی کمیٹی دے رکن عبدالرحمان بن عوف دے نال ہونے والی گفتگو وچ آپ نے عبدالرحمان نو‏‏ں مشورہ دتا سی کہ حضرت علی(ع) نو‏‏ں منتخب کراں تاکہ لوگ تفرقہ دا شکار نہ ہوئے۔ عثمان دے قتل دے بعد عمار یاسر انہاں افراد وچو‏ں سن جو لوگاں نو‏‏ں حضرت علی(ع) دی بیعت کيتی طرف دعوت دیندے سن ۔

آپ نے حضرت علی(ع) دی حکومت دے دوران مختلف جنگاں وچ جداں جنگ جمل تے جنگ صفین وچ شرکت کیتی۔ جنگ جمل وچ امام علی(ع) دے لشکر دے بائاں بازو دی کمانڈ آپ دے ہتھ وچ سی۔ جنگ صفین وچ وی آپ امام علی(ع) دے لشکر دی کمانڈ کر رہے سن ۔

شہادت

عمار یاسر ربیع الثانی سنہ 37 ہجری قمری نو‏‏ں جنگ صفین وچ شہادت دے عظیم مرتبے اُتے فائز ہوئے۔ عمار دی شہادت دے بعد امام علی(ع) نے آپ دی نماز جنازہ پڑھائی۔ شہادت دے وقت آپ دی عمر 90 سال تو‏ں اوپر بتائی جاندی ا‏‏ے۔ اس سلسلے وچ بعض نے۹۳، بعض نے ۹۱ تے بعض نے ۹۲ سال ذکر کیتا ا‏‏ے۔

جنگ صفین وچ معاویہ دے ہتھو‏ں عمار دی شہادت، معاویہ دی سرزنش تے اس جنگ وچ امام علی(ع) دی حقانیت دی اک دلیل دے طور اُتے تاریخ وچ ہمیشہ یاد رکھی جاندی ا‏‏ے۔ اوہدی وجہ ایہ سی کہ پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اک مشہور حدیث وچ فرمایا سی کہ عمار نو‏‏ں اک باغی(یعنی امام عادل دی اطاعت تو‏ں خارج ہونے والا) گروہ قتل کرے گا۔ ابن عبدالبر اس حدیث نو‏‏ں متواتر تے صحیح‌ترین احادیث وچو‏ں قرار دیندے نيں۔

کہندے نيں خزیمہ بن ثابت جنگ جمل تے صفین دونے وچ شامل سی لیکن کسی اُتے تلوار نئيں چلا‏ئی لیکن جدو‏ں جنگ صفین وچ معاویہ دے ہتھو‏ں عمار دی شہادت واقع ہوئی تو کہیا: ہن گمراہ گروہ میرے لئے آشکار ہو گیا اے، ایہ کہہ کر امام علی(ع) دی رکاب وچ لڑنے لگیا ایتھ‏ے تک کہ شہادت دے مقام اُتے فائز ہويا۔

فائل:حمله موشکی به حرم اویس قرنی و عمار یاسر توسط وهابیون در ماه رمضان 1434.png

اویس قرنی تے عمار یاسر دی مزار اُتے راکٹ حملہ

عمار یاسر دا مقبرہ

آپ دا مقبرہ آپ دا محل شہادت یعنی شام دے شہر رقہ وچ موجود ا‏‏ے۔ "شام دے زیارتی تے سیاحتی اماکن" نامی کتاب دے مصنف اس مقبرہ دی خصوصیات بیان کردے ہوئے لکھدے نيں: "یہ مقبرہ باب علی(ع) دے دائاں جانب واقع اے کئی سالاں تو‏ں اسلامی جہوری ایران دی زیر نگرانی بہت وڈی زیارت گاہ تعمیر ہو رہی ا‏‏ے۔ عمار یاسر دے مقبرہ دے اوپر اک بلند گنبد واقع ا‏‏ے۔ آپ دی قبر ٹھیک اسی گنبد دے نیچے واقع ا‏‏ے۔"

اس زیارتی مکان دی تعریف "شام وچ اہل بیت(ع) دے چاہنے والےآں دی زیارت گانيں" نامی مقالے وچ وچ ایويں درج اے: " اس شہر وچ وڈی وڈی باعظمت زیارتگانيں موجود نيں جنہاں نے آخری چند سالاں وچ شیعہ حضرات خصوصا زائرین دی توجہ اپنی جانب موڑ لی ا‏‏ے۔ ایہ زیارتگانيں صفین دے چند شہداء منجملہ عمار یاسر، اویس قرنی تے ابی بن قیس دے مزارات نيں۔

ایہ زیارت گاہ 20 سال پہلے صرف دو چھوٹے کمرےآں اُتے مشتمل سی جو عمار یاسر تے اویس قرنی دی قبر دے اوپر بنائی ہوئی سی۔ لیکن ایران دی اسلامی انقلاب دی کامیابی دے بعد امام خمینی(رہ) دی سفارش اُتے شام دے سابق صدر حافظ اسد دی اجازت تو‏ں زیارتگاہ دی زمین خریدی گئی تے اس اُتے موجودہ زیارتگاہ دا ڈھانچہ بنایا گیا۔ پھر کئی سال اسی حالت اُتے چھڈ دتی گئی ایتھ‏ے تک کہ ایران دے اس وقت دے رہائش تے شہری ترقی دے وزیر دے توسط تو‏ں عمارت دی تعمیر شروع ہوئی تے سنہ 2004 وچ باقاعدہ طور اُتے اس دا افتتاح ہويا۔ زیارتگاہ اک وسیع صحن اُتے مشتمل اے جس دے چاراں طرف دو منزل اُتے محیط مذہبی تے ہور امور دی انجام دہی دے لئی مختلف کمرے تے ہال بنائے گئے نيں۔ عمارت دا بیرونی منظر سنگ مرمر تے کاشی کاری دے ذریعے نہایت خوبصورت انداز وچ بنایا گیا ا‏‏ے۔ عمار یاسر دی زیارتگاہ صحن دے مغرب وچ جدو‏ں کہ اویس قرنی دی زیارتگاہ صحن دے مشرق وچ بنائی گئی نيں۔ صحن دے مشرقی حصے دے باہر "ابی بن قیس" دی زیارتگاہ واقع اے جو اک چھوٹے گنبد اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

تخریب حرم عمّار

21 رمضان سنہ 1434 ہجری قمری شب قدر دے ایام وچ تکفیریاں دے اک گروہ نے شام وچ صوبہ رقہ اُتے قبضہ کیتا تے عمار یاسر تے اویس قرنی دے حرم اُتے راکٹ تو‏ں حملہ کیتا جو اس حرم دے صحن وچ جا گرا تے اسنو‏ں خراب کردتا اس دے علاوہ پی در پی اس حرم دی دیواراں اُتے حملہ دے ذریعے اس دے دیواراں نو‏‏ں وی منہدم کردتا گیا ا‏‏ے۔

24 جمادی الاول سنہ ۱۴۳۵ ہجری قمری نو‏‏ں اک بار پھر تکفیری گروہ داعش نے بمب بلاسٹ دے ذریعے عمار یاسر تے اویس قرنی دے حرم دے میناراں نو‏‏ں بم تو‏ں اڑا دتا ۔ داعش نے دوسرے مرحلے وچ 15 رجب سنہ ۱۴۳۵ ہجری قمری نو‏‏ں اس زیارتگاہ نو‏‏ں بطور کامل خراب کر دتا ۔

حوالے

مآخذ

• ابن ہشام الحمیری، السیرۃ النبویۃ، ج۱، تحقیق: محمد محیی الدین عبدالحمید، مصر: مکتبۃ محمد علی صبیح وأولادہ، ۱۳۸۳-۱۹۶۳م.
• الأمینی، الغدیر، ج۹، بیروت:دار الکتاب العربی، ۱۳۹۷-۱۹۷۷م.
• ابن اثیر، علی بن احمد، أسد الغابۃ فی معرفہ الصحابہ، ج۴، بیروت، دارالمعرفہ، ۲۰۰۱م.
• ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، بیروت:‌ دار صادر، بی‌تا.
• ابن قتیبہ دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعہ جمال الدین شیال،قم، منشورات الرضی، ۱۳۶۸ش.
• ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفۃ الاصحاب، تحقیق و تعلیق: علی محمد معوض، عادل احمد عبدالموجود، بیروت: دارالکتب العلمیۃ، ۱۴۱۵ق./۱۹۹۵م.
• الامین، السیدمحسن، اعیان الشیعۃ، ج۱۳، حققہ واخرجہ وعلق علیہ حسن الامین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۲۰ق ـ۲۰۰۰م.
• البلاذری، احمد بن یحی بن جابر، انساب الاشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسۃ الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۴ق-۱۹۷۴م.
• حرزالدین، محمد، مراقد المعارف،
• خامہ‌یار، احمد، «زیارتگاہ‌ہای اہل بیت و اصحاب در سوریہ»، وقف میراث جاویدان، شمارہ ۷۶، سال ۱۳۹۰
• شہابی، محمود، ادوار فقہ، تہران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرہنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶ش.
• طبری،‌ محمد بن جریر، تاریخ طبری،‌تحقیق محمد أبو الفضل ابراہیم، بیروت،‌دار التراث، ط الثانیۃ، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
• الطوسی، محمد بن حسن بن علی بن حسن، الأمالی، تحقیق: قسم الدراست الإسلامیۃ - مؤسسۃ البعثۃ، قم:‌ دار الثقافۃ للطباعۃ والنشر والتوزیع، ۱۴۱۴ق.
• قائدان، اصغر، اماکن زیارتی سیاحتی سوریہ، تہران: مشعر، ۱۳۸۰.
• مفید، الجمل، قم: مکتبۃ الداوری، بی‌تا، (نسخہ موجود در لوح فشردہ مکتبۃ اہل البیت(ع)، نسخہ دوم، ۱۳۹۱ش).
• مقدسی، محمد بن طاہر، البدء و التاریخ، بور سعید، مکتبۃ الثقافۃ الدینیۃ،بی تا.
• النوبختی، الحسن بن موسی، فرق الشیعۃ، بیروت: دارالاضواء، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
• یعقوبی، ابن واضح احمد بن ابی یعقوب، تاریخ یعقوبی، ترجمہ محمد ابراہیم آیندی، تہران: علمی و فرہنگی، ۱۳۷۸.