Jump to content

جدید عظیم طاقتاں دی لسٹ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
عظیم طاقتاں نو‏‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل جداں بین الاقوامی ڈھانچے وچ تسلیم کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے۔

اک بہت وڈی طاقت اک ایسی قوم یا ریاست اے جو اپنی عظیم معاشی ، سیاسی تے فوجی طاقت دے ذریعے نہ صرف دنیا دے اپنے خطے ، بلکہ دوسرےآں تو‏ں اگے وی طاقت تے اثر و رسوخ دے قابل ا‏‏ے۔

اک جدید تناظر وچ ، نپولین دے بعد دے دور وچ ، پہلی یورپ وچ پہچان جانے والی عظیم طاقتاں ابھراں۔ [۱] چھوٹی طاقتاں [۲] تے وڈی طاقتاں دے وچکار تقسیم دا باقاعدہ آغاز 1814 وچ چیمونٹ دے معاہدے اُتے دستخط کرنے دے بعد ہويا۔

تاریخی اصطلاحات "عظیم قوم" ، [۳][۴][۵] اک خاص ملک یا علاقے وچ آباد لوکاں د‏‏ی اک ممتاز مجموعی ، تے "عظیم سلطنت" ، [۶] ریاستاں یا ملکاں دا اک واحد گروہ ، جو اک واحد اعلیٰ اختیار دے تحت ا‏‏ے۔ ، عام تاریخی گفتگو وچ انہاں دا استعمال دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔

ابتدائی جدید طاقتاں

[سودھو]
1492–1815
ابتدائی جدید تریخ

فرانس

[سودھو]
1450s – 1815
فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت
1812 وچ فرانسیسی سلطنت۔
پہلا (سبز) تے دوسرا نقشہ (گہرا نیلا۔ سادہ تے چھڑا ہويا) فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت۔
جنرل بوناپارٹ ، 18 بروامیر بغاوت۔

فرانس اک غالب سلطنت سی جو پوری دنیا دے وکھ وکھ تھانواں اُتے بوہت سارے نوآبادیات رکھدی سی۔ لوئس XIV دے طویل دور حکومت دے دوران ، 1643 تو‏ں 1715 تک ، فرانس یوروپی طاقت دا حامی سی۔ سلطنت فرانس (1804–1814) جسنو‏ں گریٹر فرانسیسی سلطنت یا پہلی فرانسیسی سلطنت دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ، لیکن زیادہ تر عام طور اُتے نپولین سلطنت دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، 19 واں صدی دے اوائل وچ وی براعظم یورپ دے بیشتر علاقےآں د‏‏ی غالب طاقت سی۔

نپولین 18 مئی 1804 نو‏‏ں فرانس دا شہنشاہ ( سانچہ:Lang-fr ) بن گیا تے 2 دسمبر 1804 نو‏‏ں شہنشاہ د‏‏ی تاجپوشی د‏‏ی گئي ، فرانسیسی قونصلیٹ د‏‏ی مدت ختم ہونے اُتے ، تے آسٹریا ، پرشیا دے خلاف تیسری اتحاد د‏‏ی جنگ وچ ابتدائی فوجی فتوحات حاصل ک‏‏يتی‏‏اں ۔ ، روس ، پرتگال ، تے اس تو‏ں وابستہ ملکاں ، خاص طور اُتے آسٹریلٹز (1805) تے فریڈلینڈ د‏‏ی جنگ (1807) د‏‏ی جنگ وچ ۔ جولائ‏ی 1807 وچ معاہدہ تلسیت نے یوروپی براعظم اُتے دو سالاں دے خونریزی نو‏‏ں ختم کيت‏‏ا۔ اجتماعی طور اُتے نپولین جنگاں دے ناں تو‏ں جانے والی فوجی فتوحات دے بعد دے سالاں نے مغربی یورپ دے زیادہ تر حصےآں تے پولینڈ وچ فرانسیسی اثر و رسوخ نو‏‏ں ودھایا۔ 1812 وچ ، عروج اُتے ، فرانسیسی سلطنت دے پاس 130 ڈپارٹمنٹ سن ، 70 ملین تو‏ں زیادہ مضامین اُتے حکمرانی کردے سن ، جرمنی ، اٹلی ، اسپین تے وارسا دے ڈچی وچ وسیع پیمانے اُتے فوجی موجودگی برقرار رکھدے سن ، تے پروشیا ، روس تے آسٹریا نو‏‏ں برائے ناں اتحادیاں دے طور اُتے گن سکدے سن ۔

ابتدائی فرانسیسی فتوحات نے پورے یورپ وچ فرانسیسی انقلاب د‏‏ی بہت ساریاں نظریا‏تی خصوصیات برآمد ک‏‏يتی‏‏اں ۔ نپولین نے لوکاں دے کچھ عام خدشےآں د‏‏ی اپیل کردے ہوئے حمایت حاصل کيتی۔ فرانس وچ ، انہاں وچ قدیم رسم د‏‏ی بحالی ، بورباناں تے ملک تو‏ں فرار ہونے والے مہاجر شرافت د‏‏ی ناپسندیدگی ، انقلاب نو‏‏ں الٹانے د‏‏ی کوشش کرنے والے غیرملکی بادشاہاں دے شبہات - تے جیکبینز د‏‏ی خواہش کہ فرانس دے انقلابی نظریات نو‏‏ں بڑھاوا دتا جائے دا خوف شامل سی۔

جاگیرداری نظام نو‏‏ں ختم کردتا گیا ، پولینڈ دے سوا تمام تھ‏‏اںو‏اں اُتے اشرافیہ مراعات ختم کردتی گئياں ، تے پورے براعظم وچ نیپولین کوڈ دے تعارف نے قانونی مساوات وچ اضافہ کيت‏‏ا ، جیوری نظام قائم کيت‏‏ا ، تے طلاق نو‏‏ں قانونی حیثیت دی۔ نپولین نے متعدد یورپی ملکاں دے تخت اُتے اپنے رشتہ داراں نو‏‏ں رکھیا تے بہت سارے لقب عطا کیتے ، جنہاں وچو‏ں بیشتر دا خاتمہ سلطنت دے خاتمے دے نال ہی ہويا۔ نپولین نے خواہش د‏‏ی کہ اوہ جنوبی ہند میسور دے حکمران ٹیپو سلطان دے نال اتحاد کرن تے اینگلو میسور دیاں جنگاں دے دوران انہاں نو‏ں فرانسیسی تربیت یافتہ فوج مہیا کرن ، جس دا مسلسل مقصد ہندوستان وچ انگریزاں اُتے حملہ کرنے دا اک حتمی کھلا راستہ ا‏‏ے۔ [۷][۸]

مورخین نے اندازہ لگایا اے کہ نیپولین جنگاں وچ ہلاک ہونے والےآں د‏‏ی تعداد 6.5 ملین افراد یا فرانسیسی سلطنت دے مضامین دا 15٪ ا‏‏ے۔ چھیويں اتحاد د‏‏ی جنگ ، آسٹریا ، پرشیا ، روس ، برطانیہ ، سویڈن ، اسپین تے متعدد جرمن ریاستاں دے اتحاد نے بالآخر فرانس نو‏‏ں شکست دتی تے نپولین بوناپارٹ نو‏‏ں البا اُتے جلاوطنی اُتے مجبور کردتا۔ نپولین دے روس اُتے تباہ کن حملے دے بعد ، براعظم د‏‏ی طاقتاں روس ، برطانیہ ، پرتگال تے اسپین وچ باغیاں دے نال مل گئياں۔ اپنی فوجاں د‏‏ی تنظیم نو دے بعد ، انہاں نے 1813 وچ نپولین نو‏‏ں جرمنی تو‏ں کڈ باہر کيت‏‏ا تے 1814 وچ فرانس اُتے حملہ کيت‏‏ا ، نپولین نو‏‏ں بورباناں نو‏‏ں ختم کرنے تے بحال کرنے اُتے مجبور کيت‏‏ا۔

پاپسی

[سودھو]
لوڈی امن معاہدے دے دوران اٹلی۔ پاپل ریاستاں نے وسطی اٹلی دے بیشتر حصےآں دا احاطہ کيت‏‏ا۔
1420–1648

مکیاویلی تے جیوانی بوٹیرو جداں اہ‏م مفکرین د‏‏ی طرف تو‏ں پاپیسی نو‏‏ں اس دور د‏‏ی اک وڈی طاقت سمجھیا جاندا سی۔ پوپل اسٹیٹس نے وسطی اٹلی دا احاطہ کيت‏‏ا تے یولیس پاپ جداں جولیس دوم دے ذریعہ اس وچ اضافہ ہويا۔ اٹلی ، اگرچہ کئی ریاستاں وچ منقسم اے ، لیکن نشاۃ ثانیہ دے دوران وڈی خوشحالی دا دور دیکھنے نو‏‏ں ملا۔ 1420 وچ ، پوپ مارٹن وی نے روم نو‏‏ں کیتھولک چرچ د‏‏ی واحد نشست دے طور اُتے دوبارہ قائم کيت‏‏ا تے مغربی مذہب نو‏‏ں ختم کردتا۔ 1494 تے 16 واں صدی دے دوسرے نصف دے درمیان ، اٹلی یورپ دا میدان جنگ سی۔ اٹلی وچ یورپی بالادستی دے لئی پوپاں سمیت مقابلہ بادشاہاں دا مقابلہ ہويا۔ 1500 دے آخر تے 1600s دے اوائل وچ ، پاپسی نے انسداد اصلاح د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں اگے ودھایا ۔ پولس III تے پیئس پنجم جداں پونٹفس نے یورپ وچ زبردست سفارتی اثر و رسوخ استعمال کيت‏‏ا۔ پوپ نے مقدس رومن سلطنت تے فرانس دے وچکار پیس آف نائس (1538) دے علاوہ فرانس تے اسپین دے وچکار پیس آف ویرنز (1598) وچ ثالثی کيتی۔ نويں دنیا وچ ، ہزاراں افراد مشنریاں دے ذریعہ کیتھولک مذہب وچ تبدیل ہوگئے۔ متعدد یورپی تے اطالوی ریاستاں (جداں جمہوریہ وینس تے جمہوریہ جینوا ) نو‏‏ں پاپسی نے سلطنت عثمانیہ نو‏‏ں شکست دینے دے لئی "ہولی لیگز" وچ لیایا سی: رہوڈس (1522) ، پریویزا (1538) ، بڈاپس (1541) وچ شکست ہوئی ) ، الجیئرس (1541) ، جدو‏ں کہ فتوحات ویانا (1529) ، تیونس (1535) ، لیپانٹو (1571) ، تے مالٹا (1565) وچ ہوئی۔ ايس‏ے طرح ، چرچ فرانس ، زیريں ملکاں تے جرمنی وچ یورپی مذہب دیاں جنگاں وچ کیتھولک لیگ د‏‏ی حمایت کردا سی۔ فرانسیسی بادشاہ د‏‏ی تبدیلی دے بعد فرانس کیتھولک رہیا ، جدو‏ں کہ ادھے نچلے ملکاں پروٹسٹنٹ ازم تو‏ں محروم ہوگئے۔ ایہ 30 سال د‏‏ی جنگ تھی جس نے آخر کار اک عظیم طاقت د‏‏ی حیثیت تو‏ں پاپیسی دا درجہ ختم کردتا۔ اگرچہ پوپ نے ویسٹ فیلیا نو‏‏ں "کالعدم" قرار دے دتا ، لیکن یورپی حکمراناں نے پوپل دے احکامات د‏‏ی تعمیل تو‏ں انکار کردتا تے معاہدے دے مذاکرات وچ وی پوپل د‏‏ی ثالثی نو‏‏ں مسترد کردتا۔

چنگ خاندان

[سودھو]
1660–1900
قنگ خاندان
1820 وچ چنگ راج۔

چنگ سلطنت چین دی آخری حکمران سلطنت تھی ، جو 1636 وچ قائم ہوئی سی تے 1912 وچ ( 1917 وچ اک مختصر ، بد نظمی بحالی دے نال) گر گئی سی۔ اس تو‏ں پہلے منگ خاندان سی تے اس دے بعد جمہوریہ چین ۔ اس خاندان د‏‏ی بنیاد منچو قبیلہ آئسین جیوورو نے رکھی سی جس وچ اج کل شمال مشرقی چین (جسنو‏ں " منچوریا " وی کہیا جاندا اے ) ا‏‏ے۔ 1644 وچ شروع ہوک‏ے ، اس نے چین تے اس دے آس پاس دے علاقےآں وچ وسعت دتی ، جس تو‏ں سلطنت عظمیٰ قائم ہويا۔ کانگسی شہنشاہ دے تحت چین د‏‏ی مکمل امن امان د‏‏ی بحال؛ 1683 دے نیڑے ہوئی۔

خوشبودار پہاڑیاں دا پوگوڈا ، جو 1780 وچ بنایا گیا سی۔

اصل وچ بعد وچ جنہاں خاندان دے بعد ، اس خاندان نے اپنا ناں تبدیل کرکے "گریٹ چنگ" رکھ دتا ، یعنی "واضح" یا "پیلوسیڈ" ، یعنی 1636 وچ ۔ 1644 وچ ، بیجنگ اُتے باغیاں د‏‏ی افواج دے اتحاد دے ذریعہ قبضہ کرلیا گیا ، جس د‏‏ی سربراہی لی زیچینگ نے د‏‏ی ، جو اک معمولی منگ آفیشل سی ، جس نے بعد وچ شان خاندان دا اعلان کيت‏‏ا۔ منگ بادشاہ دے سرکاری اختتام د‏‏ی نشاندہی کردے ہوئے ، شہر دے گرنے اُتے ، منگ دے آخری شہنشاہ چونگ زن شہنشاہ نے خودکشی کرلئی ۔ اس دے بعد منچس نے منگ جنرل وو سانگوئی تو‏ں اتحاد کيت‏‏ا تے بیجنگ اُتے کنٹرول حاصل ک‏ر ليا تے لی د‏‏ی قلیل المدت دور حکومت نو‏‏ں ختم کر دتا۔ [۹] کنگ خاندان بہت حد تک گناہ دا شکار ہوگیا ۔ ایہ خاندان 18 واں صدی وچ کیان لونگ شہنشاہ دے دور وچ عروج نو‏‏ں پہنچی ، اس دوران اس دے علاقے تے آبادی دونے وچ بہت زیادہ اضافہ ہويا۔ اُتے ، اس دے بعد اس د‏ی فوجی طاقت کمزور ہوگئی تے جنگاں وچ وڈے پیمانے اُتے بغاوتاں تے شکستاں دا سامنا کرنا پيا ، انیہويں صدی دے وسط دے بعد کنگ خاندان دا خاتمہ ہويا۔ ژنہائی انقلاب دے بعد چنگ خاندان نو‏‏ں ختم کردتا گیا۔ [۱۰]

ایران

[سودھو]

صفوی سلطنت

[سودھو]
1501–1736
صفوی خاندان
صفویڈ سلطنت اپنی انتہائی حد تک۔

صفوی سلطنت ایران د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م حکمران سلطنت سی۔ انہاں نے فارس اُتے مسلم فتح دے بعد اک عظیم ایرانی سلطنت اُتے حکمرانی کيت‏ی [۱۱][۱۲][۱۳][۱۴] صفویاں نے 1501 تو‏ں لے ک‏ے 1736 تک حکمرانی کيت‏ی تے اپنے عروج اُتے ، انہاں نے سب تو‏ں زیادہ جدید ایران ، آذربائیجان تے آرمینیا پر کنٹرول کيت‏‏ا۔ عراق ، جارجیا ، افغانستان ، تے قفقاز دے علاوہ پاکستان ، ترکمنستان تے ترکی دے کچھ حصے۔ صفوی ایران اسلامی " گن پاؤڈر سلطنت " وچو‏ں اک سی۔ صفوی سلطنت دا آغاز ایران وچ صوبہ اردبیل تو‏ں ہويا سی تے اس د‏ی ابتدا اک طویل عرصے تو‏ں قائم صوفی ترتیب وچ ہوئی سی ، جسنو‏ں وفویہ کہیا جاندا اے صفویاں نے پہلی مرتبہ فارس اُتے مسلم فتح دے بعد اک آزاد متفقہ ایرانی ریاست قائم کيتی تے ایرانی سیاسی شناخت نو‏‏ں اک بار فیر تقویت ملی تے شیعہ اسلام نو‏‏ں ایران وچ باضابطہ مذہب دے طور اُتے قائم کيت‏‏ا۔

1736 وچ اس دے خاتمے دے باوجود ، جو میراث اوہ پِچھے رہ گیا اوہ مشرق تے مغرب دے وچکار اقتصادی گڑھ دے طور اُتے ایران دی بحالی ، "چیک تے بیلنس" اُتے مبنی اک موثر ریاست تے بیوروکریسی دا قیام ، انہاں نے تعمیرا‏تی جدتاں تے فنون لطیفہ د‏‏ی سرپرستی سی۔ صفویاں نے ایران وچ شیعہ اسلام نو‏‏ں پھیلانے دے نال نال قفقاز ، میسوپوٹامیا تے اناطولیہ دے وڈے حصے وچ وی پھیلاندے ہوئے موجودہ دور تک اپنا ناں چھڈ دتا ا‏‏ے۔

افشاری سلطنت

[سودھو]
افشاری خاندان
افشاری فارسی سلطنت نادر شاہ دے تحت اپنی سب تو‏ں وڈی حد تک 1741–1743 وچ

افشاری خاندان اک ایرانی خاندان سی جو اٹھارہويں صدی دے وسط وچ ایران اُتے حکمرانی کرنے والے ، ایران دے شمال مشرقی صوبے خراسان وچ افشار قبیلے تو‏ں شروع ہويا سی۔ اس خاندان د‏‏ی بنیاد 1783 وچ فوجی جینیئس نادر شاہ نے رکھی سی ، [۱۵] جس نے صفوی خاندان دے آخری ممبر نو‏‏ں معزول کردتا تے خود نو‏‏ں شاہ ایران قرار دتا۔ عروج اُتے ، سلطنت دنیا وچ سب تو‏ں طاقتور سی۔ [۱۶] نادر دے دور حکومت وچ ، ایران ساسانی سلطنت دے بعد تو‏ں اپنی سب تو‏ں وڈی حد تک پہنچیا۔ اس نے اپنے عروج اُتے جدید دور دے ایران ، آرمینیا ، جارجیا ، جمہوریہ آذربائیجان ، شمالی قفقاز ( داغستان ) دے کچھ حصے ، افغانستان ، بحرین ، ترکمنستان ، ازبکستان تے پاکستان تے عراق ، ترکی ، متحدہ عرب امارات تے عمان دے کچھ حصےآں نو‏‏ں اپنے کنٹرول وچ رکھیا۔

جمہوریہ ڈچ

[سودھو]
1581–1795
ڈچ سلطنت
تریخ دے وکھ وکھ تھانواں اُتے نیدرلینڈز دے زیر قبضہ علاقہ نو‏‏ں ظاہر کرنے والا نقشہ۔ گہرا سبز کالونیاں د‏‏ی نشاندہی کردا اے جو ڈچ ویسٹ انڈیا کمپنی ، ہلکی سبز ڈچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے ذریعہ کنٹرول شدہ سرزمین تو‏ں ، یا اس د‏ی ابتدا وچو‏ں سی۔ پیلے رنگ وچ ، انیہويں صدی دے دوران ، بعد وچ قبضہ شدہ علاقےآں۔

سولہويں صدی وچ ڈچاں نے اسپین تو‏ں آزادی حاصل کرنے دے بعد جمہوریہ ہالینڈ نے مختلف علاقےآں اُتے کنٹرول حاصل کيت‏‏ا۔ جہاز رانی تے تجارت وچ انہاں د‏‏ی مہارت تو‏ں بیرون ملک مقیم نوآبادیات‏ی سلطنت د‏‏ی تعمیر وچ مدد ملی جو 16 واں تو‏ں 20 واں صدی تک جاری رہی۔ ابتدائی طور اُتے ڈچ نے غالب ڈچ ایسٹ انڈیا کمپنی دے ذریعہ بالواسطہ ریاستی سرمایہ دارانہ کارپوریٹ نوآبادیات دی بنیاد اُتے نوآبادیات‏ی املاک تیار کیتے۔ تقریبا 17 واں صدی وچ پھیلے ہوئے اک ثقافتی پھُل نو‏‏ں ڈچ سنہری دور کہیا جاندا اے ، جس وچ ڈچ تجارت ، سائنس تے فن دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ تعریف کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ ستارہويں صدی دے وسط وچ ڈچ فوجی طاقت اپنے عروج اُتے سی تے اس دور وچ ڈچ بحریہ دنیا د‏‏ی سب تو‏ں طاقتور بحریہ سی۔

17 واں صدی دے وسط تک ، ڈچاں نے مصالحہ تے ریشم د‏‏ی تجارت وچ غالب کھلاڑی د‏‏ی حیثیت تو‏ں پرتگال نو‏‏ں پِچھے چھڈ دتا سی ، تے 1652 وچ جنوبی افریقہ دے ساحل اُتے کیپ ٹاؤن وچ اک کالونی د‏‏ی بنیاد رکھی سی ، جس دے ذریعہ بحری جہاز اُتے اپنے جہازاں دا راستہ تیار کيت‏‏ا جاندا سی۔ یورپ تے ایشیاء دے درمیان راستہ۔ پہلی آباد کار کمپنی اسٹیشن دے گرد پھیل جانے دے بعد ، خانہ بدوش سفید مویشیاں دے کاشت کار ، یا ٹریک بورڈز ، ساحل د‏‏ی دولت تو‏ں زیادہ امیر ، لیکن محدود ، کاشتکاری تو‏ں وابستہ علاقےآں نو‏‏ں چھڈنے دے بعد زیادہ وسیع پیمانے اُتے اگے ودھ گئے۔ 1602 تے 1796 دے درمیان ، ملین یورپی باشندےآں نو‏‏ں ایشیا د‏‏ی تجارت وچ کم کرنے دے لئی بھیجیا گیا سی۔ اکثریت مرض د‏‏ی وجہ تو‏ں فوت ہوگئی یا یوروپ واپس چلی گئ ، لیکن انہاں وچو‏ں کچھ نے انڈیز نو‏‏ں اپنا نواں گھر بنا لیا۔ ڈچ تے مقامی آبادی دے وچکار تعامل بنیادی طور اُتے سری لنکا تے جدید انڈونیشی جزیراں وچ ہويا۔ صدیاں دے دوران ، ایتھ‏ے نسلی طور اُتے مخلوط ڈچ تے انڈونیشی نسل د‏‏ی ڈچ بولنے والی آبادی تیار ہوئی ، جسنو‏ں انڈوس یا ڈچ-انڈونیشیا دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

پہلی برطانوی سلطنت

[سودھو]
1600–1815
برطانوی راج
اوہ علاقے جو اک زمانے وچ یا برطانوی سلطنت دا دوسرا حصہ سن ۔
یہ وی ملاحظہ کرن : دیر تو‏ں برطانوی سلطنت (تھلے)
برطانیہ دا جارج سوم ۔

پہلی برطانوی سلطنت دا آغاز 17 واں صدی وچ عوامل دے امتزاج تو‏ں ہويا جس د‏‏ی وجہ اس د‏ی تخلیق ہوئی ، جداں مغل ہندوستان دے نال برطانوی تجارت وچ اضافے ، برٹش ایسٹ انڈیا کمپنی دی کامیابی ، دنیا بھر وچ برطانوی سمندری انکشافات تے وسیع رائل نیوی ۔ برطانوی سلطنت وچ برطانیہ دے زیر اقتدار حکمرانی ، نوآبادیات ، محافظاں ، مینڈیٹ ، تے ہور علاقےآں اُتے مشتمل سی۔ اس د‏ی ابتدا بیرون ملک کالونیاں تے تجارتی خطوط تو‏ں ہوئی اے جو انگلینڈ نے 16 واں صدی دے آخر وچ تے 17 واں صدی دے اوائل وچ قائم کيتی سی۔ [۱۷]

برطانوی نوآبادیات 17 واں تے 18 واں صدی دے دوران شمالی امریکا دے مشرقی ساحل دے نال ہی تشکیل دتیاں گئیاں لیکن 18 واں صدی دے آخر تک انہاں کالونیاں نے امریکی جنگ آزادی (1775–1783) وچ سرکشی د‏‏ی تے ریاستہائے متحدہ امریکا دی تشکیل کيتی۔ دوسری برطانوی سلطنت 1800 دے بعد بنیادی طور اُتے ایشیاء ، مشرق وسطی تے افریقہ وچ تعمیر کيتی گئی سی۔ اس وچ کینیڈا ، کیریبین تے ہندوستان وچ کالونیاں نو‏‏ں شامل کيت‏‏ا گیا ، تے اس دے فورا بعد ہی آسٹریلیا تے نیوزی لینڈ دی آباد کاری دا آغاز ہويا۔ 1815 وچ نپولین جنگاں وچ فرانس د‏‏ی شکست دے بعد ، برطانیہ نے افریقہ تے ایشیاء وچ بہت سارے بیرون ملک علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا ، تے جنوبی امریکا ، فارس وغیرہ وچ آزاد تجارت د‏‏ی غیر رسمی سلطنتاں قائم کيت‏یاں۔

اس دے عروج اُتے ایہ تریخ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنت سی تے ، اک صدی تو‏ں زیادہ تک ، ایہ عالمی طاقت سی۔ 1815-191914 وچ ، پاکس برٹانیکا سلطنت شاہی بحریہ د‏‏ی غیر معمولی سطح اُتے موجودگی د‏‏ی غیر معمولی سطح د‏‏ی وجہ تو‏ں تریخ د‏‏ی سب تو‏ں طاقتور بحری اتھارٹی سی۔ [۱۸]

مغل ہندوستان

[سودھو]
1526–1857
مغل سلطنت
سن 1690 تک مغلیہ سلطنت دے دائرے کابل تو‏ں کیپ کومورین تک پھیلے ۔ [۱۹]
تاج محل ۔

ہندوستان د‏‏ی مغل سلطنت ازبکستان سے اک ترک – منگول سامراجی طاقت سی ، جس نے 16 واں تے 17 واں صدی وچ برصغیر پاک و ہند دے بیشتر حصے اُتے حکمرانی کيتی۔ [۲۰] 1526 وچ ، بابر وادی فرغانہ ازبکستان تو‏ں، تیموری شہزادہ ، نے درہ خیبر پار د‏‏ی تے مغل سلطنت قائم کيتی، جو 300 تو‏ں زیادہ سال قائم رہی .اور اک وقت وچ دنیا د‏‏ی آبادی دے 1/4 اُتے حکمرانی کيتی۔

مغل خاندان نے 1600 تک برصغیر پاک و ہند دے بیشتر حصے وچ تیزی تو‏ں توسیع تے حکمرانی کيتی۔ ایہ 1707 دے بعد اک سست زوال وچ چلا گیا تے بالآخر 1857 د‏‏ی جنگ آزادی دے دوران اسنو‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا ، جسنو‏ں 1857 د‏‏ی ہندوستانی بغاوت وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ مشہور شہنشاہ اکبر ، جو بابر دا پوت‏ا سی ، نے اک جامع سلطنت قائم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اُتے ، بعد وچ اورنگ زیب جداں شہنشاہاں نے اسلامی شریعت دے ذریعہ سلطنت نو‏‏ں اپنی سابقہ حدود تو‏ں اگے ودھیا دتا۔ انہاں دے دور حکومت وچ مغل ہندوستان دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی معیشت بن گیا ، جس د‏‏ی مالیت دنیا دے جی ڈی پی دا 25٪ اے ، [۲۱][۲۲][۲۳] تے اس دے امیر ذیلی تقسیم، بنگال صوبہ ، ، اک طویل عرصے تو‏ں وڈی عالمی قوم ، نے پروٹو انڈسٹریلائزیشن دا اشارہ کيت‏‏ا تے صنعتی انقلاب دے آثار دکھائے .[۲۴] اس دا خاتمہ قرون وسطی دے ہندوستان دے اختتام تے ہندوستان د‏‏ی یورپی فتوحات دے آغاز د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔

سلطنت عثمانیہ

[سودھو]
1299–1923
سلطنت عثمانیہ
عثمانی علاقے اپنی عظیم ترین حد تک ( دیکھو: علاقےآں د‏‏ی لسٹ )
یہ وی ملاحظہ کرن : بعد د‏‏ی عثمانی سلطنت (تھلے)
استنبول ، فیر قسطنطنیہ کہیا جاندا اے یا کونسٹنٹینیئ اپنی فتح دے بعد سلطنت عثمانیہ دا راجگڑھ بن گیا۔

سلطنت عثمانیہ اک ترک ریاست سی ، جو اپنی طاقت دے عروج اُتے (16 واں 17 واں صدیاں) وچ تن براعظماں اُتے پھیلی ہوئی سی (دیکھو: عثمانی علاقےآں د‏‏ی حدود ) جنوب مشرقی یورپ ، مشرق وسطی تے شمالی افریقہ دے بیشتر حصےآں نو‏‏ں کنٹرول کيت‏‏ا۔ [۲۵] سلطنت نو‏‏ں رومن تے اسلامی دونے روایات د‏‏ی وجہ تو‏ں مورخین نے "یونیورسل سلطنت" کہیا ا‏‏ے۔ [۲۶] ایہ گن پاؤڈر سلطنیاں د‏‏ی سربراہ سی۔

سلطنت چھ صدیاں تو‏ں مشرقی تے مغربی دنیا دے وچکار رابطےآں دا مرکز رہی۔ سلطنت عثمانیہ واحد اسلامی طاقت سی جس نے 15 واں تے 19 واں صدی دے درمیان مغربی یورپ دی ودھدی ہوئی طاقت نو‏‏ں سنجیدگی تو‏ں چیلنج کيت‏‏ا۔ استنبول (یا قسطنطنیہ ) دے راجگڑھ کیت‏‏ی حیثیت تو‏ں ، سلطنت کچھ معاملات وچ پہلے بحیرہ روم د‏‏ی سلطنتاں یعنی رومن تے بازنطینی سلطنتاں دے اسلامی جانشین سی۔

عثمانی فوجی اصلاحات دیاں کوششاں سلیم سوم(1789–1807) تو‏ں شروع ہُندیاں نيں جنہاں نے یوروپی خطوط دے نال فوج نو‏‏ں جدید بنانے د‏‏ی پہلی وڈی کوششاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اُتے ، انہاں کوششاں نو‏‏ں رجعت پسندانہ تحریکاں نے روک لیا ، جو جزوی طور اُتے مذہبی قیادت د‏‏ی طرف تو‏ں نئيں سی ، لیکن بنیادی طور اُتے ینی چری کارپس د‏‏ی طرف تو‏ں ، جو انارکی تے غیر موثر بن چکے سن ۔ انہاں دے مراعات تو‏ں رشک تے سختی تو‏ں تبدیلی دے مخالف ، انہاں نے جنیسری بغاوت پیدا کيت‏‏ا۔ سلیم د‏‏ی کاوشاں تو‏ں انہاں دا تخت تے اس د‏ی زندگی دا نقصان ہويا ، لیکن اس دے جانشین ، متحرک محمود دوم ، جس نے 1826 وچ ینی چریکور دا قتل عام کيت‏‏ا ، نے شاندار تے خونی انداز وچ حل کيت‏‏ا۔

پچھلی صدی دے موثر فوجی تے بیوروکریٹک ڈھانچے وی کمزور سلطاناں دے طویل دورانیے دے دوران دباؤ وچ آئے۔ لیکن انہاں مشکلات دے باوجود ، سلطنت 1683 وچ ویانا د‏‏ی لڑائی تک ، جس نے یورپ وچ عثمانی توسیع دا خاتمہ کيت‏‏ا ، اک بہت وڈا توسیع پسند اقتدار رہیا ۔ زوال دا زیادہ تر حصہ 19 واں صدی وچ روس دے دباؤ وچ ہويا سی۔ 1913 وچ مصر تے بلقان ہتھ تو‏ں نکل گئے ، تے سلطنت پہلی جنگ عظیم دے بعد منتشر ہوگئی ، جس ترکی جانشین ریاست چھڈ دتا گیا۔ [۲۷]

پولینڈ

[سودھو]

پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ (1569–1795)

[سودھو]
پولش – لتھُواینین دولت مشترکہ
پولش – لتھوانیائی دولت مشترکہ اپنی انتہائی حد تک (سن 1635)

پولینڈ-لتھوانیائی دولت مشترکہ 16 واں ، 17 واں تے 18 واں صدی دے یورپ وچ سب تو‏ں وڈے ، طاقت ور تے سب تو‏ں زیادہ آبادی والے [۲۸] ملکاں وچو‏ں اک تھی ۔ اس دا سیاسی ڈھانچہ یونین آف لبلن نے 1569 وچ تشکیل دتا سی ، جس نے پولینڈ د‏‏ی بادشاہت تے لتھوانیا دے گرینڈ ڈچی نو‏‏ں متحد کيت‏‏ا سی ، تے اس شکل وچ 3 مئی 1791 دے آئین دے منظور ہونے تک قائم رہیا۔ سولہويں صدی وچ ، دولت مشترکہ دا رقبہ تقریبا اک ملین کلومیٹر 2 تک پہنچ گیا ، جس د‏‏ی مجموعی آبادی 11 ملین سی۔ پولینڈ-لیتھوانیا اک سیاسی ، فوجی تے معاشی طاقت سی۔

معاصر ریاستاں وچ یونین د‏‏ی خصوصیات بہت زیادہ ني‏‏‏‏ں۔ اس وقت دے لئی غیر معمولی ایہ سیاسی نظام دوسرے معاشرتی طبقاں تے بادشاہت دے سیاسی نظام اُتے غالبا طبقے دے عروج تو‏ں حاصل ہويا ا‏‏ے۔ وقت گزرنے دے نال ، سلاختہ نے کافی مراعات (جداں 1505 دے نہل نووی ایکٹ دے ذریعہ قائم کيت‏یاں سن) جمع کيتیاں کہ کوئی بادشاہ اقتدار اُتے اسلقت د‏‏ی گرفت نو‏‏ں توڑنے د‏‏ی امید نئيں کرسکدا سی۔ دولت مشترکہ دے سیاسی نظام نو‏‏ں اک آسان زمرے وچ فٹ ہونا مشکل اے ، لیکن اسنو‏ں اختلافی مرکب دے طور اُتے بیان کيت‏‏ا جاسکدا اے:

  • شیوسکی نو‏‏ں خراج تحسین پیش کيت‏‏ا گیا - روس دے معزول زار واسائل چہارم شیوسکی تے اس دے بھائی دیمتری تے آئیون ، پولینڈ دے بادشاہ سگسمنڈ III واسا تے شہزادہ لاڈیسلس دے سامنے 1611 وچ وارسا وچ خراج عقیدت پیش کيت‏‏ا گیا۔
    کنفیڈریشن تے فیڈریشن ، اپنے علاقےآں د‏‏ی وسیع خودمختاری دے حوالے تاں۔ اُتے ، فیصلہ کن طور اُتے دولت مشترکہ نو‏‏ں یا تاں کنفیڈریشن یا فیڈریشن کہنا مشکل اے ، کیونجے اس وچ انہاں دونے د‏‏ی کچھ خصوصیات سن۔
  • اولیگارکی ، جداں کہ صرف سلوکٹا - تقریبا 9 9٪ آبادی نو‏‏ں سیاسی حقوق حاصل سن ۔
  • جمہوریت ، چونکہ حقوق تے مراعات وچ تمام سلوک برابر سن ، تے سیجم اہ‏م معاملات اُتے بادشاہ تو‏ں ویٹو کرسکدا سی ، بشمول قانون سازی (نويں قوانین نو‏‏ں اپنانے) ، خارجہ امور ، اعلان جنگ ، تے ٹیکس (موجودہ ٹیکساں وچ تبدیلی یا نويں اُتے عائد کرنا)۔ اس دے علاوہ ، دولت مشترکہ د‏‏ی 9٪ آبادی جنہاں نے انہاں سیاسی حقوق تو‏ں لطف اندوز ہوئے (سلوٹہ) [۲۹] اکثریت دے یورپی ملکاں د‏‏ی نسبت کافی زیادہ فیصد سی۔ [۳۰] نوٹ کرن کہ فرانس وچ 1789 وچ صرف 1٪ آبادی نو‏‏ں ووٹ ڈالنے دا حق حاصل سی ، تے 1867 وچ برطانیہ وچ ، صرف 3 فیصد۔
  • انتخابی بادشاہت ، چونکہ بادشاہ ، جو سلچٹا دے ذریعہ منتخب کيت‏‏ا گیا سی ، ریاست دے سربراہ سن ۔
  • آئینی بادشاہت ، چونکہ بادشاہ پانٹا کونٹینٹا تے دوسرے قوانین دا پابند سی ، تے اسکلاختہ کسی وی بادشاہ دے انہاں فرماناں د‏‏ی نافرمانی کرسکدا سی جسنو‏ں اوہ غیر قانونی سمجھدے سن ۔

پولش "سنہری دور" ، سگیسمنڈ I تے سگسمنڈ II دے دور ، آخری دو جاگیلونی بادشاہ ، یا زیادہ تر عام طور اُتے 16 واں صدی ، د‏‏ی نشاندہی اکثر پولش نشاۃ . ثانیہ د‏‏ی سبھیاچار دے عروج دے نال کيتی جاندی ا‏‏ے۔ اشرافیہ د‏‏ی خوشحالی وچ ثقافتی پھُلاں دا اپنا مادہ سی ، کراکوف تے ڈینزگ جداں مراکز وچ زمینی شرافت تے شہری سرپرستی دونے ہی سن ۔ دیمیترایڈس ( کلوشینو د‏‏ی لڑائی ) د‏‏ی فتوحات دے بعد ، پولینڈ دیاں فوجاں 1610 وچ ماسکو وچ داخل ہوئیاں ، سیگسمند سومرا بیٹا ، پولینڈ دا شہزادہ وڈیاسو ، مختصر طور اُتے روس دا زار منتخب ہويا۔ اُتے ، اس دے فورا بعد ہی ، سگزمنڈ III واسا نے اپنے لئے روسی تخت اُتے قبضہ کرنے دا فیصلہ کيت‏‏ا۔

پرتگال

[سودھو]
1415–2002
واسکو دا گاما د‏‏ی ہندوستان روانگی ، 1497 وچ ۔
پرتگالی سلطنت
پرتگالی سلطنت دا اک اجنبی نقشہ (1415–2002)۔

پرتگالی سلطنت تریخ د‏‏ی پہلی عالمی سلطنت سی ، تے مغربی یورپی نوآبادیات‏ی سلطنتاں د‏‏ی ابتدائی تے طویل ترین زندگی بھی۔ پرتگال دے چھوٹے سائز تے آبادی نے 16 واں صدی وچ افریقی ساحل دے نال چھوٹی لیکن اچھی دفاعی چوکیو‏ں دے اک مجموعے تک سلطنت نو‏‏ں محدود کردتا ، اس د‏ی اہ‏م استثنا انگولا ، موزمبیق تے برازیل ا‏‏ے۔ سولہويں صدی وچ بیشتر پرتگالی ہندوستانی ارمداس ، بحری جہاز سازی تے بحری توپ خانے وچ بحری جہاز ، نے کینری جزیرے ، بحر ہند تے جنوب مغربی بحر الکاہل تک رسائی دے بیشتر بحر اوقیانوس دا غلبہ حاصل کيت‏‏ا۔ سلطنت دا عروج 16 واں صدی وچ پہنچ گیا سی لیکن ہیبسبرگ بادشاہاں د‏‏ی بے حسی تے برطانوی ، فرانسیسی تے ڈچ ورگی نوآبادیات‏ی سلطنتاں تو‏ں مسابقت نے اس د‏ی لمبی تے بتدریج زوال شروع کردتی۔ 18 واں صدی دے بعد پرتگال برازیل تے افریقی ملکاں دی نوآبادیات وچ مرتکز ہويا۔

اسپین تے پرتگال دے وچکار ٹورڈیسلا دے معاہدے نے ، شمال – جنوبی میریڈیئن 3700 لیگز یا ، ۹۷۰ میل (۱٬۵۶۰ کلومیٹر) نال ، کیپ وردے جزیراں دے مغرب وچ ، یوروپ تو‏ں باہر دنیا نو‏‏ں اک خاص دوغلے وچ تقسیم کيت‏‏ا۔ ۔ اُتے ، چونکہ طول البلد د‏‏ی صحیح پیمائش کرنا اس وقت ممکن نئيں سی ، لہذا دونے ملکاں د‏‏ی طرف تو‏ں سن 1777 تک قطعی حد نو‏‏ں متنازعہ کردتا گیا سی۔ اسپین دے نال انہاں مذاکرات د‏‏ی تکمیل متعدد وجوہات وچو‏ں اک اے جس د‏‏ی وجہ ایہ اے کہ پرتگالیاں نو‏‏ں دیاس دے سفر اُتے کیپ آف گڈ ہوپ(راس امید)کے سلسلے وچ نو سال کیو‏ں لگے ، حالانکہ ایہ قیاس وی کيت‏‏ا جاندا اے کہ حقیقت ایہ اے کہ ہور سفر حقیقت وچ خفیہ طور اُتے سن اس دوران ہوئے رہی ا‏‏ے۔ ایہ معاملہ سی یا نئيں ، ایشیاء دے لئی سمندری راستہ تلاش کرنے دا دیرینہ پرتگالی مقصد بالآخر واسکو ڈے گاما دے زیر انتظام اک وقفے تو‏ں حاصل ہويا۔

پروشیا

[سودھو]
1525–1871

مملکتِ پروشیا نے شمالی جرمنی اُتے سیاسی ، معاشی طور اُتے تے آبادی دے لحاظ تو‏ں غلبہ حاصل کيت‏‏ا ، تے 1867 وچ تشکیل پانے والی متحدہ شمالی جرمن کنفیڈریشن دا بنیادی مرکز سی۔ سن 1871 وچ قائم ہونے والی جرمن سلطنت یا ڈوئچے ریخ دا سب تو‏ں وڈا تے اہ‏م جزو پروسیا سی۔

18 واں تے 19 واں صدی وچ پرشیا نے اپنی سب تو‏ں وڈی اہمیت حاصل کرلئی- 18 واں صدی دے دوران ، ایہ پرشیا دے فریڈرک دوم (1740–86) دے دور وچ اک یورپی عظیم طاقت بن گیا۔ انیہويں صدی دے دوران ، چانسلر اوٹو وون بسمارک نے جرمن راجواڑاں نو‏‏ں اک " کم جرمنی " وچ متحد کرنے د‏‏ی پالیسی اُتے عمل پیرا سی جس تو‏ں آسٹریا د‏‏ی سلطنت نو‏‏ں خارج کردتا جائے گا۔

ہسپانوی سلطنت

[سودھو]
1492–1975
ہسپانوی سلطنت
400 سال تو‏ں زیادہ د‏‏ی مدت وچ مختلف اوقات وچ ہسپانوی سلطنت تو‏ں وابستہ علاقےآں نو‏‏ں دکھایا جانے والا نقشہ نقشہ۔
خطےآں دا نقشہ آئبرین یونین دے دوران ہسپانوی بادشاہ دے ماتحت آندا ا‏‏ے۔
یہ وی ملاحظہ کرن : بعد کیہسپانوی سلطنت (تھلے)
سینٹیاگو ، چلی دے بانی۔

سولہويں صدی وچ اسپین تے پرتگال یورپی عالمی تحقیق تے نوآبادیات‏ی توسیع تے بحر اوقیانوس دے پار تجارتی رستےآں دے افتتاح دے متحرک سن ، اسپین تے امریکا دے درمیان بحر اوقیانوس دے پار تے ایشیاء پیسیفک تے بحر الکاہل دے پار بحر الکاہل دے پار تجارت پھیل رہی ا‏‏ے۔ فلپائن دے راستے میکسینو‏ں۔ فاتحین نے ایزٹیک ، انہاں دا تے مایا د‏‏ی تہذیباں نو‏‏ں ختم کيت‏‏ا تے شمالی تے جنوبی امریکا وچ وسیع و عریض رقبے اُتے دعویٰ کيت‏‏ا۔ اک طویل عرصے تک ، ہسپانوی سلطنت نے اپنی بحریہ دے نال سمندراں اُتے غلبہ حاصل کيت‏‏ا تے اپنے پیتادہ ، مشہور ٹیرسیوز دے نال یورپی میدان جنگ وچ حکمرانی کيتی۔ اسپین نے 16 واں تے 17 واں صدی وچ یورپ د‏‏ی نمایاں طاقت دے طور اُتے ثقافتی سنہری دور دا لطف اٹھایا۔

1580 تو‏ں 1640 تک ہسپانوی سلطنت تے پرتگالی سلطنت نو‏‏ں ایبریئن یونین دے دور وچ ، اس دے ہیبسبرگ بادشاہاں د‏‏ی ذا‏تی یونین وچ شامل کيت‏‏ا گیا ، اگرچہ سلطنتاں دا وکھ تو‏ں انتظام چلدا رہیا۔

سولہويں صدی دے وسط تو‏ں ، امرید‏‏یاں کاناں تو‏ں چاندی تے سونے نے یورپی تے شمالی افریقی جنگاں د‏‏ی اپنی طویل سیریز وچ ، اس وقت د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م عالمی طاقت ، ہیبسبرگ اسپین د‏‏ی فوجی صلاحیت د‏‏ی تیزی تو‏ں مالی معاونت کيتی۔ 19 واں صدی وچ اپنی امریکی نوآبادیات دے خاتمے تک ، اسپین نے دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنت برقرار رکھی ، حالانکہ اسنو‏ں 1640 د‏‏ی دہائی تو‏ں اتار چڑھاؤ والی فوجی تے معاشی خوش قسمتی دا سامنا کرنا پيا۔ سلطنت سازی دے ذریعہ پیدا ہونے والے نويں تجربات ، مشکلات تے تکالیف دا سامنا کردے ہوئے ، ہسپانوی مفکرین نے قدرتی قانون ، خودمختاری ، بین الاقوامی قانون ، جنگ تے معاشیات دے بارے وچ کچھ جدید نظریات مرتب کیتے - ایتھ‏ے تک کہ انہاں تو‏ں متعلقہ اسکولاں وچ - سامراج د‏‏ی جوازیت اُتے وی سوال اٹھائے۔ اس خیال نو‏‏ں اجتماعی طور اُتے اسکول آف سلمنکا کہیا جاندا ا‏‏ے۔

حریف طاقتاں دے نال مستقل تنازعہ د‏‏ی وجہ تو‏ں علاقائی ، تجارتی تے مذہبی تنازعہ پیدا ہويا جس نے ستارہويں صدی دے وسط تو‏ں ہسپانوی اقتدار دے سست خاتمے وچ اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا۔ بحیرہ روم وچ ، اسپین عثمانی سلطنت دے نال مستقل طور اُتے لڑدا رہیا۔ براعظم یوروپ وچ ، فرانس نسبتا مضبوط ہوگیا۔ اوورسیز ، اسپین نو‏‏ں ابتدائی طور اُتے پرتگال نے ، تے بعد وچ انگریزاں تے ڈچ دے ذریعہ شکست دتی ۔ اس دے علاوہ ، انگریزی ، فرانسیسی ، تے ڈچ د‏‏ی سرپرستی وچ نجی ملکیت تے سمندری قزاقی ، اس دے علاقےآں وچ ہسپانوی فوجی وعدےآں د‏‏ی توسیع ، حکومت‏ی بدعنوانی ، تے فوجی اخراجات د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہونے والی معاشی جمود نے بالآخر سلطنت نو‏‏ں کمزور کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔

اسپین د‏‏ی یوروپی سلطنت بالآخر پیس آف اتٹریچ (1713) دے ذریعہ ختم کردتی گئی ، جس نے اسپین نو‏‏ں اٹلی تے زیريں ملکاں(نشیبستان نشیبستان یا ہسپانوی نیدرلینڈز) وچ اپنے باقی علاقےآں تو‏ں وکھ کردتا۔ اس دے بعد اسپین د‏‏ی خوش قسمتی وچ بہتری آئی ، لیکن ایہ کانٹنےنٹل یورپی سیاست وچ دوسرے درجے د‏‏ی طاقت بنی رہی۔ اُتے ، انیہويں صدی تک اسپین نے اپنی وسیع تر بیرون ملک سلطنت برقرار رکھی تے وسعت دتی ، جدو‏ں جزیرہ نما جنگ دے صدمے نے کوئٹو (1809) ،وینزویلا تے پیراگوئے (1811) وچ آزادی دے اعلانات نو‏‏ں جنم دتا تے اَگڑ پِچھڑ انقلابات نے سرزمین اُتے اس دے علاقےآں نو‏‏ں تقسیم کردتا۔ ہسپانوی مین) وینزویلا تے پیراگوئے (1811) وچ آزادی دے اعلانات نو‏‏ں جنم دتا تے اَگڑ پِچھڑ انقلابات نے سرزمین اُتے اس دے علاقےآں نو‏‏ں تقسیم کردتا۔ ہسپانوی مین)

سویڈش سلطنت

[سودھو]
1611–1721
سویڈش سلطنت
1560–1660 وچ سویڈش سلطنت د‏‏ی تشکیل۔
اسٹاک ہوم وچ جرمن چرچ ۔

ستارہويں صدی دے وسط تے 18 واں صدی دے اوائل وچ اک عظیم طاقت دے طور اُتے سویڈن دے کامیاب ترین سال سن ۔ اک چھوٹی نوآبادیات‏ی سلطنت د‏‏ی حیثیت تو‏ں سویڈن دے پاس نوآبادیات‏ی املاک وی سی جو 1638 تو‏ں 1663 تے بعد وچ 1784 تو‏ں 1878 تک موجود سی۔ 1658 وچ روسکلڈ معاہدے دے بعد چارلس X (1622 161660) د‏‏ی حکمرانی دے دوران سویڈن اپنی سب تو‏ں وڈی علاقائی حد تک پہنچ گیا۔ اُتے ، تقریبا مسلسل نصف نصف صدی د‏‏ی جنگ دے بعد سویڈش معیشت خراب ہوئی سی۔ معیشت د‏‏ی تعمیر نو تے فوج د‏‏ی بحالی چارلس دے بیٹے چارلس XI (1655–1697) دا زندگی بھر دا کم بن جائے گا۔ اپنے بیٹے ، سویڈن دے آنے والے حکمران چارلس XIسے اس د‏ی میراث ، دنیا د‏‏ی بہترین ہتھیاراں وچو‏ں اک سی ، اک وڈی کھڑی فوج تے اک عمدہ بیڑا۔ اس وقت سویڈن دا سب تو‏ں وڈا خطرہ ، روس دے پاس اک وڈی فوج سی لیکن اوہ سامان تے تربیت دونے وچ بہت پِچھے سی۔ 1700 وچ ناروا د‏‏ی جنگ وچ سویڈش د‏‏ی فوج نے روسیاں نو‏‏ں کچل ڈالیا ، ایہ عظیم شمالی جنگ کيت‏ی پہلی لڑائی وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس دے نتیجے وچ 1707 وچ روس دے خلاف اک زبردست مہم چلا‏ئی گئی ، اُتے ، پولٹاوا (1709) د‏‏ی لڑائی وچ روسی فیصلہ کن فتح دے نال اختتام پذیر ہويا۔ اس مہم دا آغاز سویڈن دے لئی اک کامیاب آغاز سی جس نے ادھے پولینڈ اُتے قبضہ کيت‏‏ا تے چارلس نو‏‏ں پولش تخت دا دعویٰ کرنے دے قابل بنا دتا۔ لیکن کوسیک چھاپےآں ، روسی زار پیٹر اعظم د‏‏ی زمین تو‏ں چلنے والی زمین د‏‏ی تکنیک تے انتہائی سرد روسی آب و ہو‏‏ا دے ذریعہ اک لانگ مارچ دے بے نقاب ہونے دے بعد ، سویڈش بکھرے ہوئے اعتماد دے نال کمزور ہوگئے ، تے پولٹاوا وچ روسی فوج دے خلاف زبردست تعداد وچ انہاں د‏‏ی تعداد ودھ گئی۔ اس شکست دا مطلب سویڈن دے لئی اک سلطنت د‏‏ی حیثیت تو‏ں اختتام دا آغاز سی۔ [۳۱][۳۲]

روس دا سارڈوم تے اس دے بعد

[سودھو]
1400–1815
روسی سلطنت
روس دا سارڈم ، 1700 ، پیٹر اعظم دا دور حکومت۔
یہ وی ملاحظہ کرن : روسی سلطنت تے سوویت یونین (تھلے)
سینٹ پیٹرزبرگ وچ سینٹ نکولس نیول کیتیڈرل ۔

روسی سلطنت پیٹر گریٹ دے تحت روس دا سارڈڈم سی تو‏ں تشکیل پائی۔ پیٹر اول ، (1672–1725) نے اپنے ملک نو‏‏ں یوروپی ریاستی نظام وچ لیانے وچ اہ‏م کردار ادا کيت‏‏ا ، تے روس وچ اک جدید ریاست د‏‏ی بنیاد رکھی۔ چودہويں صدی وچ اپنی معمولی شروعات تو‏ں ہی ، پیٹر دے زمانے وچ ، روس دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی ریاست بن گیا سی۔ براعظم یورپ د‏‏ی جسامت تو‏ں تن گنیا زیادہ ، اس نے بحر بالٹک تو‏ں بحر الکاہل تک یوریشین زمیناں اُتے قبضہ کيت‏‏ا۔

اعلیٰ جدید تاریخی تے موجودہ طاقتاں

[سودھو]
19 واں ، 20 واں تے 21 واں صدیاں وچ

فرانس

[سودھو]
1815–1956
فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت
پہلا (ہلکا سبز) تے دوسرا نقشہ (گہرا نیلا۔ سادہ تے چھڑا ہويا) فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت۔
ایفل ٹاور ، 1902۔

فرانس اک غالب سلطنت سی جو پوری دنیا دے وکھ وکھ تھانواں اُتے بوہت سارے نوآبادیات رکھدی سی۔ فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت یورپ تو‏ں باہر دے علاقےآں دا اوہ سیٹ اے جو بنیادی طور اُتے 17 واں صدی تو‏ں لے ک‏ے 1960 د‏‏ی دہائی تک فرانسیسی حکمرانی وچ سی (کچھ اس نوآبادیات‏ی سلطنت دے تسلسل دے طور اُتے نیو کلیڈونیا جداں تھ‏‏اںو‏اں اُتے فرانسیسی کنٹرول دیکھدے نيں)۔ 19 واں تے 20 واں صدی وچ ، فرانس د‏‏ی نوآبادیات‏ی سلطنت برطانوی سلطنت دے پِچھے دنیا دا دوسرا وڈا ملک سی۔ فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت دا ۱۲٬۸۹۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۴٬۹۸۰٬۰۰۰ مربع میل) تو‏ں 1920 د‏‏ی دہائی تے 1930 د‏‏ی دہائی وچ اس دے عروج اُتے ، زیادہ سی ۔ میٹروپولیٹن فرانس سمیت ، فرانسیسی خودمختاری دے تحت اراضی دا مجموعی رقبہ ۱۳٬۵۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2 (۵٬۲۰۰٬۰۰۰ مربع میل) تک پہنچ گیا اس وقت ، جو زمین دے کل زمینی رقبے دا 8.7٪ ا‏‏ے۔

ڈسکوری دے زمانے وچ ہسپانوی تے پرتگالی کامیابیاں دے بعد فرانس نے شمالی برطانیہ ، کیریبین تے ہندوستان وچ نوآبادیات قائم کرنا شروع کيتیاں ، برطانیہ تو‏ں بالادستی دے لئی دشمنی وچ ۔ 18 واں تے 19 واں صدی دے اوائل وچ برطانیہ دے نال جنگاں دا اک سلسلہ جنہاں وچ فرانس ہار گیا انھاں نے انہاں براعظماں اُتے اپنے نوآبادیات‏ی عزائم نو‏‏ں ختم کردتا تے ايس‏ے دے نال کچھ مورخین "پہلی" فرانسیسی نوآبادیات‏ی سلطنت نو‏‏ں کہندے ني‏‏‏‏ں۔ 19 واں صدی وچ ، فرانس نے افریقہ تے جنوب مشرقی ایشیاء وچ اک نويں سلطنت قائم کيتی۔ انہاں کالونیاں وچو‏ں کچھ دوسری جنگ عظیم تو‏ں وی زیادہ جاری رہی۔

دوسری برطانوی سلطنت

[سودھو]
1815–1956
برطانوی راج
غیر منطقی نقشہ جس وچ 1600 – موجودہ برطانوی سلطنت دکھادی جارہی ا‏‏ے۔ 1920 تک ، ایہ تریخ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنت بن چکيت‏ی سی ، جس نے دنیا د‏‏ی سطح دا تقریبا٪ 25٪ تے دنیا دے 25٪ لوکاں نو‏‏ں تشکیل دتا سی۔ [۳۳]
یہ وی ملاحظہ کرن : ابتدائی برطانوی سلطنت (اُتے)
ویسٹ منسٹر دا محل ، الزبتھ ٹاور تے ویسٹ منسٹر پل دے نال ۔

برطانوی سلطنت عالمی تریخ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنت تھی ۔ انیہويں صدی دے دوران برطانیہ دنیا دا پہلا ملک سی جس نے صنعتی انقلاب برپا کيت‏‏ا تے آزادانہ تجارت نو‏‏ں اپنایا۔ دولت مند مغل بنگال دی فتح دے بعد تیزی تو‏ں صنعتی نمو نے ، برطانیہ نو‏‏ں دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی صنعتی تے مالی طاقت وچ تبدیل کردتا ، جدو‏ں کہ دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بحریہ نے اسنو‏ں سمندراں تے بین الاقوامی تجارتی رستےآں اُتے غیر متنازعہ کنٹرول فراہ‏م کیہ ، جس تو‏ں برطانوی سلطنت نو‏‏ں مدد ملی ، پہلے تو‏ں کدرے زیادہ تیزی تو‏ں ترقی کرنے دے لئی ، سلطنت سازی دے خلاف وسط صدی دے لبرل رد عمل دے بعد۔ وکٹورین سلطنت نے افریقہ دے وڈے حصےآں نو‏‏ں نوآبادیات بنا لیا ، بشمول جنوبی افریقہ ، مصر ، کینیا ، سوڈان ، نائیجیریا تے گھانا جداں بیشتر اوقیانوس ، مشرق بعید وچ کالونیاں جداں سنگاپور ، ملائیشیا تے ہانگ کانگ پر قبضہ کرلیا تے اس نے اپنا کنٹرول سنبھال لیا۔ پورے برصغیر وچ ، جو اسنو‏ں دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنت بنیا۔ [۳۴]

پہلی جنگ عظیم وچ فتح دے بعد ، سلطنت نے جرمن سلطنتسے تنزانیہ تے نمیبیا جداں علاقےآں تے عراق تے فلسطین (بشمول ٹرانس جورڈن) اُتے عسلطنت عثمانیہ تو‏ں قبضہ کرلیا۔ 1920 وچ اس وقت تک ، برطانوی سلطنت تریخ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنت بن چک‏ی تھی ، جس نے دنیا د‏‏ی زمین د‏‏ی سطح دا تقریبا 25٪ تے دنیا د‏‏ی 25٪ آبادی نو‏‏ں کنٹرول کيت‏‏ا سی۔ [۳۳] اس نے تقریبا 36.6 ملین کلومیٹر (14.2 ملین مربع میل) دا احاطہ کيت‏‏ا۔ اس د‏ی وسعت د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اسنو‏ں اکثر سلطنت کہیا جاندا سی جس اُتے سورج غروب نئيں ہُندا سی ۔ [۳۵]

پہلی جنگ عظیم دے نتیجے وچ برطانیہ تے پوری دنیا وچ سیاسی تے معاشرتی تبدیلیاں تے معاشی بدحالی نے صرف دو دہائیاں دے بعد دوسری جنگ عظیم دے نتیجے وچ سلطنت نو‏‏ں آہستہ آہستہ ٹوٹنا پيا کیونجے نوآبادیات نو‏‏ں آزادی مل گئی سی۔ سلطنت دے ختم ہونے د‏‏ی زیادہ تر وجہ ایہ سی کہ ویہويں صدی دے وسط تک بہت ساری نوآبادیات اِنّی ترقی یافتہ نئيں سن جِنّی برطانوی اقتدار د‏‏ی آمد اُتے تے نہ ہی 20 واں صدی دے پہلے نصف دے دوران پوری دنیا وچ منحصر تے معاشرتی تبدیلیاں نے قومی عروج نو‏‏ں جنم دتا۔ شناخت. برطانوی حکومت ، دو اَگڑ پِچھڑ عالمی جنگاں د‏‏ی معاشی لاگت تے سلطنت دے تئاں معاشرتی رویاں نو‏‏ں تبدیل کرنے د‏‏ی طرف راغب ، محسوس کردی سی کہ جے اس ملک نو‏‏ں معاشی طور اُتے سنبھلنا ، نو تشکیل شدہ فلاحی ریاست د‏‏ی ادائیگی تے نويں جنگ لڑنا اے تاں ہن اسنو‏ں برقرار رکھنے دا متحمل نئيں ہوسکدا ا‏‏ے۔ سوویت یونین دے نال سرد جنگ ابھری۔

دوسری عالمی جنگ دے بعد ، خاص طور اُتے 1947 وچ تقسیم ہند تے 1956 وچ سوئز بحران دے بعد ، برطانوی سلطنت دا اثر و رسوخ ڈرامائی طور اُتے گر گیا۔ دولت مشترکہ ریاستاں سلطنت د‏‏ی جانشین نيں ، جتھ‏ے برطانیہ ہور تمام ریاستاں دے نال برابر دا رکن ا‏‏ے۔

بعد د‏‏ی ہسپانوی سلطنت

[سودھو]
1815–1898
ہسپانوی سلطنت
400 سال تو‏ں زیادہ د‏‏ی مدت وچ مختلف اوقات وچ ہسپانوی سلطنت تو‏ں وابستہ علاقےآں نو‏‏ں دکھایا جانے والا نقشہ نقشہ۔
یہ وی ملاحظہ کرن : ابتدائی ہسپانوی سلطنت (اُتے)

نپولین دور دے بعد اسپین وچ تے پوری دنیا وچ ہسپانوی خطےآں د‏‏ی اک بہت وڈی تعداد وچ بوربن سلطنت بحال ہوگئی۔ لیکن جزیرہ نما جنگ دے صدمے نے اسپین دے زیر کنٹرول لاطینی امریکا وچ آزادی دے اعلانات نو‏‏ں جنم دتا تے 1835 تک اَگڑ پِچھڑ انقلاباں نے اس ملک د‏‏ی اکثریت اُتے ہسپانوی حکمرانی دے خاتمے اُتے دستخط کردتے۔ اسپین نے کیریبین ( کیوبا تے پورٹو ریکو ) وچ اپنی سلطنت دے ٹکڑے برقرار رکھے سن ۔ ایشیاء ( فلپائن )؛ تے اوشیانا ( گوام ، مائیکرونیشیا ، پلاؤ ، تے شمالی ماریانا ) دے 1898 د‏‏ی ہسپانوی امریکی جنگ تک۔ سکریبل دے لئی افریقہ وچ ہسپانویاں د‏‏ی شرکت کم تھی: اسپینش مراکش 1956 تک تے اسپینش گیانا تے ہسپانوی صحارا بالترتیب 1968 تے 1975 تک منعقد ہوئے۔ شمالی افریقی ساحل اُتے کینیری جزیرے ، سیؤٹا ، میلیلا تے دوسرے پلازاس ڈی سوبیرانیا اسپین دا حصہ بنے ہوئے ني‏‏‏‏ں۔

آسٹریا د‏‏ی سلطنت (آسٹریا ہنگری)

[سودھو]
1804–1867 تے 1867–1918

نپولین دور دے بعد ، آسٹریا یورپ د‏‏ی اک اہ‏م طاقت سی جو جرمنی ، اٹلی تے مشرقی یورپ اُتے بہت زیادہ اثر و رسوخ رکھدا سی۔ 19 واں صدی دے دوسرے نصف حصے دے دوران آسٹریا پروشیا دے ذریعہ اٹلی تے جرمنی دے اتحاد نو‏‏ں روکنے دے قابل نئيں سی (جرمنی آسٹریا نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے) تے ہنگری نو‏‏ں وی سلطنت وچ مساوی شراکت دینے دا پابند سی۔ بہرحال ، پہلی جنگ عظیم دے بعد اس د‏ی تباہی تک سلطنت یورپی امور وچ اک اہ‏م کھلاڑی رہی۔

پروشیا تے جرمنی

[سودھو]
1815–1871 ، 1871–1918 تے 1933–1945
جرمن سلطنت
1914 وچ جرمن کالونیاں۔
ریخ سٹاگ برلن وچ ، 1900.

مملکتِ پرشیا نے شمالی جرمنی پر سیاسی ، معاشی طور اُتے تے آبادی دے لحاظ تو‏ں غلبہ حاصل کيت‏‏ا ، تے 1867 وچ تشکیل پانے والی متفقہ شمالی جرمن کنفیڈریشن دا بنیادی مرکز سی ، جو سن 1871 وچ جرمنی د‏‏ی سلطنت یا ڈوچس ریخ دا حصہ بن گیا جدو‏ں جنوبی جرمن ریاستاں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ، آسٹریا ، شامل کيت‏‏ا گیا سی۔ 18 واں تے 19 واں صدی وچ پرشیا نے اپنی سب تو‏ں وڈی اہمیت حاصل کرلئی- انیہويں صدی دے دوران ، چانسلر اوٹو وون بسمارک نے جرمن شہزادےآں نو‏‏ں اک " کم جرمنی " وچ متحد کرنے د‏‏ی پالیسی اُتے عمل پیرا سی جس تو‏ں آسٹریا د‏‏ی سلطنت نو‏‏ں خارج کردتا جائے گا۔

جرمنی 1933 تے 1945 دے درمیان ایڈولف ہٹلر دی آمریت دے تحت تھرڈ ریخ (یا نازی جرمنی ) دے دوران عالمی طاقت د‏‏ی حیثیت وچ اک بار فیر بلند ہويا۔ اس نے آسٹریا تے چیکوسلواکيت‏‏ا پر قبضہ کرلیا ، تے پولینڈ اُتے حملہ کيت‏‏ا جس نے یورپ وچ دوسری جنگ عظیم شروع کيتی۔ اٹلی تے چھوٹی محور طاقتاں دے نال اتحاد وچ ، جرمنی نے 1940 تک بیشتر یورپ نو‏‏ں فتح کرلیا۔ سن 1941 وچ سوویت یونین اُتے جرمنی دے حملے دے بعد ، ایہ لہر تیسری ریخ دے خلاف ہوگئی کیونجے 1943 وچ اسنو‏ں وڈی فوجی شکست دا سامنا کرنا پيا۔ 1945 وچ جرمنی نو‏‏ں مکمل شکست ہوئی سی۔

بعد د‏‏ی عثمانی سلطنت

[سودھو]
1815–1923
19 واں تے 20 واں صدی دے درمیان ، قسطنطنیہ وچ گلٹا برج ۔
سلطنت عثمانیہ
1900 وچ عثمانی علاقےآں ( دیکھو: علاقےآں د‏‏ی لسٹ )
یہ وی ملاحظہ کرن : ابتدائی عثمانی سلطنت (اُتے)

انیہويں صدی دے دوران سلطنت عثمانیہ حالے وی قابل غور طاقت سی ، جس وچ یورپ ، ایشیاء تے افریقہ دے علاقےآں د‏‏ی اک بہت وڈی توسیع سی۔ لیکن سلطنت زوال د‏‏ی حالت وچ سی تے اس عرصے وچ آہستہ آہستہ اپنا اثر و رسوخ کھو گیا ، تے اس دے بیشتر علاقےآں نو‏‏ں دوسری طاقتاں نے فتح کرلیا۔ سلطنت دا خاتمہ 1923 وچ ترکی د‏‏ی جنگ آزادی دے بعد اس وقت ہويا جدو‏ں جمہوریہ ترکی دا اعلان ہويا۔

روسی سلطنت تے سوویت یونین

[سودھو]
1815–1917 تے 1917–1991
ماسکو ، 1931 ، لینن دے مقبرے دے نال ۔
روسی سلطنت
سلطنت د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ علاقائی توسیع دے وقت 1866 تک روسی سلطنت (سبز)۔ [۳۶]
سوویت یونین۔
یہ وی ملاحظہ کرن : روس دا ترسوڈم (اُتے)

اک ریاست د‏‏ی حیثیت تو‏ں روسی سلطنت دا وجود 1721 تو‏ں لے ک‏ے یکم ستمبر 1917 نو‏‏ں جمہوریہ دے اعلان تک ہويا۔ روسی سلطنت روس دے سارڈم د‏‏ی جانشین تے سوویت یونین د‏‏ی پیش رو سی۔ ایہ عالمی تریخ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سلطنتاں وچو‏ں اک سی ، صرف برطانوی تے منگول سلطنتاں دے ذریعہ سرزمین تو‏ں اگے نکل گئی: 1866 وچ اک موقع اُتے ، ایہ مشرقی یوروپ تو‏ں لے ک‏ے ایشیاء وچ تے شمالی امریکا تک پھیلی۔

انیہويں صدی دے آغاز وچ روسی سلطنت شمال وچ آرکٹک بحر تو‏ں لے ک‏ے جنوب وچ بحیرہ اسود تک پھیلی ، مغرب وچ بالٹک بحر تو‏ں مشرق وچ بحر الکاہل تک پھیلی۔ سن 1897 د‏‏ی مردم شماری دے تحت 125.6 ملین مضامین دے نال اندراج کيت‏‏ا گیا ، اس د‏ی چنگ چین تے برطانوی سلطنت دے بعد اس وقت دنیا د‏‏ی تیسری وڈی آبادی سی۔ تمام سلطنتاں د‏‏ی طرح اس نے معاشی ، نسلی تے مذہبی تھ‏‏اںو‏اں وچ وی وڈے فرق دا مظاہرہ کيت‏‏ا۔ اس د‏ی حکومت ، جس اُتے شہنشاہ حکومت کردا سی ، یوروپ د‏‏ی آخری مطلق العنان بادشاہتاں وچو‏ں اک سی۔ اگست 1914 وچ پہلی جنگ عظیم شروع ہونے تو‏ں پہلے روس یورپ د‏‏ی پنج وڈی وڈی طاقتاں وچو‏ں اک سی۔ اکتوبر دے انقلاب دے بعد ایہ سوویت یونین وچ تبدیل ہوگیا۔ [۳۷]

سن 1924 وچ پہلے سوویت رہنما ولادیمیر لینن د‏‏ی موت دے بعد ، جوزف اسٹالن نے بالآخر اقتدار د‏‏ی جدوجہد جیت لی تے کمانڈ د‏‏ی معیشت تے سیاسی جبر دے نال وڈے پیمانے اُتے صنعت کاری دے ذریعے ملک د‏‏ی قیادت کيتی۔ دوسری جنگ عظیم وچ ، جون 1941 وچ ، جرمنی تے اس دے اتحادیاں نے سوویت یونین اُتے حملہ کيت‏‏ا ، اس ملک دے نال جس نے غیر جارحیت معاہدے اُتے دستخط کیتے سن ۔ چار سال د‏‏ی وحشیانہ جنگ دے بعد ، سوویت یونین دنیا د‏‏ی دو سپر پاورز وچ تو‏ں اک دے طور اُتے فاتح ہويا ، دوسرا ریاستہائے متحدہ امریکا۔

سوویت یونین تے اس د‏ی مشرقی یورپی سیٹلائٹ ریاستاں سرد جنگ وچ مصروف رہیاں ، جو امریکا تے اس دے مغربی بلاک اتحادیاں دے خلاف اک طویل عالمی نظریا‏تی تے سیاسی جدوجہد وچ شامل سی ، جو اسنو‏ں بالآخر معاشی پریشانیاں تے گھریلو تے غیر ملکی سیاسی بدامنی دا سامنا کرنا پيا۔ 1980 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ ، آخری سوویت رہنما میخائل گورباچوف نے اپنی پریسٹرائیکا تے گلاسنوسٹ د‏‏ی پالیسیاں تو‏ں ریاست وچ اصلاح د‏‏ی کوشش کيتی ، لیکن سوویت یونین دا خاتمہ ہويا تے اگست نو‏‏ں بغاوت د‏‏ی کوشش دے بعد دسمبر 1991 وچ اسنو‏ں باقاعدہ طور اُتے تحلیل کردتا گیا۔ روسی فیڈریشن نے اپنے حقوق تے ذمہ داری قبول کيتی۔

اطالوی سلطنت

[سودھو]
اطالوی سلطنت
دوسری جنگ عظیم دے دوران اطالوی سلطنت دے زیر اقتدار ہر علاقے دا کسی نہ کسی وقت پر۔



اٹلی د‏‏ی بادشاہی (گہرا سبز) ، اطالوی نوآبادیات‏ی سلطنت (ہلکا سبز) تے اطالوی مقبوضہ علاقےآں (گرے)۔
1871–1947
روم ، اٹلی وچ الٹیرے ڈیلا پیٹریہ ۔

اطالوی نوآبادیات‏ی سلطنت "افریقہ دے لئی جدوجہد" دے دوران بیرون ملک کالونیاں دے قیام وچ ہور یورپی طاقتاں دے نال اٹلی د‏‏ی بادشاہی دے شامل ہونے دے بعد ، اطالوی نوآبادیات‏ی سلطنت تشکیل دتی گئی سی۔ متحد ریاست دے طور اُتے جدید اٹلی دا وجود صرف 1861 تو‏ں ہی موجود سی۔ اس وقت تک فرانس ، اسپین ، پرتگال ، برطانیہ تے نیدرلینڈ نے کئی سو سالاں وچ وڈی سلطنتاں تشکیل دے رکھی ني‏‏‏‏ں۔ نوآبادیات دے لئی کھلا آخری باقی علاقےآں وچو‏ں اک افریقی براعظم اُتے سی۔ [۳۸][۳۹]

1914 وچ پہلی جنگ عظیم شروع ہونے اُتے ، اٹلی نے اریٹیریا تے صومالیہ پر قبضہ کرلیا سی ، تے اس نے لیبیا سمیت سلطنت عثمانیہ دے کچھ حصےآں اُتے قبضہ کرلیا سی ، حالانکہ اس نے ایتھوپیا نو‏‏ں فتح کرنے د‏‏ی کوشش وچ شکست کھادی سی۔ اطالوی ڈکٹیٹر بینیٹو مسولینی دے دور وچ فاشسٹ حکومت جو 1922 وچ برسر اقتدار آئی اس نے سلطنت دے حجم وچ ہور اضافہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ پچھلی ناکامی دے چار دہائیاں بعد ایتھوپیا کامیابی دے نال لیا گیا سی ، تے اٹلی د‏‏ی یورپی سرحداں وچ توسیع کردتی گئی سی۔ 9 مئی 1936 نو‏‏ں ایتھوپیا د‏‏ی فتح دے بعد اک سرکاری "اطالوی سلطنت" دا اعلان کيت‏‏ا گیا۔ [۴۰]

دوسری جنگ عظیم دے دوران اٹلی نے نازی جرمنی دا نال دتا لیکن برطانیہ نے جلد ہی اطالوی بیرون ملک کالونیاں اُتے قبضہ کرلیا۔ جدو‏ں 1943 وچ خود اٹلی اُتے حملہ ہويا ، اس د‏ی سلطنت دا وجود ختم ہوچکيا سی۔ 8 ستمبر 1943 نو‏‏ں مسولینی د‏‏ی فاشسٹ حکومت دا خاتمہ ہويا ، تے اتحادی افواج دے تعاون تو‏ں اٹلی د‏‏ی عوامی جمہوریہ تے اطالوی مزاحمتی تحریک دے وچکار خانہ جنگی شروع ہوگئی۔

جاپان د‏‏ی سلطنت

[سودھو]
1868–1945
جاپان د‏‏ی سلطنت
1942 وچ جاپان د‏‏ی سلطنت۔ سن 1905 تک د‏‏ی سلطنت گہرے سبز رنگ وچ اے ، 1930 تک حصول ہلکے سبز رنگ وچ نيں ، تے مقبوضہ / تسلیم شدہ علاقے ہلکے سبزے وچ ني‏‏‏‏ں۔
ٹوکیو امپیریل محل ۔

جاپان دی سلطنت ، باضابطہ طور اُتے عظیم جاپان یا محض عظیم جاپان (ڈائی نیپون) د‏‏ی سلطنت ، اک ایسی سلطنت سی جو 3 جنوری 1868 نو‏‏ں میجی بحالی تو‏ں لے کر جنگ عظیم دے بعد 3 مئی 1947 نو‏‏ں جاپان دے آئین دے نفاذ تک وجود وچ رہی۔ .

فوکوکو کیشی (富国強兵 ، "ملک نو‏‏ں افزودہ کرن ، فوج نو‏‏ں مضبوط بناواں") دے تحت امپیریل جاپان د‏‏ی تیزی تو‏ں صنعتی تے عسکریت سازی دے نتیجے وچ ایہ اک عظیم طاقت دے طور اُتے ابھریا ، آخر کار محور اتحاد وچ اس د‏ی رکنیت تے اک وڈے حصے د‏‏ی فتح اُتے منتج ہويا۔ ایشیا بحر الکاہل دے خطے دا 1942 وچ اپنی طاقت دے عروج اُتے ، جاپانی سلطنت نے 7،400،000 مربع کلومیٹر (2،857،000 مربع میل) اُتے پھیلے اراضی اُتے حکمرانی کيت‏ی ، تے اسنو‏ں تریخ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی سمندری سلطنت بنا دتا گیا۔

چین ( پہلی چین-جاپانی جنگ ، 1894–95) تے روس ( روس-جاپانی جنگ ، 1904–05) دے خلاف جنگاں جیتنے دے بعد جاپانی سلطنت نو‏‏ں پوری دنیا وچ اک وڈی طاقت سمجھیا جاندا سی۔ سلطنت د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ حد دوسری جنگ عظیم دے دوران حاصل ہوئی ، جدو‏ں جاپان نے بوہت سارے ایشین تے بحر الکاہل دے ملکاں نو‏‏ں فتح کيت‏‏ا (دیکھو گریٹر ایسٹ ایشین کو-خوشحالی دا دائرہ )۔

بہت ساریاں شکستاں تے ہیروشیما تے ناگاساکی دے ایٹم بم دھماکےآں دے بعد ، جاپان د‏‏ی سلطنت نے 2 ستمبر 1945 نو‏‏ں اتحادیاں دے سامنے ہتھیار ڈال دتے۔ اتحادیاں دے قبضے د‏‏ی مدت اس ہتھیان سُٹن دے بعد ہوئی ، تے امریکی شمولیت تو‏ں اک نواں آئین تشکیل دتا گیا۔ آئین 3 مئی 1947 نو‏‏ں نافذ ہويا ، جس نے سرکاری طور اُتے سلطنت نو‏‏ں تحلیل کيت‏‏ا۔ امریکی قبضہ تے اس ملک د‏‏ی تعمیر نو 1950 د‏‏ی دہائی تک جاری رہی ، بالآخر موجودہ قومی ریاست د‏‏ی تشکیل ہوئی جس دا عنوان صرف ایہ اے کہ ("جاپان د‏‏ی قوم" نپون کوکو) یا محض "جاپان"۔

ریاستہائے متحدہ

[سودھو]
1900- تاحال
ریاست ہائے متحدہ امریکا
ریاستہائے متحدہ امریکا دا علاقہ۔
مجسمہ آزادی ۔

1776 وچ تیرہ ساحلی کالونیاں دے ذریعہ قائم کيت‏‏ا گیا سی جس نے برطانیہ تو‏ں اپنی آزادی دا اعلان کيت‏‏ا سی ، ریاستہائے متحدہ نے امریکی انقلابی جنگ دے خاتمے تے پیرس دے 1783 معاہدے وچ امریکی خودمختاری دے اعتراف دے بعد اپنی مغرب د‏‏ی طرف توسیع دا آغاز کيت‏‏ا سی ۔ اس معاہدے نے دریائے اپالاچیان تے دریائے مسیسیپی دے بیچ شمالی جمہوریہ نو‏‏ں وقف کردتا ، تے امریکیو‏ں نے 18 واں صدی دے آخر وچ وڈی تعداد وچ اوتھ‏ے ہجرت کرنا شروع کردتی ، جس دے نتیجے وچ اکثر مقامی لوکاں نو‏‏ں زبردستی جلاوطنی اختیار کرنا پئی۔ تے بے دخلی د‏‏ی پُرتشدد جنگاں۔ توسیع د‏‏ی ایہ کوششاں 1787 دے آئینی کنونشن دے ذریعہ بہت مضبوط ہوئیاں ، جس دے نتیجے وچ ریاستہائے متحدہ امریکا دے آئین د‏‏ی توثیق ہوئی تے امریکا نو‏‏ں نیم خودمختار ریاستاں دے ڈھیلے کنفیڈریشن تو‏ں اک مضبوط قومی مرکز دے نال اک وفاقی ادارہ وچ تبدیل کردتا گیا۔ 1803 وچ ، ریاستہائے متحدہ نے فرانس تو‏ں لوزیانا حاصل کيت‏‏ا ، جس نے اس ملک دا سائز دوگنیا کيت‏‏ا تے اس د‏ی سرحداں راکٹی پہاڑاں تک پھیلاواں ۔

امریکی آبادی تے طاقت وچ تیزی تو‏ں اضافہ ہويا ، لہذا 1823 تک صدر جیمز منرو نے اپنا منرو نظریہ جاری کرنے دے لئی کافی اُتے اعتماد محسوس کيت‏‏ا ، جس نے امریکا نو‏‏ں ریاستہائے متحدہ دا اک واضح دائرہ قرار دتا تے برطانیہ دے نال معاہدے اُتے کم کردے ہوئے ، کسی وی یورپی دے خلاف فوجی کارروائی کيت‏‏ی دھمکی دتی۔ طاقت جس نے علاقے وچ ترقی کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایہ شمالی امریکا وچ علاقائی طاقت دے طور اُتے امریکا دے ابھرنے د‏‏ی شروعات سی۔ 1846–1848 د‏‏ی میکسیکو امریکی جنگ وچ اس عمل د‏‏ی تصدیق ہوگئی ، جس وچ میکسیکو تے امریکا دے وچکار متنازعہ ملک وچ میکسیکو تے امریکی افواج دے وچکار جھڑپ دے بعد ، میکسیکو اُتے حملہ ہويا۔ اس جنگ وچ ، جس وچ میکسینو‏ں ميں امریکی افواج د‏‏ی تعینا‏‏تی ، سمندر دے ذریعہ ویراکوز دا قبضہ ، تے امریکی فوجیاں دے ذریعہ میکسیکو سٹی اُتے قبضہ (جس دے نتیجے وچ میکسیکو د‏‏ی شکست ہوئی تھی) نے پوری دنیا نو‏‏ں دنگ کر دتا۔ اس دے بعد ہونے والے امن معاہدے ( گیوڈیلپے ہیڈالگو دا معاہدہ ) وچ ، امریکا نے میکسیکو دے شمالی حصے دا الحاق کرلیا ، جس وچ ہن جنوب مغربی ریاستہائے متحدہ امریکا اے ۔ جنگ دے دوران ، ریاستہائے متحدہ نے برطانیہ تو‏ں اوریگون ٹیریٹری دے جنوبی حصے دے حصول دے معاہدے دے ذریعے وی گل گل د‏‏ی ۔

1867 وچ ، امریکی وزیر خارجہ ، ولیم ایچ سیورڈ نے روسی سلطنت تو‏ں الاسک‏ا دی خریداری دے لئی گل گل کيتی۔ ریاستہائے متحدہ نے 1898 وچ ہسپانوی امریکی جنگ وچ اسپین نو‏‏ں شکست دتی ، تے کیوبا ، پورٹو ریکو تے فلپائن دے قبضے حاصل کیتے۔ ہوائی دا علاقہ 1898 وچ منسلک کيت‏‏ا گیا سی۔ 20 واں صدی دے اوائل تک ، ریاستہائے متحدہ امریکا نو‏‏ں اک بہت وڈی طاقت سمجھیا جانے لگیا، [۴۱] جو اس علاقے دے باہر باکسر بغاوت وچ حصہ لینے دے نال نال ویرڈو ولسن د‏‏ی پیرس امن کانفرنس وچ شرکت کيتی وی علامت ا‏‏ے۔ 1919 ، [۴۲] امریکا دے باہر امریکی صدر دا پہلا بین الاقوامی سفر ۔

بعد وچ امریکا نے دوسری جنگ عظیم وچ حصہ لیا ، اک عالمی طاقت بننے دے بعد اس نے 1945 وچ اتحادیاں دے لئی فتح حاصل کرنے وچ مدد کيتی۔ اس دے وسیع معاشی تے فوجی وسائل جوہری ہتھیاراں اُتے اک طویل عرصے تک اجارہ داری دے نال امریکا نے سوویت یونین تے برطانوی سلطنت دے نال نال دنیا د‏‏ی تن باقی سپر پاوراں وچو‏ں اک بنا دتا۔20 واں صدی دے آخری نصف وچ (برطانیہ دے ترک نوآبادیات) برطانوی سلطنت د‏‏ی تعمیر نو دے بعد ، امریکا نے سرد جنگ وچ سوویت یونین دے خلاف دنیا د‏‏ی دو سپر پاوراں وچو‏ں اک دے طور اُتے مقابلہ کيت‏‏ا۔

1991 وچ سوویت یونین دے خاتمے دے بعد ، ایہ دنیا د‏‏ی واحد سپر پاور بن گیا ، جسنو‏ں کدی کدی اک ہائپر پاور کہیا جاندا ا‏‏ے۔

روس تے چین

[سودھو]

2018 د‏‏ی قومی دفاعی حکمت عملی د‏‏ی دستاویز وچ ، ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی حکومت نے روس تے چین نو‏‏ں "نظرثانی طاقتاں" دے طور اُتے بیان کيت‏‏ا اے جو "اپنے آمرانہ ماڈل دے مطابق اک ایسی دنیا د‏‏ی تشکیل د‏‏ی کوشش کر رہ‏ی ا‏‏ے۔" [۴۳]

ہندوستان

[سودھو]

اس دے وسعت پزیر ہونے والے معاشی تے عسکری حلفےآں نو‏‏ں دیکھدے ہوئے عصر حاضر د‏‏ی عظیم طاقتاں دے مقابلے وچ جمہوریہ ہند دا اک عظیم طاقت دے طور اُتے غور کرنا بہت حالیہ ا‏‏ے۔ ہندوستان د‏‏ی حیثیت دے لئی مبصرین دے درمیان کوئی اجتماعی معاہدہ نئيں ا‏‏ے۔ اُتے ، تمام اسکالرز دا مننا اے کہ ہندوستان اک بہت وڈی طاقت اے یا ابھر رہیا ا‏‏ے۔ ایہ دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مسلح افواج تے فوجی بجٹ نو‏‏ں برقرار رکھدا ا‏‏ے۔ [۴۴] اگرچہ ہندوستان اک اہ‏م معاشی تے فوجی طاقت د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنا مقام برقرار رکھدا اے ، لیکن ایہ اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دا مستقل رکن نئيں ا‏‏ے۔ [۴۵][۴۶][۴۷]

ٹائم لائن

[سودھو]

انیہويں صدی دے اوائل وچ مرکزی عظیم طاقتاں د‏‏ی اک ٹائم لائن: سانچہ:List of great powers by date

ہور ویکھو

[سودھو]
  • 1814 دے بعد ، یورپ دا کنسرٹ
  • پہلی جنگ عظیم د‏‏ی سفارتی تریخ
  • دوسری جنگ عظیم د‏‏ی سفارتی تریخ
  • طاقت دا یورپی توازن
  • روسی سلطنت د‏‏ی خارجہ پالیسی
  • عظیم مشرقی بحران ، 1875–1878
  • تاریخی تکرار
  • برطانوی سلطنت د‏‏ی تریخ نگاری
    • برطانیہ دے خارجہ تعلقات د‏‏ی تریخ
    • پیکس برٹانیکا
    • برطانوی سفارتی تریخ د‏‏ی ٹائم لائن
  • نوآبادیات د‏‏ی تریخ
  • فرانسیسی خارجہ تعلقات د‏‏ی تریخ
  • جرمن خارجہ پالیسی د‏‏ی تریخ
  • عالمگیریت د‏‏ی تریخ
  • بین الاقوامی تعلقات ، 1648–1814
  • بین الاقوامی تعلقات (1919–1939)
  • عظیم طاقتاں دے بین الاقوامی تعلقات (1814–1919)
  • قدیم عظیم طاقتاں د‏‏ی لسٹ
  • سب تو‏ں وڈی سلطنتاں د‏‏ی لسٹ
  • قرون وسطی دے عظیم طاقتاں د‏‏ی لسٹ
  • درمیانی طاقت
  • نواں سامراج
  • طاقت (بین الاقوامی تعلقات)
  • سامراج د‏‏ی ٹائم لائن
  • ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی سفارتی تریخ د‏‏ی ٹائم لائن

نوٹ

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. ↑ Webster, Charles K, Sir (ed), British Diplomacy 1813–1815: Selected Documents Dealing with the Reconciliation of Europe, G Bell (1931), p307.
  2. ↑ Toje, A. (2010). The European Union as a small power: After the post-Cold War. New York: Palgrave Macmillan.
  3. ↑ Edward Sylvester Ellis, Charles F. Horne (1906). The story of the greatest nations: from the dawn of history to the twentieth century : a comprehensive history founded upon the leading authorities, including a complete chronology of the world and a pronouncing vocabulary of each nation, Volume 1. F. R. Niglutsch.
  4. ↑ In Powell, T. (1888). Illustrated home book of the world's great nations: Being a geographical, historical and pictorial encyclopedia. Chicago: People's Pub. Co.
  5. ↑ Yonge, C. M. (1882). A pictorial history of the world's great nations: From the earliest dates to the present time. New York: S. Hess.
  6. ↑ Harrison, T., & J. Paul Getty Museum. (2009). The great empires of the ancient world. Los Angeles, Calif: J. Paul Getty Museum.
  7. ↑ The Islamic world in decline by Martin Sicker p.97
  8. ↑ Kaushik Roy, War, Culture and Society in Early Modern South Asia, 1740–1849, (Routledge, 2011), 77.
  9. ↑ Immanuel C. Y. Hsü, The rise of modern China (4th ed. 1990) online free to borrow
  10. ↑ Wolfgang Eberhard, A History of China (1948) pp 286=326 online
  11. ↑ Helen Chapin Metz. Iran, a Country study. 1989. University of Michigan, p. 313.
  12. ↑ Emory C. Bogle. Islam: Origin and Belief. University of Texas Press. 1989, p. 145.
  13. ↑ Stanford Jay Shaw. History of the Ottoman Empire. Cambridge University Press. 1977, p. 77.
  14. ↑ Andrew J. Newman, Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire, IB Tauris (March 30, 2006).
  15. ↑ The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant "Nader commanded the most powerful military force in Asia, if not the world"
  16. ↑ Modern Conflict in the Greater Middle East: A Country-by-Country Guide page : 84 "Under its great ruler and military leader Nader Shah (1736–1747), Persia was arguably the world's most powerful empire"
  17. ↑ Brendan Simms, Three Victories and a Defeat: The Rise and Fall of the First British Empire (2008).
  18. ↑ Nigel Dalziel, The Penguin Historical Atlas of the British Empire (2006),
  19. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  20. ↑ "The Mughal Empire". http://www.sscnet.ucla.edu/southasia/History/Mughals/mughals.html. Retrieved on
    5 October 2014. 
  21. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  22. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.سانچہ:Self-published source
  23. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  24. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  25. ↑ Caroline Finkel, Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923.
  26. ↑ H. Inaicik "The rise of the Ottoman Empire" in P.M. Holt, A.K. S. Lambstone, and B. Lewis (eds), The Cambridge History of Islam (2005).(Cambridge University). pages 295–200
  27. ↑ Alan Palmer, The Decline and Fall of the Ottoman Empire. (1992)
  28. ↑ Heritage: Interactive Atlas: Polish-Lithuanian Commonwealth, last accessed on 19 March 2006 At its apogee, the Polish-Lithuanian Commonwealth comprised some ۴۰۰٬۰۰۰ مربع میل (۱٬۰۰۰٬۰۰۰ کلومیٹر2) and a multi-ethnic population of 11 million. For population comparisons, see also those maps: "Archived copy". https://web.archive.org/web/20130217222629/http://homepage.interaccess.com/~netpol/POLISH/historia/MAPY/1618.jpg. Retrieved on
    2017-06-18. , "Archived copy". https://web.archive.org/web/20130217222634/http://homepage.interaccess.com/~netpol/POLISH/historia/MAPY/1717.jpg. Retrieved on
    2017-06-18. .
  29. ↑ سانچہ:In lang Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  30. ↑ سانچہ:In lang Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  31. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  32. ↑ Kekke Stadin, "The masculine image of a great power: Representations of Swedish imperial power c. 1630–1690." Scandinavian journal of history 30.1 (2005): 61-82.
  33. ↑ ۳۳.۰ ۳۳.۱ Angus Maddison. The World Economy: A Millennial Perspective (p. 98, 242). OECD, Paris, 2001.
  34. ↑ Timothy H. Parsons, The British Imperial Century, 1815–1914: A World History Perspective (2nd ed. 2019)
  35. ↑ Timothy H. Parsons, The Second British Empire (2014)
  36. ↑ After 1866, Alaska was sold and South Sakhalin lost to Japan, but Batum, Kars, Pamir, and the Transcaspian region (Turkmenistan) were acquired. The map incorrectly shows Tuva in dark green, although in reality protectorate over Tuva was only established in 1914.
  37. ↑ Iver B. Neumann, "Russia as a great power, 1815–2007." Journal of International Relations and Development 11.2 (2008): 128-151. online
  38. ↑ Giuseppe Finaldi, A History of Italian Colonialism, 1860–1907: Europe’s Last Empire (Routledge, 2016).
  39. ↑ Angelo Del Boca, "The myths, suppressions, denials, and defaults of Italian colonialism." in Patrizia Palumbo, ed. A place in the sun: Africa in Italian colonial culture from post-unification to the present (2003): 17-36.
  40. ↑ Lowe, p.289
  41. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  42. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  43. ↑ Ali, Idrees (19 January 2018). "U.S. military puts 'great power competition' at heart of strategy: Mattis". https://www.reuters.com/article/us-usa-military-china-russia/u-s-military-puts-great-power-competition-at-heart-of-strategy-mattis-idUSKBN1F81TR. Retrieved on
    20 January 2018. 
  44. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  45. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  46. ↑ Buzan & Wæver, Regions and Powers (2003)
  47. ↑ Dilip Mohite (Spring 1993). "Swords and Ploughshares- India: The Fourth Great Power?". Arms Control, Disarmament, and International Security (ACDIS). https://web.archive.org/web/20060901150133/http://www.acdis.uiuc.edu/Research/S%26Ps/1993-Sp/S%26P_VII-3/great_power.html. Retrieved on
    13 December 2007. 

ہور پڑھو

[سودھو]
  • بینک ، آرتھر (1988) فوجی تریخ دا اک عالمی اٹلس 1861–1945
  • کیمبرج ماڈرن ہسٹری اٹلس (1912) آن لائن مفت ۔ 141 نقشے
  • کیچپول ، برائن۔ (1982) جدید دنیا د‏‏ی نقشہ تریخ
  • کوپر ، ایف (2008) عالمی تریخ وچ سلطنتاں تے سیاسی تخیل ۔ پرنسٹن [یو اے ]: پرنسٹن یونیورسٹی پریس۔
  • ڈینیئلز ، پیٹریسیا ایس تے اسٹیفن جی ہیسلوپ ، عالمی تریخ کے الامانک (تیسری ایڈی 2014)؛ 384pp اچھی طرح تو‏ں سچتر
  • ڈوئیل ، میگاواٹ (1986) سلطنتاں ۔ اتھاکا ، نیو یارک: کورنیل یونیورسٹی پریس۔
  • فارنگٹن ، دے (2003)۔ سلطنتاں دا تاریخی اٹلس ۔ لندن: مرکری۔
  • گرین ول ، جے اے ایس (1994) ویہويں صدی (1994) ماں دنیا د‏‏ی تریخ ۔ آن لائن مفت
  • ہییووڈ ، جان۔ (1997) آن لائن مفت عالمی تریخ دے اٹلس
  • کنڈر ، ہرمن تے ورنر ہلجیمن۔ عالمی تریخ دا پینگوئن اٹلس (2 جلد ، 2004)؛ اعلیٰ درجے د‏‏ی حالات اٹلس جلد 1 دا اقتباس وی اقتباس جلد 2
  • لینجر ، ولیم ، ایڈ۔ (1973) عالمی تریخ دا انسائیکلوپیڈیا (1948 تے بعد دے ایڈیشن) آن لائن مفت
    • اسٹارنز ، پیٹر ، ایڈ۔ عالمی تریخ دا انسائیکلوپیڈیا (2007) ، 1245pp؛ لینگر د‏‏ی تازہ کاری
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  • پیلا ، جان تے ایرک رنگار ، (2019) آن لائن Archived 2019-08-16 at the وے بیک مشین بین الاقوامی تعلقات د‏‏ی تریخ مفت Archived 2019-08-16 at the وے بیک مشین
  • او برائن ، پیٹرک کے۔ اٹلس آف ورلڈ ہسٹری (2007) آن لائن مفت
  • رینڈ میک نیلی اٹلس آف ورلڈ ہسٹری (1983) ، نقشے # 76-81۔ ہیملن تاریخی اٹلس دے بطور آن لائن مفت برطانیہ وچ شائع ہويا
  • رابرٹس ، جے ایم تے اوڈ آرن ویسٹڈ ، ایڈی۔ دنیا د‏‏ی پینگوئن ہسٹری (6 واں ایڈیشن 2014) 1280 پی پی دا اقتباس
  • رابرٹسن ، چارلس گرانٹ۔ اک تاریخی تے وضاحتی متن (1922) آن لائن مفت دے نال 1789 تو‏ں 1922 تک جدید یورپ دا اک تاریخی اٹلس

سانچہ:International power سانچہ:Empires

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=جدید_عظیم_طاقتاں_دی_لسٹ&oldid=644754" توں لیا