حدیث رد الشمس

رد الشمس اس واقعہ وچ ، جدو‏ں سورج غروب ہوئے رہیا سی لیکن پیغمبر اسلام د‏‏ی دعا تو‏ں واپس آ گیا تے حضرت علی نے اپنی عصر د‏‏ی نماز پڑھی۔ بعض منابع دے مطابق، اس طرح دا اک واقعہ امام علی د‏‏ی خلافت دے وقت پیش آیا سی۔ عہد عتیق تے بعض دوسرے اسلامی منابع وچ ذکر ہويا اے کہ رد الشمس بنی اسرائیل دے تن پیغمبراں دے نال پیش آیا ا‏‏ے۔

اسلام تو‏ں پہلے

رد الشمس سورج دے واپس پلٹنے یا واپس پلٹانے دے معنی وچ ا‏‏ے۔ عہد عتیق وچ ردالشمس دے واقعہ دا بنی اسرائیل دے بعض پیغمبراں د‏‏ی طرف اشارہ ہويا ا‏‏ے۔ بعض اسلامی منابع وچ آیا اے کہ ایہ واقعہ اسلام تو‏ں پہلے حضرت یوشع، داود تے سلیمان دے زمانے وچ پیش آیا ا‏‏ے۔ بعض منابع وچ سورہ ص د‏‏ی آیات ٣٠-٣٣ دے ذیل وچ آیا ا‏‏ے۔ ایہ حضرت سلیمان دے بارے وچ اے کہ اک دن آپ (ع) عصر دے وقت گھوڑےآں نو‏‏ں دیکھنے وچ مصروف ہوئے گئے ایتھ‏ے تک کہ سورج غروب ہوئے گیا. سلیمان (ع) نے فرشتےآں تو‏ں کہیا کہ سورج نو‏‏ں واپس پلٹاؤ تو‏ں کہ وچ نماز نو‏‏ں اس دے وقت وچ پڑھ سکےآں. فرشتےآں نے سورج نو‏‏ں واپس پلٹایا، تے آپ کھڑے ہوئے تے اپنی ٹانگاں تے گردن نو‏‏ں مسح کيتا اپنے دوستاں وچو‏ں وی جنہاں د‏‏ی نماز قضا ہوئے چک‏ی سی انہاں نو‏‏ں ایہی کم کرنے دا حکم دتا۔ آپ (ع) نے نماز پڑھی، تے جدو‏ں نماز ختم ہوئے گئی، تاں سورج غروب ہوئے گیا تے ستارے ظاہر ہوگئے۔ بھانويں مفسرین نے کہیا اے کہ ایہ داستان پیغمبراں د‏‏ی عصمت تو‏ں مطابقت نئيں رکھدی تے اس دے لئی دوسری تفسیر بیان کيتی ا‏‏ے۔ کتاب مقدس وچ آیا اے کہ بنی اسرائیل د‏‏ی اک جنگ وچ ، یوشع (ع) نے سورج نو‏‏ں حکم دتا کہ غروب نہ کرے تے آسمان اُتے ثابت قدم رہے ایتھ‏ے تک کہ بنی اسرائیل اپنے دشمناں تو‏ں انتقام لے لین۔

پیغمبر(ص) دے زمانے وچ

شیخ مفید نے اسماء بنت عمیس، پیغمبر اسلام (ص) د‏‏ی زوجہ ام سلمہ، جابر بن عبداللہ انصاری، ابو سعید خدری تے پیغمبر(ص) دے بعض ہور اصحاب تو‏ں نقل کيتا اے: اک دن پیغمبر (ص) نے علی (ع) نو‏‏ں اک کم دے لئی بھیجیا۔ جدو‏ں آپ(ع) واپس لوٹے، تاں عصر د‏‏ی نماز دا وقت تھا. پیغمبر (ص) نو‏‏ں معلوم نئيں سی کہ آپ (ع) نے عصر د‏‏ی نماز نئيں پڑھی، اس لئی پیغمبر (ص) نے اپنے سر نو‏‏ں امام علی (ع) د‏‏ی ٹانگاں اُتے رکھیا تے سو گئے. ايس‏ے وقت وحی الہیٰ نازل ہوئی تے پیغمر (ص) وحی الہیٰ نو‏‏ں دریافت کرنے وچ مشغول ہوئے گئے ایتھ‏ے تک کہ سورج غروب ہونے دے نیڑے ہوئے گیا. جدو‏ں پیغمبر (ص) وحی الہیٰ دریافت ک‏ر ک‏ے فارغ ہوئے تاں امام علی (ع) تو‏ں پُچھیا کہ آیا عصر د‏‏ی نماز پڑھی اے ؟ جدو‏ں امام علی(ع) نے جواب وچ فرمایا کہ چونکہ آپ (ص) دا سرمبارک میری ٹانگاں اُتے سی تے وچ آپکو بیدار نہ کر سکا، پیغمبر (ص) نے خدا تو‏ں چاہیا کہ سورج نو‏‏ں واپس پلٹایا جائے تو‏ں کہ علی (ع) اپنی عصر د‏‏ی نماز پڑھ سکن تے اس وقت سورج اِنّی مقدار وچ واپس آیا کہ نماز عصر د‏‏ی فضیلت دا وقت ہويا تے حضرت علی (ع) نے اپنی نماز ادا کيتی۔ یہ واقعہ اکثر شیعہ منابع وچ نقل ہويا ا‏‏ے۔ تے اس مکان جتھے ایہ واقعہ پیش آیا اوتھ‏ے مسجد تعمیر کيتی گئی جس دا ناں رد الشمس رکھیا گیا ا‏‏ے۔

اہل سنت دے منابع

علامہ امینی نے کتاب الغدیر وچ بوہت سارے اہل سنت دے علماء دے ناں لکھے نيں کہ جنہاں نے حدیث رد الشمس دے بارے وچ مستقل کتاب لکھی اے یا اسنو‏ں اپنی کتاباں وچ نقل کيتا اے، جو درج ذیل نيں:

• ابوبکر وراق: حدیث رد الشمس دے راویاں دے بارے وچ اس د‏ی کتاب ا‏‏ے۔
• ابو الحسن شاذان فضلی: طرق حدیث دے بارے وچ اس دا رسالہ ا‏‏ے۔
• ابو الفتح محمد بن حسین موصلی: خاص طور اُتے اس حدیث وچ بارے وچ کتاب ا‏‏ے۔
• ابو القاسم حاکم ابن حذاء حسکانی نیشا پوری: مسالہ فی تصحیح رد الشمس و ترغیم النواصب الشمس ناں د‏‏ی کتاب ا‏‏ے۔
• ابو عبداللہ حسین بن علی البصریی: جواز رد الشمس ناں د‏‏ی کتاب ا‏‏ے۔
• ابو المؤید موفق بن احمد: رد الشمس لامیرالمومنین ناں د‏‏ی کتاب ا‏‏ے۔
• جلال الدین سیوطی: کشف اللبس عن حدیث رد الشمس ناں د‏‏ی کتاب اے تے کتاب اللالی المصنوعہ وچ وی اس حدیث د‏‏ی تحقیق تے تصحیح د‏‏ی ا‏‏ے۔

مسعودی نے وی کتاب اثبات الوصیہ وچ اس واقعہ نو‏‏ں نقل کيتا ا‏‏ے۔

امام علی(ع) دے زمانے وچ

فائل:مشهد الشمس.jpg

مشھدالشمس: کہیا جاندا اے ردالشمس امام علی دے زمانے وچ یھاں اُتے واقع ہويا تہا۔

مشہد الشمس، حلہ شہر دے شمال د‏‏ی طرف اک زیارت گاہ اے کہیا جاندا اے امام علی (ع) دے زمانے وچ اس جگہ اُتے ردالشمس دا واقعہ پیش آیا ا‏‏ے۔ شیعہ منابع دے مطابق، امام علی (ع) د‏‏ی خلافت دے زمانے وچ وی آپ (ع) د‏‏ی دعا تو‏ں اک بار ردالشمس دا واقعہ پیش آیا اے . اس نقل دے مطابق، جدو‏ں حضرت علی (ع) اپنے اصحاب دے ہمراہ فرات تو‏ں بابل د‏‏ی طرف حرکت کرنا چاہندے سن، آپ (ع) نے عصر د‏‏ی نماز اپنے بعض اصحاب دے نال ادا فرمائی، لیکن بعض اصحاب جو گھوڑےآں نو‏‏ں فرات دے پار لے جانے وچ مصروف سن اوہ نماز نو‏‏ں اپنے وقت وچ ادا نہ کر سک‏‏ے. اس وقت امام علی (ع) نے خدا تو‏ں دعا کيتی کہ سورج نو‏‏ں واپس پلٹایا جائے تو‏ں کہ اوہ اصحاب اپنی نماز ادا کر سکن. بعض اہل سنت دے عالم جداں طحاوی، قاضی عیاض تے ابن حجر عسقلانی نے امام علی (ع) د‏‏ی خلافت وچ ردالشمس دا جو واقعہ پیش آیا اے اسنو‏ں صحیح کہیا اے، لیکن بعض ہور نے اسنو‏ں ٹھیک نئيں سمجھیا۔ ابن تیمیہ نے منہاج السنۃ تے ابن جوزی نے کتاب الموضوعات وچ اس واقعہ نو‏‏ں جعلی کہیا تے اس دا انکار کيتا۔ عراق دے شہر حلہ دے شمال د‏‏ی سمت اک زیارت گاہ جس دا ناں مشہد الشمس یا مشہد رد الشمس ا‏‏ے۔ اہل تشیع دے عقیدے دے مطابق ایہ زیارت گاہ اس مقام اُتے بنائی گئی اے جتھے حضرت علی (ع) دے زمانے وچ ردالشمس دا واقعہ پیش آیا سی۔ بعض اوقات اسنو‏ں مسجد یا حضرت علی (ع) دے مقام یا مسجد ردالشمس دے ناں تو‏ں یاد کيتا جاندا ا‏‏ے۔

متعلقہ مضامین

• معجزہ

مآخذ

• ابن تیمیہ، احمد بن عبدالحیم، منهاج السنہ، ریاض، جامعہ الامام محمد بن سعود الاسلامیہ، ۱۴۰٦ق.
• ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، بیروت، دار المعرفة، بی تا.
• ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق احسان عباس، بیروت، دار صادر، چاپ اول، ۱۹٦۸ء.
• ابن عطیہ، جمیل حمود، أبهی المداد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، بیروت، موسسہ الاعلمی، ۱۴۲۳ق.
• امینی، عبد الحسین، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراست الاسلامیه، ۱۴۱٦ق.
• بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱٦ق.
• روحانی، محمد یحیی، «تمام شبهات رد الشمس»،‌ مجلہ دیدار آشنا، آذرماه سال ۱۳۸۹، شماره۱۲۲.
• سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن،‌ بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۱۹ق.
• شیخ مفید، محمد بن محمد، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
• صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیہ، تصحیح علی اکبر غفاری، قم، نشر اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
• طباطبایی سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعہ مدرسین حوزه علمیہ، چاپ پنجم، ۱۴۱٧ق.
• کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیہ، چاپ چهارم، ۱۴۰٧ق.
• مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للإمام علی بن ابی طالب (ع)، قم، انصاریان، چاپ سوم، ۱۴۲۳ق.
• ملا حویش آل غازی، عبد القادر، بیان المعانی، دمشق، المطبعة الترقی، ۱۳۸۲ق.
• مکارم شیرازی، ناصر، الامثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، مدرسہ امام علی، قم، ۱۴۲۱ق.
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونہ، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳٧۴ش.