سائیں مولا شاہ
سائیں مولٰی شاہ
سائیں مولا شاہ (1836-1944)، جنہاں نوں سائیں مولٰی شاہ مجیٹھوی دے ناں نال وی جانیا جاندا اے، مشہور صوفی شاعر سن ۔ اوہناں نے کئی لوک کہانیاں نوں کویتا دا روپ دتا ۔ اوہناں دیاں رچناواں وچ سسی پنوں، بگھا ملّ بشنوں، مرزا صاحباں، ہیر رانجھا، زہرا مشتری اتے چندر بدن شامل نیں۔ اوہناں نے اپنیاں رچناواں وچ اردو، پنجابی، فارسی اتے انگریزی دی ورتوں کیتی ۔ اپنے انتلے دن اوہناں نے تبر شریف، گرداسپور پنجاب (بھارت) وچ باغبانی دا کم کردے ہوئے گزارے ۔
شاعری
[سودھو]- کافیاں سائیں مولٰی شاہ
- بارانماہ سائیں مولٰی شاہ
پنجابی کافیاں سائیں مولٰی شاہ
[سودھو]نمونہ کلام
[سودھو]- 1. کیوں فرنی ہیں مستانی
کیوں فرنی ہیں مستانی،
سدا نہ رہوگی جوانی ۔
خمر پیالے پی کے پیاری،
بھل گئی تینوں ساڈی یاری،
ازلی پریت پرانی ۔
یار ولوں کیوں مکھڑا موڑیں،
چھڈ اک نوں کیوں دوسرا لوڑیں،
آخر ایہہ جگ فانی ۔
کھوہل کے گھونگٹ دیکھ نظارہ،
نظر آوے تینوں یار پیارا،
کیوں ہوئی حالَ حیرانی ۔
یار یاراں نوں سینے لاون،
لا کے پریتاں توڑ نبھاون،
جان کرن قربانی ۔
یار بنا کے نہ بھل جاویں،
کالو بلا دا قول نبھاویں،
جو کیتا قول زبانی ۔
یار یاراں دی کی اشنائی،
جے نہ دوئی دور ہٹائی،
ایویں عمر وہانی ۔
بیٹھ غیراں نال دکھ سکھ پھولیں،
یار بلاوے کیوں نj بولیں،
سوہنا تیرا دل جانی ۔
یار رسے نہ کدھرے ڈھوئی،
صم بکم کیوں چپ ہوئی،
دو دم دی زندگانی ۔
مولٰی شاہ نال نہ کر ٹھگیاں،
کالیاں زلفاں ہوسن بگیاں،
دام پکڑ جیلانی ۔
(خمر=نشہ، فانی=ناشوان،
اشنائی=پیار، دام=پلہ،
جیلانی=پیر جیلانی)
- 2. آ وے ماہی لگ جا چھاتی
آ وے ماہی لگ جا چھاتی،
بانکیاں نیناں والیا ۔
آپ چھڑ نال مہیاں دے جاویں،
سانوں کیوں نہ نال لے جاویں
حالَ میرے دی خبر نہ تینوں،
کینہ دے دیا رکھوالیا ۔
ترکاں وانگوں چڑھ کے گھوڑے،
قلعے سیالاں دے توں توڑے ۔
خبر نہ تینوں چوچک بیٹی،
جس نے پالی پالیا ۔
توں بیلے میں ترننجن گاواں،
اؤنسیاں پا پا کاگ اڈاواں ۔
بنسی والیا کیوں چر لایا،
کس تینوں بھرما لیا ۔
فجر گیا، نہ شامی آیا،
رس بیٹھا نہ گل نال لایا ۔
ہاڑے سئیؤ ایہہ کی ہویا،
سورج مکھ چھپا لیا ۔
میں سردار سہیلیاں سٹھ وے،
تخت ہزارے دا توں جٹ وے ۔
وار سٹی میں کس گلوں توں،
روسا نواں جگا لیا ۔
تیری میری لگی یاری،
چڑھ ترکاں جیوں دلی ماری ۔
ملاں متھے تلک لگایا،
ماس براہمنا کھا لیا ۔
میں ترننجن توں گاویں جھلاں،
مولٰی شاہ ویکھ رب دیاں گلاں ۔
سہا پکڑ کے چوہڑیاں کھادھا،
سور مسیتیں ڈھاہ لیا ۔
(فجر=سویرا، جھلاں=بیلے،جنگل)
- 3. وے مترا چھڈ وینی
بھج گئیاں میریاں ونگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
کر اقرار نہ جوگی بہڑے،
سندراں رانی رہی لیندی ہوڑے،
کوڑے قول ملنگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
تینوں اپنی خبر نہ کوئی،
کی جانے کون جو ساڈے نال ہوئی،
پی بیٹھوں شرابی بھنگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
چھڈ نماز قرآن پڑھیں توں،
گدڑاں توں ڈر کے شیراں نال لڑیں توں،
میں ایہہ گل پچھدی سنگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
اٹک جھناں وچ تردے بیڑے،
ڈاڈھا خوف پیا دل میرے،
ویکھ راوی دیاں جھگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
انسان حیوان عشقَ غرضی مردے،
دیکھ شماں نوں جل جل مردے،
عقل کی غرض پتنگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
ہالہ سکندر بھریا سارے،
جگ توں ٹٹ گیا میرا ہارے،
دے منکے چگ توں، میں حاصل تیتھوں منگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
جمنا گنگا تے حاجی نہاون،
مولانے گٔوآں تے چڑھدے پنڈت کسن پلان،
مولٰی شاہ خدا دے ویکھ رنگاں،
وے مترا چھڈ وینی ۔
- 4. مینڈے ماہی توڑ نہ مینڈا پیار وے
مینڈے ماہی توڑ نہ مینڈا پیار وے ۔
بلا قیامت تیرے ناز توں گھولیا،
نہ کر میرے نال رول توں رولیا،
چیرے بیٹھی نرد نہ مار وے ۔
عرش خدا دے ڈھیہہ پین منارے،
یاری لا کے جدوں رسدے پیارے،
قسم تیری دلدار وے ۔
کون چنگی تینوں ساڈے نالوں ہور وے،
کس گل دا دس تینوں زور وے،
کالے تل دا حاصل دے دے یار وے ۔
اس طرحاں لٹ لیا توں مینوں پھڑ کے،
جس طرحاں گھوڑیاں تے ترکاں چڑھ کے،
کیتے ہرن شکار وے ۔
گھنگٹ وہلے زلفاں ناگ پٹاری،
نین سپاہی سمرکند بخاری،
ترکی عربی لب تیرے سردار وے
وگدی آ راوی کنڈھے شوکن ککو کانے،
تیرے کول آئی میں کر کے لکھ بہانے،
کڑیاں دا چھڈ کے بھنڈار وے ۔
یار یاراں نوں لانودے چھاتی،
تیرتھ جان کستی پاپی،
مکے جاندے گناہ گار وے ۔
ملھار گاویں برسے مینہہ ہووے سبزی،
مولٰی شاہ ویکھ قدرت ربّ دی،
دیپک گاویں بھڑکے نار وے ۔
(نرد=چوپڑ دی گوٹی، کستی=جھوٹھے، سبزی=ہریاول، نار=اگّ)
- 5. دن رات مترا وے سانوں تانگھاں تیریاں
دن رات مترا وے سانوں تانگھاں تیریاں ۔
بلہار میں بلہار گئیاں لکھ کروڑاں،
جہڑا آئینہ کلی مار سنگ تے توڑاں،
چڑھ امبراں تے اڈیاں پتنگاں تیریاں ۔
موتی بیسر جیوں تارے چمکن لٹکن والیاں،
بانکے نین مست تیرے دوویں زلفاں کالیاں،
چند وانگ چند مکھڑے تے مانہگاں تیریاں ۔
ویکھ قاضی کہے حسن تیرا عقل گوائی،
لب ترکاں وانگ تیرے کردے لڑائی،
لگن عاشقاں دے سینے دے وچ سانگاں تیریاں ۔
کتے طوائف لوک گیت گاون مجرے کھلو کے،
کتے وجد صوفی کھیلن یاد یار دی رو کے،
کتے وچ مسیتے ملدیاں نی بانگاں تیریاں ۔
تیرے صدقے دیاں بکرے، قیدی دس سو چھڈاواں،
مناں چوری بالاں دیوے خاجا خضر مناواں،
میرے اننن قدم پین جے الانگھاں تیریاں ۔
بھلا کون کوئی تیرے نال یاری لاوے،
توں بے انت ہیں مترا تیرا کوئی انت نہ آوے،
توں ہیں موج بہرے آب چڑھن کانگاں تیریاں ۔
مولٰی شاہ سائیں مدا شائکاں دی دلا توں،
عدم متعلق اضافی دی نہ پا بات بجا توں،
پئیاں دھرتی تے اگاس تے دھانگاں تیریاں ۔
(آئینہ=شیشہ، سنگ=پتھر، مانہگاں=مانگ،چیرنی، سانگاں=تلواراں، طوائف=ناچی، وجد=مستی، خماری، موج بہرے آب=سمندری پانی دی لہر، کانگاں=ہڑ، شائق=چاہوان،شقین، عدم متعلق اضافی=ربّ دی ہوند جاں انہوند سنبندھی، دھانگاں=دھانکاں)
- 6. تیرے نت دے نہورے چنگے نہ وے لگدے
تیرے نت دے نہورے چنگے نہ وے لگدے ۔
تیری میری ویکھ محبت دنیاں کلھ دی،
تیری خاطر پیاریا میں سر تے جھلدی،
لکھاں کروڑاں طعنے مارے جگ دے ۔
ککر سولاں اگیاں جتھے داب گلاب بیجائی،
وار گھڑی اوہ کہڑی سائت، جد میں یاری لائی،
بھل بھلیکھے تیرے نال ٹھگ دے ۔
اپنی پریت محبت گلاں غیر کسے نہ دسیئے،
جد ملیئے آپے روئیے آپے ہسیئے،
دوتی نہ بیلی ساڈے لگن پگ وے ۔
ادھی رات اندھیرے تارے لشکن گٹیاں،
چھوپ رلا کے کتن گاون کنواریاں جٹیاں،
چرخے رنگیل وہن گھوک وگدے ۔
چیف کورٹ وچ حاضر رعیت، بیٹھی لا کے تانگھاں،
مومن حاضر مسجد ہوندے، جد مل جاندیاں بانگاں،
وزن تریاں ہندو حاضر طبلے نال آواز دھرگدے ۔
مولٰی شاہ محبوب دی زلف دے اک اک وال تھوں،
خاکی نوری پدم کروڑاں قربان سیاح خال تھوں،
شمسی روشن زرے جہڑے وچ مگھدے ۔
(دھرگدے=وجدے، شمس=سورج)
- 7. وے سپاہیا جموئے دی چاکری
وے توں جا نہ
وے سپاہیا جموئے دی چاکری ۔
برفاں پیندیاں پربت دھاراں بیبا،
کوئی نہ پچھدا پردیس وچ ساراں وے ۔
ہاڑے گھتاں میں مڑ گھر آ جا
وے سپاہیا جموئے دی چاکری ۔
تیری چاکری نوں اگّ لاواں بیبا،
توں پردیس میں کاگ اڈاواں وے ۔
وس سسّ نند نہ پا جا
وے سپاہیا جموئے دی چاکری ۔
فال پنڈت نجومی کولوں پچھ بیبا،
نویں سورج نہ ساڈے نال رس وے ۔
شبھ وار مہورت منا کے
وے سپاہیا جموئے دی چاکری ۔
کولاں چویاں دے پانی گولی مار وگن،
آفتاب مہتاب کسدے یار لگن،
نقطہ گین کر اجلا نہ مٹا جا
وے سپاہیا جموئے دی چاکری ۔
مولٰی شاہ نہ دنیاں جان بیبا،
دیش اپنے خوشیاں مان وے ۔
سانوں ونگاں تے ہور چڑھا جا
وے سپاہیا جموئے دی چاکری ۔
(فعال=رمل دا لگن، آفتاب= سورج، مہتاب=چن)
- 8. تینوں ڈر کاہدا کھڑی نظارے مار
تینوں ڈر کاہدا کھڑی نظارے مار ۔
خوف خطر سبھ دور ہٹاویں،
لیکھا پتہ پاڑ گواویں،
ننگ ناموس اتار ۔
ہادی تینوں بانگ سنائی،
جس وچ دوجا حرف نہ کائی،
توں آپ رحیم قہار ۔
جپ نوں چھوڑا جپ وچ رہنا،
حد نوں تیاگ انہدّ وچ بہنا،
ایہہ سمجھیں اسرار ۔
خوف جدھا تینوں ہردم پیندا،
اوہ پیارا تیرے گھر وچ رہندا،
مولٰی شاہ لے گر تھوں سار ۔
(ننگ ناموس=مان،عزت، اسرار= بھید)
- 9. اوہ چاک سیالاں والا
جوگی بھیس وٹا کے آیا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
لائی بھسم پنڈے منہ کالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
کتھوں تازے کنّ پڑوا کے، تلک لام علف متھے لا کے ۔
ابد آ دا گھنگٹ پا کے، اصلے اپنے نوں آپ چھپا کے ۔
خاطر ہیر جٹی پھڑ چالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
آیا کھیڑیں کر کے اوہلا، ماہی ہیر سیال دا گولہ ۔
اوہنوں عشقَ پیار ستایا، بن کافر روپ وٹایا ۔
نہں لاون نین سکھالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
ویکھ خلق تئجب ہوئی، جوگی یار نہ دوسرا کوئی ۔
ایہدا کوئی نہ مذہب دین، بن نقطے دے نویں سین ۔
چند سورج فرق نرالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
دنے چانن رات اندھیرا، دسے ہتھ نہ تیرا میرا ۔
ترے ہی لوکی متھا ٹیکن، شان حسن صورتَ ول ویکھن ۔
سر چھتر سیلی گل مالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
جوگی بنیا چھڈ چودھرائی، کنّ مندراں راکھ منہ لائی ۔
وچوں رانجھا یار جٹی دا، عاشق زلف سیاح پٹی دا ۔
کس عکس آب چند ڈالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
منگو بیلے چونے چارے، ہوئیاں خبراں جگ وچ سارے ۔
ویاہی ہیر کوئی پیش نہ چلی، جھگی ناتھ کسے جا ملی ۔
قول یار نے یار دا پالا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
بحر عشقَ جدھر نوں چڑھدا، پنڈ وسوں چوڑ ڈھاہ کردا ۔
مولٰی شاہ بی نقطہ پیندا، صورتَ وچ رلا نہ رہندا ۔
ویلے وقت دا منگل گا لا، اوہ چاک سیالاں والا ۔
(تعجب=حیران، آب=پانی، بحر=سمندر)
- 10. سانوں بھوریاں والیا درس دکھاویں
سانوں بھوریاں والیا درس دکھاویں ۔
درس دکھاویں سانوں کالے کمبل والیا، درس دکھاویں ۔
پہلاں درس دکھا کے پیارے، تیر وچھوڑے دے کیوں مارے ۔
سانوں ہوئیوں چھوڑ کنارے، میں جنگل بیلا بھالیا، درس دکھاویں ۔
بول الست بولی مٹھی، درد غماں دی دے ہتھ چٹھی ۔
ایہہ ادا میں تیری ڈٹھی، مکھڑا توں چھپا لیا، درس دکھاویں ۔
توں حاکم میں رعیت تیری، نام اﷲ دے پاویں پھیری ۔
لا سینے جند ترسے میری، راحتَ دے رکھوالیا، درس دکھاویں ۔
ال انسان ہے رمز نرالی، ذات سفاتوں رتبہ عالی ۔
تاج لولاکی کمبلی کالی، شہر مدینے والیا، درس دکھاویں ۔
جس دی طالب کل لوکائی، تیرا طالب خاص الٰہی ۔
ذات مقدس بھیج سپاہی، تینوں پاس بلا لیا، درس دکھاویں ۔
لنترانی کہہ کے دسیا، بھید چھپایا مول نہ دسیا ۔
اوگن دیکھ اساڈے نسیا، سدا دے متوالیا، درس دکھاویں ۔
عہد محمد اک کر جاتا، ظاہر باطن خوب پچھاتا ۔
مولٰی شاہ نال کر کے ناطہ، عبدہ گھنگٹ پا لیا، درس دکھاویں ۔
(ذات سفاتوں=نجی خوبیاں،گن-اوگن، رتبہ عالی=اچی پدوی، لولاکی=حضرت محمدﷺ، محمدﷺ صاحب دے پیروکار، طالب=چاہوان، مقدس=پوجنیک،مان-یوگ)
- 11. موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے
اسوارا نیلی والیا،
موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے ۔
نہ میں کمینی نہ توں جٹّ وے،
دسّ کیوں ول پا لیا وٹّ وے،
جس توں رس پیوں اوہ کہڑی گلّ وے،
موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے ۔
پا کے یاری کر گؤں ٹھگیاں،
بھلّ گئیاں نے مسیتیں لگیاں،
ہن بیٹھوں راہ وی ملّ وے،
موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے ۔
براہمن قاصد ہاں گھلدی،
خبر کی کسنوں پرسوں کلھ دی،
کوئی خط جاں سندیسا گھلّ وے،
موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے ۔
مولٰی شاہ دے بھر دے حالے،
دنیاں عقبیٰ وقت سکھالے،
پا یاری نہ کر ول چھل وے،
موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے ۔
اسوارا نیلی والیا،
موڑ لے مہاراں ساڈے ول وے ۔
12. تخت ہزارے نہ جا رسّ کے
وسّ جھنگ سیالیں یار،
تخت ہزارے نہ جا رسّ کے ۔
منگو بابل دا چار لیاویں،
دنیاں بھانے چاک سداویں،
میرا وے توں سردار،
تخت ہزارے نہ جا رسّ کے ۔
ہیر جٹی نال یاری لا کے،
عیسیٰ وانگر مردے جگا کے،
نہ چاڑھ پھانسی دار،
تخت ہزارے نہ جا رسّ کے ۔
آنا آنا انتا انتا،
نیہں پیار کرائے منتا،
میں جٹی توں جٹّ گوار،
تخت ہزارے نہ جا رسّ کے ۔
نیہں تیرا ترک فرنگی،
مولٰی شاہ براہمن بھنگی،
یاری توڑ نہ ہو گناہ گار،
تخت ہزارے نہ جا رسّ کے ۔
وسّ جھنگ سیالیں یار،
تخت ہزارے نہ جا رسّ کے ۔