شِو کمار بٹالوی
| شِو کمار بٹالوی | |
|---|---|
 |
|
| جم | 23 جولائی 1936 |
| وفات | 6 مئی 1973 (37 سال)[۱] |
| وجہ وفات | تشمع |
| طرز وفات | طبعی موت |
| شہریت |  بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) |
| عملی زندگی | |
| مادر علمی | پنجاب یونیورسٹی، چنڈی گڑھ |
| پیشہ | شاعر ، غنائی شاعر ، نغمہ نگار ، لکھاری |
| پیشہ ورانہ زبان | پنجابی |
| اعزازات | |
| دستخط | |
 |
|
 باب ادب
| |
ترمیم  | |
شِو کمار بٹالوی (Shiv Kumar Batalvi) پنجابی زبان دے اک پنجابی شاعر، لکھاری تے ڈراما نگار سی۔ اوہ اپنی رومانوی شاعری لئی سَبھ توں زیادہ جاݨے جان٘دے سی، اوہناں دی شاعری دُکھ، اداسی تے ہِجر دے گرد گُھمدی اے، اِسے وجہ توں اوہناں نُوں بِرہا دا سُلطان کہیا جان٘دا اے۔
سوانحی
[سودھو]شِو کمار 23 جولائی، 1936 نُوں موجُودہ پنجاب، پاکستان دے ضلع نارووال دی تحصیل ظفروال دے پنڈ بڑا پنڈ وچ پنجابی ہندو خاندان وچ پَیدا ہوئے۔ اوہناں دے والد، پنڈت کرِشن گوپال محکمہ مال دے پٹواری تے ماں، شانتی دیوی گھریلُو خاتُون سی۔ پنجاب دی وَن٘ڈ 1947 وچ اوہناں دا خاندان بٹالا، ضلع گرداسپور چلا گیا، جِتھے اوہناں دے والد نے بطَور پٹواری اپنا کَم جاری رکھیا تے شِو کمار نے اِبتدائی تعلِیم حاصل کِیتی۔[۴]
نِجی زِندگی
[سودھو]بیجناتھ دے اک میلے وچ اوہناں دی ملاقات مینا نامی اک کُڑی نال ہوئی۔ جَد اوہ اوہنُوں لبّھݨ لئی اوہدے آبائی شہر گئے تے اوہدی مَوت دی خبر سُݨی تاں "نوحہ مینا" لِکھیا۔
اِس طرحاں دا سَبھ توں زیادہ مشہُور قِصہ گربخش سنگھ پریتلڑی دی دھی لئی اوہناں دی موہ اے جیہڑی وینزویلا چلی گئی تے کِسے ہور نال ویاہ کرلیا۔ جد شِو کمار نے اوہدے پہلے بچے دی پیدائش دے بارے وچ سُنیا تاں "مَیں اک شِکرا یار بݨایا" لِکھیا، جیہڑی شاید اوہناں دی سَبھ توں مشہُور محبت دی نظم سی۔ کہیا جان٘دا اے کہ جد اوہدا دُوسرا بچہ ہویا تاں کِسے نے شِو نُوں پُچھیا کہ اوہ کوئی ہور نظم لِکھے گا تاں شِو نے جواب دِتا "کِیہ مَیں ایہدے لئی ذُمہ دار ہوگیا واں؟ کہ جَد وی اوہ بچے نُوں جنم دیوے تاں مَیں اوہدے اُتے اک نظم لِکھاں؟"
شِو دا ویاہ 5 فروری، 1967 نُوں ضلع گرداسپور دے اک پنڈ کیری منگیال دی "ارنا"[۵] نال ہوگیا۔ جوڑے دے دو بچے، پُتر "مہربان" (1968) تے دھی "پُوجا" (1969) پَیدا ہوئے۔
تَعلِیم
[سودھو]شِو نے 19523 وچ آرمی ہائی سکول بٹالا توں میٹرک پاس کیتا تے ایف ایس سی کرن لئی بیرنگ یونیئن کرسچیئن کالج، بٹالا وچ وچ داخلہ لیا۔ ڈِگری مکمل کرن توں پہلاں ہی اوہ سکھ نیشنل کالج، قادیان چلے گئے، جِتھے اوہناں نے آرٹس پروگرام وچ شمولِیت اختیار کِیتی جو اوہناں دی شخصیت لئی زیادہ موزُوں سی، پَر اوہ وی دُوسرے سال وچ ہی چَھڈ دِتا۔ اُس توں بَعد اوہناں نے سِول انجینِئرن٘گ وچ ڈپلوما کرن لئی بیجناتھ، ہماچل دے اک سُکول وچ داخلہ لیا، اوہ وی وچالے ہی چَھڈ دِتا۔[۶] اُس توں بَعد کچھ عرصہ گورنمنٹ کالج، نابھا وچ تعلِیم حاصل کِیتی۔
ملازمت
[سودھو]شِو دے والد کرِشن گوپال نے اوہناں نُوں پٹواری لوا دِتا پَر 1961 وچ اوہناں نے اِس نوکری توں وی استعفا دے دِتا تے 1966 تک فارغ رہے۔ اس دَوران اوہ کدی کدائیں مشاعریاں وچ اپنی شاعری پڑھن دے نذرانے یا کچھ چَھپ چُکیاں کتاباں دی رائلٹی اُتے گزارا کردے سی۔ 1966ء وچ اوہناں نے سٹیٹ بینک، بٹالا برانچ وچ کلرک دی ملازمت کرلئی۔ بینک ملازم دے طَور تے 1968 وچ چندی گڑھ چلے گئے۔ چنڈی گڑھ وچ شِو نے بینک دی ملازمت وچ کوئی دِلچسپی نہِیں دکھائی۔ اوہ چندی گڑھ، سیکٹر 21 وچ اک کرائے دے مکان وچ رہندے سی۔
شاعری
[سودھو]شِو کمار نے اپنی بہترین ادبی تخلیقات پیش کِیتِیاں۔ 1960 وچ اوہناں دِیاں نظماں دا پہلا مجمُوعہ پیڑاں دا پراگا دے نام توں چھپیا، جیہڑا فَوری طَور تے کامیاب ہوگیا۔ اوہ 1967 وچ ساہتیہ اکادمی ایوارڈ دے سَبھ توں کَم عُمر وصُول کُنِندہ بَن گئے، اوہناں دی شاندار فن پارے لُونا (1965) لئی۔[۷] اوہناں دی شاعری دی تے اپنی ہی نظم گاؤݨ نے اوہناں تے اوہناں دے کَم نُوں عوام وچ مقبُول بنا دِتا۔
انگلینڈ دا دورہ
[سودھو]مئی 1972 وچ شِو نے ڈاکٹر گپال پوری تے مسز کیلاش پوری دی دعوت اُتے انگلینڈ دا دورہ کِیتا۔ اوہ چندی گڑھ وچ اپنی زِندگی دی مشقت توں خوش آئند راحت دے طَور تے اپنے پہلے بیرُون مُلک سفر دا مُنتظر سی۔ جَد اوہ انگلستان پہنچے تاں پنجابی کمیوُنٹی وچ اوہناں دی مقبُولِیت تے شہرت پہلاں ہی عرُوج اُتے پہنچ چُکی سی۔ اوہناں نے انگلینڈ وچ مصرُوف وقت گزاریا۔ اوہناں دے اعزاز وچ کئی تقریبات دا اہتمام کِیتا گیا جِتھے اوہناں نے اپنی شاعری سنائی۔ ڈاکٹر گوپال پوری نے شِو دے اِستقبال لئی لندن دے کول کوونٹری وچ پہلی وڈی تقرِیب دا اہتمام کِیتا۔ اِس تقرِیب وچ اوہناں دے مداحاں تے پنجابی شاعراں دی وڈی تَعداد نے شِرکت کِیتی، جیہناں وچ سنتوکھ سنگھ دھیر، کلدیپ تکھر، ترسیم پوریوال تے بہت سارے دُوسرے شامل سی۔ اوہناں دے اعزاز وچ روچیسٹر (کینٹ) وچ اک ہور وڈے اِجتماع دا اہتمام کِیتا گیا۔ بی بی سی ٹیلی ویژن نے اوہناں دا اِنٹروِیوُ کِیتا۔ پنجابی کمیوُنٹی نُوں مُختلف مواقع اُتے شِو نُوں سُنن دا موقع مِلیا۔
اوہناں دا لندن وچ قیام اوہناں دی خراب صحت لئی آخری تِنکا ثابت ہویا۔ اوہ دیر تَک جاگدے تے شراب نوشی کردے رہندے تے پارٹیاں وچ یا گھر وچ اپنے میزباناں تے اپنے نال مِلݨ آؤݨ والے دُوسرے لوکاں نال گَل بات وچ مشغُول رہندے۔ اوہ تھوڑی نیند توں بعد بیدار ہوجان٘دے تے سکاچ پی کے دن دا آغاز کردے سی۔
آخری کچھ دن
[سودھو]ستمبر 1972 وچ جد شِو انگلینڈ توں واپس آئے تاں اوہناں دی صحت واضح طَور تے گر چُکی سی۔ ہُن اوہ ترقی پسند تے حق پرست ادیباں ولّوں اپنی شاعری اُتے کِیتی جاݨ والی بے جا تنقید دی تلخی نال شکایت کر رہے سی۔ اوہناں نے اپنی شاعری دی بِلاجواز مذمت اُتے اپنی مایُوسی دے بارے وچ کُھل کے گَل کرنا شُرُوع کر دِتی۔ اوہناں دِناں وچ اوہ سخت مالی پریشانی وچ سی۔
اوہناں دی بیوی نے اوہناں نُوں چندی گڑھ دے سیکٹر 16 دے اک ہسپتال وچ داخل کروا دِتا جِتھے اوہناں دا کچھ دِناں تَک علاج ہویا۔ چند مہِینے بَعد اوہناں نُوں امبرسر دے اک ہسپتال وچ داخل کرایا گیا لیکن ڈاکٹراں دے مشورے دے خلاف اوہناں خود ہی چھڈ دِتا۔ اوہ ہسپتال وچ مرنا نہیں چاؤہندے سی تے بٹالا وچ اپنے خاندان دے گھر چلے گئے۔ بَعد وچ اوہناں نُوں اوہناں دے سسرال دے پنڈ کیری منگیال وچ مُنتقل کردِتا گیا جیہڑا پاکستان دی سرحد دے کول اک چھوٹا جیہا پنڈ اے۔
وفات
[سودھو]شیو کمار دے 1972 وچ انگلینڈ دے دورے توں واپس آؤݨ توں بَعد جِگر دے سیروسس نال صحت خراب ہُندی چلی گئی۔ اوہناں دا اِنتقال دائمی شراب نوشی دی وجہ توں جِگر دے سیروسس دے نتِیجے وچ 6 مئی، 1973 نُوں اوہناں دے سسرال کیری منگیال پنڈ وچ ہویا۔
وِرثہ
[سودھو]اوہناں دا اک مجمُوعہ الوِداع 1974 وچ گرو نانک دیو یونیورسٹی، امبرسر نے بَعد از مرگ شائع کِیتا سی۔ بہترین مصنف لئی 'شِو کمار بٹالوی ایوارڈ' ہر سال دِتا جان٘دا اے۔[۸][۹] شِو دی یاد وچ بٹالا وچ شِو کمار بٹالوی آڈیٹوریئم تعمِیر کِیتا گیا، جیہڑا عالمی معیار دا آڈیٹوریئم اے۔
چھپتاں
[سودھو]- پِیڑاں دا پراگا (1960)
- لاج ونتی (1961)
- آٹے دِیاں چِڑِیاں (1962)
- مینوں وداع کرو (1963)
- دردمنداں دیاں آہیں (1964)
- بِرہا دا سلطان (1964)
- لُونا (1965)
- مَیں تے مَیں (1970)
- آرتی (1971)
- سمُچی کوِیتا
نمُونہ کلام
[سودھو]رُکھ
[سودھو]کُچھ رُکھ مینُوں پُت لَگدے نیں
کُچھ رُکھ لَگدے مان٘واں
کُچھ رُکھ نون٘ہاں دِھیئاں لَگدے
کُچھ رُکھ وان٘گ بھراواں
کُچھ رُکھ میرے بابے وان٘گݨ
پتّر ٹان٘واں ٹان٘واں
کُچھ رُکھ میری دادی وَرگے
چُوری پاوݨ کان٘واں
کُچھ رُکھ یاراں وَرگے لَگدے
چُماں تے گَݪ لاواں
اِک میری محبُوبہ وان٘گݨ
مِٹھا تے دُکھاواں
کُچھ رُکھ میرا دل کَردا اے
موڈھے چک کھڈاواں
کُچھ رُکھ میرا دل کَردا اے
چُماں تے مر جاواں
کُچھ رُکھ جَد وی رَݪ کے جُھومݨ
تیز وگݨ جَد ہواواں
ساوی بولی سَت رُکھاں دی
دل کردا لِکھدا جاواں
میرا وی ایہ دل کَردا اے
رُکھ دی جُونے آواں
جو تسیں میرا گِیت ہے سُݨݨا
مَیں رُکھاں وچ گاواں
رُکھ تاں میری ماں وَرگے نیں
جِیوݨ رُکھاں دِیاں چھان٘واں
(شِو کمار بٹالوی)
حوالے
[سودھو]- ↑ امریکی راشٹری لائیبری ادھکار شناختی: https://id.loc.gov/authorities/n81080089 — اخذ شدہ بتاریخ: ۶ فروری ۲۰۲۰ — ناشر: کانگرس لائیبریری
- ↑ https://www.sbs.com.au/yourlanguage/punjabi/en/audiotrack/tribute-shiv-kumar-batalvi-his-43rd-death-anniversary — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۰ فروری ۲۰۱۹
- ↑ http://sahitya-akademi.gov.in/awards/akademi%20samman_suchi.jsp#PUNJABI — اخذ شدہ بتاریخ: ۲۰ فروری ۲۰۱۹
- ↑ Shiv Kumar Batalvi The Tribune, 30 April 2000.
- ↑ Batalvi’s better half comes calling The Tribune, 8 May 2003.
- ↑ Shiv Kumar Batalvi sikh-heritage.co.uk.
- ↑ Sahitya Akademi Award Punjabi 1957–2007 Archived 31 March 2009 at the وے بیک مشین Sahitya Akademi Award Official listings.
- ↑ 7 Punjabi writers, folk singers honoured The Tribune, 21 October 2003.
- ↑ Shiv Kumar Batalvi Award The Tribune, 16 April 2002.