Jump to content

رام سروپ انکھی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
رام سروپ انکھی
جم28 اگست 1932(1932-08-28)
دھولا (ضلع برنالہ، پنجاب)
موت۱۴ فروری ۲,۰۱۰(2010-02-14) (عمر 77 سال)
دھولا
کم کِتہناول نگار
قومیتبھارتی
وڈے کمکوٹھے کھڑک سنگھ
رشتے دارشوبھا انکھی (زنانی)

رام سروپ انکھی (28 اگست 1932 - 14 فروری 2010) ساہت اکیڈیمی ایوارڈ جیتو[۱] پنجابی ساہتکار سن۔[۲] اوہ کوی(شاعر)، کہانی کار اتے مکھ طور تے ناول نگار سن۔ 2009 وچّ اوہناں نوں بہترین ساہتکار انعام نال سنمانیا گیا سی۔[۳] ناول کار رام سروپ انکھی نے اپنے ناولاں وچ مالوے دی ٹھیٹھ بولی اتے سبھیاچار دا چترن کیتا اے۔

جیون

[سودھو]

رام سروپ دا جم اپنے جدی پنڈ دھولا ضلع برنالہ پنجاب وکھے پیؤ اندر رام اتے ماں سودھاں دے گھر[۴] 28 اگست 1932 نوں ہویا۔اس دا بچپن دا ناں سروپ لال سی۔ چوتھی جماعت تکّ اوہ اپنے پنڈ ہی پڑھے اتے پنجویں ہنڈیایا توں، کیتی اتے دسویں برنالے توں۔ "نوویں وچّ پڑھدیاں ہی اس نے اپنے متراں دوستاں نال مل کے 'انکھی' ناں دا اک ساہتک رسالہ کڈھن دی سکیم بنائی سی۔ ایہہ رسالہ تاں کدے وی نہ چھپ سکیا، پر 'انکھی' اپنام رام سروپ دے ناں نال ہمیشہ واسطے جڑ گیا۔"[۵] مالوے دا اک اجیہا ڈھگا کہنا جس نے پنجابی ساہت دا دھرا اپنی سرجنا دے بل، اپنے سنگ ’تے سرکا لیا تاں کوئی اتکتھنی نہیں ہوویگی۔ دسویں توں پچھوں اوہنے مہندرا کالج پٹیالے داخلہ لے لیا ۔انکھی دی پہلی شادی پنجویں وچّ پڑھدیاں احمدپور دی سوما نال ہوئی سی جو 1952 وچ چلانا کر گئی۔دسمبر 1954 وچ اوہدا دوجا ویاہ بھاگونتی نال ہویا، جس نے اس نال نومبر 1976 تکّ ساتھ نبھایا پر برین ٹیومر نال موت ہو گئی۔1977 وچّ اوہنے اپنی اک مراٹھی پاٹھک شوبھا پاٹل نال اجمیر، راجستھان وکھے شادی کر لئی اتے دھولے توں برنالے آ کے رہنا شروع کر دتا ۔1971 وچ اوہدا پیؤ اتے 1977 وچ ماں اوہنوں وچھوڑا دے گئے۔ 31 اگست 1990 نوں اوہ قریب 26 سال دی نوکری کرن پچھوں سیوا مکت ہو گیا ۔اوہنے ساری عمر انگریزی اتے سماجی سکھیا دا وشا پڑھایا، پر ساہت-سیوات اوہنے پنجابی دی کیتی ۔[۶]

ساہتی سفر

[سودھو]

انکھی جی نے اپنا ساہتک سفر کویتا(شاعری) نال شروع کیتا سی۔پہلاں -پہلاں اوہنے 'بمل' اتے 'مارکنڈا' تخلص (اوپناں) ہیٹھ وی شاعری کیتی ۔دسویں توں پچھوں اوہنے مہندرا کالج پٹیالے داخلہ لے لیا ۔'"للکار '" وچ اسدیاں کئی کویتاواں چھپیاں ۔[۶] ‘مٹک چاننا’ اتے ‘کنک دی کہانی’ نظمی مجموعے 1957-58 وچ پرکاشت (شائع) ہوئے۔1966 وچ اوہنے کویتا لکھنی چھڈّ دتی اتے پہلا کہانی مجموعہ 'ستا ناگ' اسے سال پرکاشت ہویا ۔1970 وچ اوہدا ناول 'پردہ تے روشنی' چھپیا ۔[۶] اس طرحاں کلّ پنج شعری مجموعے اتے اس توں بعد 250 توں ودھ کہانیاں لکھیاں۔ جنہاں وچوں لگپگ سو کہانیاں ہندی وچ انوواد(ترجمہ) ہو کے ‘سارکا’ اتے ‘دھرمیگّ’ ورگیاں اس ویلے دیاں ہندی پترکاواں(رسالےآں) وچ چھپیاں۔ دس پنجابی اتے پنج ہندی وچ کہانی-مجموعے پرکاشت ہوئے۔ پر خاص پچھان ایہناں دی ناول کار دے طور ’تے بنی۔ پہلا ناول 1970 وچ چھپیا۔ ناول ‘کوٹھے کھڑک سنگھ’ لئی 1987 وچ ساہت اکادمی پرسکار ملیا۔ اس توں بعد ناول ‘پرتاپی’ وی خوب چرچت رہا۔ اوہناں دے کئی ناول ہندی، انگریزی، گجراتی، مراٹھی، اردو وغیرہ بولیاں چ ترجمہ ہوکے شائع ہوئے۔ 1993 توں تریماسک پترکا ‘کہانی پنجاب’ دا سمپادن وی کر رہے سن۔ انکھی جی وگیانی (سائنسی) سوچ دے دھارنی اک پرتیبدھ اتے اپنے لوکاں، اپنی مٹی نال جڑے ساہتکار سن۔ ‘اپنی مٹی دے رکھ’ پستک(کتاب) وچ درج اپنی انتم اچھا(وصیت) اوہناں دی وگیانی سوچ دی دھارنی ہے جو کہ ایہہ اے۔

"‘ساری زندگی کسے پراسریرک شکتی وچ میرا کدے کوئی وشواس نہیں رہا۔ میرے لئی سبھ توں وڈی شکتی منکھ ہے…میں دھارمک نہیں ہاں۔ میری موت توں بعد کوئی دھارمک رسم نہ کیتی جاوے۔ تیجے جاں ستویں دن میرے رشتے دار، دوست، میرے پاٹھک اکٹھے ہون اتے میریاں گلاں کرن۔ ایہی میرے لئی وڈی شردھانجلی ہوویگی۔’’"

مٹی دے رکھ وچوں

بہو-بھاشی گوشٹھیاں

[سودھو]

انکھی جی نے ‘کہانی پنجاب’ ولوں بہو-بھاشی کہانی گوشٹھیاں دا اک نرنتر سلسلہ چلایا ہویا سی۔ تاں کہ پنجابی دے نویں کہانی کار ہور بھارتی بھاشاواں دے لیکھکاں دے سمپرک وچ آ کے کجھ سکھ سکن۔ پنجابی ساہتکاراں توں علاوہ ہندی، اردو، راجستھانی دے بہت سارے لیکھکاں نے سمیں-سمیں ایہناں گوشٹھیاں وچ اپنی حاضری درج کروائی ہے۔ اکتوبر 2009 وچ ہوئی ستارھویں تریبھاشی کہانی گوشٹھی وچ ہندی، پنجابی اتے راجستھانی کہانی کاراں/آلوچکاں نے بھاگ لیا سی۔ پنجابی وچ اکلے ساہتکار ولوں کیتا جان والا گوشٹھیاں دا ایہہ اکو-اک وڈا تے انوکھا آیوجن ہے۔ اوہناں دے بیٹے، علیگڑھ مسلم یونیورسٹی وچ ادھیاپک، کوی، آلوچک اتے ‘کہانی پنجاب’ دے سمپادک ڈاکٹر. کرانتی پال نے اس پرمپرا نوں جاری رکھن دا نشچا وئکت کیتا ہے۔

پاتر

[سودھو]

انکھی جی براہمن پر کسان پریوار نال سبندھت، سکھ ویشبھوشا پر سبھاء توں اوہناں نوں مالوے دا جٹ براہمن کیہا جا سکدے۔ اصل گلّ تاں ایہہ کہ اوہ اپنی مٹی نال جڑے لکھاری سن۔ اسے کارن اوہناں دے ناولاں دے تھیم، پاتر اتے تمام تانا-بانا مالوا انچل دے کجھ کو پنڈاں دوآلے ہی گھمدا اے۔ اس وچ مکھ طور ’تے پونجیواد دی مار ہیٹھ آئی ہری کرانتی توں بعد دی کسانی، پینڈو سماج دی ٹٹ-بھجّ اتے رشتیاں وچ آئے نگھار نوں بڑی شدت نال چتریا گیا ہے۔ 1968 وچ رچے اپنے پہلے ناول ‘سلگدی رات’ وچ اوہ درج کردے ہن۔ انکھی جی اپنیاں رچناواں راہیں کساناں، مزدوراں دے حقاں لئی جوجھدے رہے، بھاویں اوہ ‘زمیناں والے’، ‘سلپھاس’ ناول ہون جاں ‘کنکاں دا قتلام’۔ اوہناں دے ناول ‘زمیناں والے’ وچ زمین دی ہینکڑ ہی موجودہ سمیں وچ جٹّ نوں لے ڈبی کیونکہ ایہہ یگ ہتھاں دی کرت کرن والیاں دا ہے۔ ‘بس ہور نہیں’ وچ مرد-عورت دی پچھان اتے رشتے دا مصلیٰ اٹھایا گیا ہے۔

"اک دن دھرتی وچوں اجیہا کجھ نواں پھٹیگا، جس نال سارا واتاورن مہک اٹھیگا…دیش دی ساری جائداد لوکاں دی سانجھی ملکیت بن جاوے گی۔"

سلگدی رات وچوں

انکھی جی اپنیاں رچناواں راہیں کساناں، مزدوراں دے حقاں لئی جوجھدے رہے۔ ‘بس ہور نہیں’ وچ مرد-عورت دی پچھان اتے رشتے دا مسئلہ اٹھایا گیا اے۔ ‘گیلو’ ناول ٹٹّ رہی کسانی تے ‘کنکاں دا قتل عام’ پنجاب دے بھکھدے زمینی مسئلے بارے ہے۔ ناول ‘بھیما’ وچ بہاری کھیت-مزدور دی رچنا دا کیندر بندو بنایا گیا اے۔ اوہناں دا آخری ناول ‘پنڈ دی مٹی’ وی لوک-ارپن ہونا اے۔

رچناواں

[سودھو]

شاعری

[سودھو]
  • مٹک چاننا (1957)
  • میرے کمرے دا سورج (1966)

ناول

[سودھو]

کہانی مجموعے

[سودھو]
  • ستا ناگ (1966)
  • کچا دھاگہ (1967)
  • منکھ دی موت (1968)
  • ٹیسی دا بیر (1970)
  • کھارا دودھ (1973)
  • "قیدن"
  • ادھا آدمی (1977)
  • کدوں پھرنگے دن (1985)
  • کدھر جاواں (1992)
  • چھڈّ کے نہ جا (1994)
  • مٹی دی جات (1989)[۸]
  • ہڈیاں (1991)[۹]
  • سوال در سوال (چونویاں کہانیاں)
  • چٹی کبوتری (چونویاں اکونجا کہانیاں)

سفرنامہ

[سودھو]
  • کویں لگیا انگلینڈ (سفرنامہ)

آپ بیتی (سوے جیونی)

[سودھو]

سنمان

[سودھو]

حوالے

[سودھو]
  1. "Writers' remember feted author late Ram Sarup Ankhi". The Times of India. Barnala. February 14، 2011. https://web.archive.org/web/20140202175535/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-02-14/india/28541779_1_writers-tributes-literary-movement. Retrieved on
    April 30، 2012. 
  2. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  3. "Ram Sarup Ankhi finally gets his due، to get Sarab Shresht Sahitkaar award". The Indian Express. Ludhiana. July 4، 2009. pp. 2. http://www.indianexpress.com/news/ram-sarup-ankhi-finally-gets-his-due-to-get/484986/. Retrieved on
    April 30، 2012. 
  4. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  5. Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  6. ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ پرو.نوَ سنگیت سنگھ میرا ہمدم میرا ہمدرد رام سروپ انکھی؛پنجابی ٹربیون 30 اگست 2009
  7. [۱]
  8. [۲]
  9. [۳]