ڈاکٹر. گنڈا سنگھ
 | |
|---|---|
| جم | 15 نومبر، 1900 ضلع ہشیارپور دے قصبے ہریانہ |
| موت | 27 دسمبر، 1987 پٹیالہ |
| بولی | انگریزی، پنجابی، فارسی اتے اردو |
| دور | 1900-1987 |
| مضمون | اتہاس |
| وڈے کم | د پنجاب پاسٹ اینڈ پریجینٹ |
ڈاکٹر. گنڈا سنگھ [۱] دا جنم (15 نومبر، 1900-27 دسمبر، 1987) ضلع ہشیارپور دے قصبے ہریانہ وچّ پیؤ جوالا سنگھ تے ماں حکم دیئی دے گھر ہویا۔ اوہ پنجاب سرکار دے محکمہ مال وچّ نوکری کردا سی۔
پڑھائی اتے نوکری
[سودھو]ایہناں اپنی مڈھلی سکھیا اس قصبے دی مسیت اتے پرائمری سکول توں حاصل کیتی۔ مڈل ڈی. اے. وی. سکول ہشیارپور توں پاس کیتی۔ اتے نے میٹرک تک دی سکھیا سرکاری سکول ہشیارپور توں ہی حاصل کیتی تے اس مگروں ایہہ برطانوی ہندفوج وچّ بھرتی ہو گئا۔ سنّ 1921 وچّ اوہناں فوج دی نوکری چھڈّ دتی اتے ایران وچّ اینگلو-پرشیئن آئل کمپنی چ اکاؤنٹس افسر دا عہدہ سمبھالیا۔ اس نے 9 سال اس کمپنی دی سیوا کیتی تے بس مگروں پنجاب یونیورسٹی[۲]، لاہور توں بی.اے. اتے 1944 وچّ علیگڑھ مسلم یونیورسٹی [۳] توں ایمّ.اے. کرن توں بعد 1954 وچّ احمد شاہ درانی موضوع اتے پنجاب یونیورسٹی توں پی.ایچڈی. دی ڈگری حاصل کیتی۔ سنّ 1964 وچّ علیگڑھ مسلم یونیورسٹی نے اوہناں نوں ڈی.لٹّ دی آنریری ڈگری نال نوازیا۔ اوہناں نوں انگریزی، پنجابی، فارسی اتے اردو بولیاں دا بھرپور گیان(علم) حاصل سی۔
تریخ چ دلچسپی
[سودھو]بچپن وچّ اپنے دادی توں سنیاں کہانیاں اتے ماسٹر بھگوان داس دی اگوائی صدقہ آپ وچّ اتہاس چ دلچسپی پیدا ہو گئی سی۔ آبادان وچّ اوہ سر آرنولڈ اتے ٹی نوں ملے اتے اوہناں دی پریرنا(راغب کرن) صدقہ پنجاب دی ببلیؤگرافی اتے کم کیتا۔ اوہناں دی کئی سالاں دی سخت محنت صدقہ ایہہ کتاب شائع ہوئی۔ اکتوبر، 1931 وچّ ڈاکٹر. گنڈا سنگھ خالصہ کالج،امرتسر وچّ سکھ ہسٹری ریسرچ ڈیپارٹمنٹ دے انچارج بنے اتے سکھ اتہاس نال سبندھت(تعلق رکھن آلا) سورس میٹیریئل اکتر(اک تھاں اکٹھا) کرن دا کم شروع کیتا۔ سنّ 1949 وچّ اوہ پٹیالہ آ گئے اتے پیپسو آرکائیوز دے ڈائریکٹر بنے۔ 1956 وچّ پیپسو آرکائیوز دی سیوا توں رٹائر ہون اتے آپ 1963 تک خالصہ کالج،پٹیالہ دے آنریری فاؤنڈر پرنسپل رہے۔
کھوجی اتہاسکار
[سودھو]16 ستمبر، 1963 نوں آپ نے پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ وچّ پنجاب اتہاس ڈیپارٹمنٹ دی ستھاپنا(قایم) کیتی اتے 1966 تک اس دے ڈائریکٹر رہے۔ اوہناں دی یوگ اگوائی وچّ ایہہ ڈیپارٹمنٹ پنجاب اتہاس دے کھوجیاں لئیاہم مرکز بن گیا۔ ڈیپارٹمنٹ وچّ کھوج کرن لئی اک لائبریری وی ستھاپت(قایم) کیتی گئی۔ اوہناں ڈیپارٹمنٹ لئی بہت سارے پراجیکٹ الیکے تے سنّ 1965 وچّ پنجاب ہسٹری کانفرنس شروع کیتی جہڑی اج تک ہر ورھے کامیابی تے شان نال چل رہی اے۔ سنّ 1967 وچّ آپ نے ‘دِ پنجاب پاسٹ اینڈ پریجینٹ- اے بائی-اینوئل جرنل’ شروع کیتا جو اج وی دیس دے پرمکھ اتہاسک جرنلاں وچوں اک اے۔ پنجابی یونیورسٹی[۴] نے اوہناں دی یاد نوں سدیوی بناؤن لئی گنڈا سنگھ ریفرینس لائبریری وی قایم کیتی۔
پنجاب دا اتہاسکار
[سودھو]اس مہان شخصیت ولوں پنجاب دے اتہاس دی اتہاسکاری لئی کیتے یتناں صدقہ اج پنجابی یونیورسٹی[۵]، پٹیالہ دا پنجاب اتہاس ڈیپارٹمنٹ بھارت دیاں یونیورسٹیاں وچّ ولکھن تھاں رکھدا اے۔ اوہناں دی دوراندیشی، اتہاسک سروتاں دے اکتریکرن اتے پنجاب دے اتہاس نوں پرمان روپ وچّ پیش کرن کرکے پنجاب دے اتہاس تے اتہاسکاری دا ولکھن تھاں سمچی بھارتی اتہاسکاری دے منظر وچّ پوری طرحاں قایم ہو چکا اے۔ پنجاب دے اتہاس اتے اتہاسکاری نوں بلندیاں اتے پہنچاؤن وچّ ایہناں دا حصہ(یوگدان) اک شخص(ویکتی) دا یوگدان نہ ہو کے، اک پوری تنظیم دا یوگدان اے۔ اٹھارویں صدی دے سکھ اتہاس اتے اتہاسکاری نوں بھارتی اتہاسکاری دے مرکز(کیندر) وچّ لیاؤن تے قایم(ستھاپت) کرن دا سہرا اس مہان اتہاسکار دے سر بجھدا اے۔ اوہناں پنجاب دے اتہاس اتے اتہاسکاری نوں اک نویں سمت(دشا) دتی۔ اوہناں دے اس یتن صدقہ نہ صرف پنجاب سگوں بھارتی اتہاسکاری دے میدان وچّ علاقائی اتہاسکاری دی اک نویں روایت قایم ہوئی۔
سنمان(اعزاز)
[سودھو]- بھارت سرکار نے سنّ 1983 وچّ پدم بھوشن دے خطاب نال اعزازیا(سنمانت کیتا)۔
- گوا یونیورسٹی وچّ انڈین ہسٹری کانگرس دے 1987 دے گولڈن جبلی سیشن وچّ اوہناں نوں بھارت دے پنج ولکھن اتہاسکاراں ’چوں اک ہون لئی خاص طور اتے سنمانت کیتا گیا سی۔
کھوج اتے پستکاں(کتاباں)
[سودھو]ایران 'چ رہندیاں ایہناں اپنی پہلی پستک 'مائی فسٹ تھرٹی ڈیز ان میسوپوٹامیا' لکھی۔ اوہناں وکھ-وکھ بولیاں وچّ قریباً 6 درجن کتاباں اتے لگپگ 350 کھوج پتر لکھے۔ اوہناں دیاں پستکاں اتے کھوج پتر پنجاب نال سبندھت(متعلق) کسے وی اتہاسک سوچنا لئی سروت پستکاں وجوں سبتوں اپر نیں ۔ پنجابی وچّ مہاراجہ کوڑا ملّ بہادر، سردار شام سنگھ اٹاریوالا ، کوکیاں دی وتھیا، پنجاب اتے انگریزاں دا قبضہ، بابا بندہ سنگھ بہادر، سری گر سوبھا، حکم نامے، جسا سنگھ آہلووالیا وغیرہ شائع(پرکاشت) ہو چکیاں نیں۔ ایہہ مہان اتہاسکار تے سرڑی انسان 27 دسمبر، 1987 وچّ پٹیالہ مر گیا ۔
حوالے
[سودھو]- ↑ http://punjabitribuneonline.com/2013/09/ڈاکٹر-گنڈا-سنگھ-نوں-یاد-کردیا/
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Punjab_University،_Lahore
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Aligarh_Muslim_University
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Punjabi_University
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.