گردیال سنگھ

گردیال سنگھ راہی
جم	10 جنوری 1933(1933-01-10) بھینی فتاح (ہن ضلع برنالہ) پنجاب برطانوی ہند
کم کِتہ	ناول کار، کہانی کار، لکھاری
بولی	پنجابی
قومیت	بھارتی
وڈے کم	مڑھی دا دیوا (1964)، انھے گھوڑے دا دان

گردیال سنگھ (10 جنوری 1933-16 اگست 2016) اک اگھے پنجابی ناول کار، کہانی کار اتے لکھاری سن ۔ اوہناں دا جم اوہناں دے نانکے پنڈ بھینی فتاح (برنالہ ضلع) وکھے پیؤ جگت سنگھ اتے ماں نہال کور دے پروار وچّ ہویا۔ اوہناں دا دادکا پنڈ جیتو اے اتے بچپن توں ہن تکّ اوتھے ہی رہندے ہن۔گھریلو کارناں کرکے بچپن وچّ سکول چھڈّ کے اٹھ سال ترکھانا کم کیتا۔ دسویں پاس کرکے پرائیویٹ سکول وچّ ماسٹری کیتی پھر اچیری تعلیم لے کے سرکاری نوکری حاصل کیتی اتے پندراں ورھیاں بعد پٹیالہ یونیورسٹی وچّ ریڈر بنے اتے 1995 وچّ پروفیسری توں ریٹائرڈ ہوئے۔اوہناں دے دو ناولاں مڑھی دا دیوا اتے انھے گھوڑے دا دان دیاں کہانیاں اُتے فلماں وی بن چکیاں ہن۔مڑھی دا دیوا اُتے بنی فلم نے بیسٹ ریزنل فلم اوارڈ 1989 حاصل کیتا۔ اوہناں دیاں رچناواں ہن; کہانی مجموعہ: سگی پھلّ، چن دا بوٹا، اوپرا گھر، کتا اُتے آدمی، مستی بوتا، رکھے مسے بندے، بیگانہ پنڈ، پکا ٹکانا، کریر دی ڈھنگری، میری پرتندھ رچنا; ناول: مڑھی دا دیوا، انہوئے، ریتے دی اک مٹھی، کویلا، ادھ چاننی رات، آتھن اگن، انھے گھوڑے دا دان، پہُ پھٹالے توں پہلاں، پرسا، آہن; ناٹک:فریدہ راتیں وڈیاں، ودائگی توں پچھوں، نکی موٹی گلّ; گد: پنجاب دے میلے اُتے تہوار، دکھیا داس کبیر اے، نیان متیاں (آتم کتھا-1)، دوجی دیہی (آتم کتھا-2)، ستجگ دے آؤن تکّ، ڈگمگ چھاڈ رے من بؤرا; بچیاں لئی:بقلم خود، ٹکّ کھوہ لئے کاواں، لکھتم بابا خیمہ، گپیاں دا پیو، مہامبھارت، دھرت سہاوی، تنّ قدم دھرتی، کھٹے مٹھے لوک، جیون داسی گنگا، کالو کوتکی ۔ اوہناں نوں پدم سری، گیانپیٹھ اتے ساہت اکادمی اوارڈ توں علاوہ وی کئی انعام مل چکے ہن ۔ 'مڑھی دا دیوا' اُتے بنی فلم نے بیسٹ ریزنل فلم اوارڈ 1989 حاصل کیتا

گردیال سنگھ (جنم 10 جنوری 1933) اک اگھاے پنجابی ناول کار، کہانی کار اتے لکھاری اے۔

اسنے نے اپنی پہلی کہانی بھاگاں والے توں اک کہانی کار دے طور ’تے شروعات کیتی جو 1957 وچّ پروفیسر موہن سنگھ دے رسالے پنج دریا وچّ چھپی۔ اوہناں دی آمد نال پنجابی ناول دا مہاندرا تبدیل ہونا شروع ہویا۔

سنگھ دے ناول ادھ چاننی رات اتے مڑھی دا دیوا ساریاں بھارتی بولیاں وچّ ترجمہ ہویا۔ اوہناں دے دو ناولاں مڑھی دا دیوا اتے انھے گھوڑے دا دان دیاں کہانیاں ’تے فلماں وی بن چکیاں ہن۔ مڑھی دا دیوا ’تے بنی فلم نے بیسٹ ریزنل فلم اوارڈ 1989 حاصل کیتا۔

زندگی

گردیال سنگھ دا جم 10 جنوری 1933 نوں اوہناں دے نانکا پنڈ بھینی فتاح (ضلع برنالہ) وکھے جگت سنگھ اتے نہال کور دے پروار وچّ ہویا۔ اسدا دا دادکا پنڈ جیتو اے اتے بچپن توں ہن تکّ اوتھے ہی رہندا اے۔ اسدے دے تنّ بھرا تے اک بھین اے۔

گھریلو کارناں کرکے بچپن وچّ سکول چھڈّ کے اٹھ سال ترکھاناں دا کم کیتا۔ دسویں پاس کرکے پرائیویٹ سکول وچّ ماسٹری کیتی پھر گھالنا گھال کے اچیری تعلیم لے کے سرکاری نوکری (لیکچررشپ) حاصل کیتی اتے پندراں ورھیاں بعد پٹیالے یونیورسٹی وچّ ریڈر بنے اتے 1995 وچّ پروفیسری توں سیوا مکت ہوئے۔

بلونت کور نال اوہناں دا ویاہ ہویا اتے اوہناں دے گھر اک لڑکا اتے دو لڑکیاں دا جم ہویا۔

رچناواں

ناول

• مڑھی دا دیوا (1964)
• انہوئے
• ریتے دی اک مٹھی
• کویلا
• ادھ چاننی رات
• آتھن اگن
• انھے گھوڑے دا دان
• پہُ پھٹالے توں پہلاں
• پرسا (1992)
• آہن (2009)

نکی کہانی مجموعے

• سگی پھلّ
• چن دا بوٹا
• اوپرا گھر
• کتا ’تے آدمی
• مستی بوتا
• رکھے مسے بندے
• بیگانہ پنڈ
• چونویاں کہانیاں
• پکا ٹکانا
• کریر دی ڈھنگری
• میری پرتندھ رچنا (پنجابی یونیورسٹی)

ناٹک

• فریدہ راتیں وڈیاں
• ودائگی توں پچھوں
• نکی موٹی گلّ

گد

• پنجاب دے میلے ’تے تیوہار
• دکھیا داس کبیر ہے
• نیان متیاں (آتم کتھا-1)
• دوجی دیہی (آتم کتھا-2)
• ستجگ دے آؤن تکّ
• ڈگمگ چھاڈ رے من بؤرا

بچیاں لئی

• بقلم خود
• ٹکّ کھوہ لئے کاواں
• لکھتم بابا خیمہ
• گپیاں دا پیو
• مہامبھارت
• دھرت سہاوی
• تنّ قدم دھرتی
• کھٹے مٹھے لوک
• جیون داسی گنگا
• کالو کوتکی

انعام

گردیال سنگھ نے 1998 وچّ بھارتی صدر ولوں پدم شری اوارڈ حاصل کیتا۔ اس توں بناں 1999 وچّ گیانپیٹھ اوارڈ، بھارتی ساہت اکادمی اوارڈ (1975)، نانک سنگھ ناولسٹ اوارڈ (1975)، سوویت نہرو اوارڈ (1986)، پنجابی ساہت اکاڈمی ولوں اتے بولی ڈیپارٹمنٹ دے کئی اتے ہور انیک مان سنمان حاصل کیتے۔ ناول کار س. گردیال سنگھ نام 2015 وچ 'لمکا بکّ آف ریکارڈ' 'چ درج کیتا گیا | ناول مڑھی دا دیوا ’تے بنی فلم نے بیسٹ ریزنل فلم اوارڈ 1989 حاصل کیتا۔

حوالے

پنجابی لکھاری
ناول لکھاری	اوم پرکاش گاسو  • امرتا پریتم  • سنت سنگھ سیکھوں  • سوہن سنگھ سیتل  • شاہ چمن  • کرنل نرندرپال سنگھ  • کرمجیت کسا  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • گردیال سنگھ  • جسونت سنگھ کنول  • نانک سنگھ  • نرنجن تسنیم  • بلدیو سنگھ سڑکناما  • بوٹا سنگھ شاد • بھائی ویر سنگھ  • رام سروپ انکھی  • محمد منشا یاد  • فرزند علی
شاعر	اللہ یار خاں جوگی • شاہ مراد  • امتوج  • سوِیتوج  • شمیل  • اوتار سنگھ پاش  • لُطف علی  • سنت رام اداسی  • شِو کمار بٹالوی  • سرجیت پاتر  • ہربھجن ہلواروی  • گیانی گرمکھ سنگھ مسافر  • گرچرن رامپوری  • جسونت ظفر  • جسونت دید  • جلھن جٹ  • جگتار  • تارا سنگھ  • نند لال نورپوری  • پرمندر سوڈھی  • پروفیسر موہن سنگھ  • باوا بلونت  • بسمل فریدکوٹی  • بھائی ویر سنگھ  • لال سنگھ دل  • پورن سنگھ  • بلبیر آتش  • بابا نجمی  • شریف کنجاہی  • افضل پارس  • مولا بخش کشتہ  • راجا رسالو • احمد راہی  • اختر حسین اختر  • سائیں اختر  • منیر نیازی  • سجاد حیدر • فقیر محمد فقیر  • فضل حسین گجراتی  • جوگی جہلمی  • ظفر اقبال  • درشن سنگھ آوارا • لوک راج • احسان اللہ طاہر  • استاد دامن • ستھرا شاہ • ساجن بابو  • منور حسین چشتی  • اعزاز احمد آذر  • ارشاد سندھو  • غلام حسین ندیم  • طارق گجر  • طارق عزیز  • سرفراز انور صفی
مخولیا شاعر	انور مسعود  • سید سلیمان گیلانی  • امام دین گجراتی • عبیر ابوذری • خالد مسعود • گیانی ہری سنگھ بڑبولا • کنول مشتاق • ہزارا سنگھ رمتا • عاشق راں • ڈاکٹر انعام الحق جاوید • م ش عالم • راجا نثار احمد یاور • مسافر لودھی • مجید سالک • مشتاق عالم گوگا • محمد صدیق میرپوری
عورت لکھاری	امرتا پریتم  • اجیت کور  • سکھوِندر امرت  • دلیپ کور ٹواݨا  • نینا ٹواݨا  • بچنت کور  • منجیت ٹواݨا  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ترسپال کور • ہاجرہ مشکور ناصری • فرخندہ لودھی • پِیرو پریمن  • منجیت اندرا • شفقت سلطانہ
صوفی شاعر	شاہ حسین  • شاہ شرف  • ہاشم شاہ  • بلھے شاہ  • وارث شاہ  • بابا وجید  • بابا فرید  • علی حیدر  • سلطان باہو  • خواجہ غلام فرید  • سائیں مولا شاہ  • بابو رجب علی  • عاصم بخاری  • نوشہ گنج بخش  • میاں محمد بخش
کہاݨی کار	سنتوکھ سنگھ دھیر  • سنت سنگھ سیکھوں  • سجان سنگھ  • صوبا سنگھ  • کلبیر سنگھ کانگ  • کرپال سنگھ کسیل  • کرتار سنگھ دگل  • گلزار سنگھ سندھو  • گربچن سنگھ بھلر  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • جیت سنگھ سیتل  • پیارا سنگھ داتا  • پریم گورکھی  • بلونت گارگی
غزل گو	سادھو سنگھ ہمدرد  • سرجیت پاتر  • جگتار • جسوندر (غزل گو)  • دیپک جیتوئی
قصا کار	احمدیار  • ہاشم شاہ  • پیلو  • قادریار • مولوی غلام رسول  • جوگا سنگھ  • فضل شاہ  • میاں محمد بخش  • امام بخش • دمودر • مقبل • حافظ برخوردار • احمد گجر
وار تے جنگنامہ	شاہ محمد  • پیر محمد
ناٹک لکھاری	اجمیر سنگھ اولکھ  • ایشور چندر نندا
ڈاکٹر لکھاری	ڈاکٹر جسونت گلّ  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ڈاکٹر عارف محمود  • ڈاکٹر شہباز ملک  • ڈاکٹر حسن رضوی • ڈاکٹر جاوید سوز  • ڈاکٹر محمد بشیر گورایا • ڈاکٹر سرفراز حسین
تریخ لکھاری تے ہور	کرم سنگھ  • کاہن سنگھ نابھا  • ڈاکٹر کرپال سنگھ  • ڈاکٹر. گنڈا سنگھ  • تیرا سنگھ چن  • گرنام سنگھ تیر  • ایشر سنگھ ایشر  • گیانی گردتّ سنگھ • گیانی دتّ سنگھ • بلبیر سنگھ  • اچھرو سنگھ  • باوا بدھ سنگھ
لکھاری	ایشور چترکار • صاحب سنگھ  • پنڈت شردھا رام • تیجا سنگھ  • گیانی گیان سنگھ  • ڈاکٹر چرن سنگھ  • لال سنگھ کملا اکالی  • برج لال شاستری  • ہرندر سنگھ روپ  • پریتم سنگھ  • سرون سنگھ  • عجائب کمل  • ارشاد احمد پنجابی
تنقید نگار	ستندر سنگھ نور  • لابھ سنگھ کھیوا • ڈاکٹر سرفراز حسین
ہور	سادھو سنگھ دھامی  • نرندر سنگھ کپور
اردو لکھاری	سعادت حسن منٹو  • ساحر لدھیانوی  • اُپیندر ناتھ اشک  • راجندر سنگھ بیدی  • مجید امجد