فضل شاہ

فضل شاہ (1827–1890) پنجابی شاعر سی جسنے ہیر رانجھا، لیلیٰ مجنوں، اتے سوہنی ماہیوال ورگے کئی قصے لکھے نیں پر اس دا قصہ سوہنی ماہیوال، ودھیرے مقبول ہویا اے۔

فضل شاہ دا جیون تے رچنا

فضل شاہ دا جنم 1827 وچّ سید قطب شاہ دے گھر ناواں کوٹ لاہور دی بستی وچّ ہویا۔ فضل شاہ دی موت 1890 وچّ ہوئی۔ فضل شاہ اپنے ویلے دا استاد شاعر سی۔ اوہ پنجابی قصے دا پورن استاد سی۔ اس دا مزار ملتان روڈ لاہور چ واقع اے۔ عربی ،فارسی توں بھلی-بھانت واقف اس قصہ کار نے اپنے بارے لکھیا اے۔ فضل شاہ دی کرت سوہنی ماہیوال اے۔ جس نوں پنجابی دی شاہکار رچنا منیا گیا اے۔ اس دے جیون بارے ہور بہتی جانکاری نہیں ملدی۔

فضل شاہ دیاں رچناواں

فضل شاہ نے سوہنی توں علاوہ اس نے ہیر رانجھا، لیلیٰ مجنوں، یوسف زلیخا، سوہنی ماہیوال دے قصے لکھے نیں۔ فضل شاہ دا پرسدھ قصہ سوہنی ماہیوال اے۔ اس دیاں رچناواں وچّ سرلتا(آسان) تے درد دی ہوک بڑی اہم اے۔ اس دا درد اتے سوز بارے اوہ آپ لکھدا اے-

میں وی عشقَ دے وچّ گداز ہویا،

ایپر دسن دی نہیں جاں میاں۔

اتنا درد مینوں جیکر آہ ماراں،

دیا رکھ درخت جلا میاں۔

سوہنی ماہیوال

پنجابی قصہ کاری وچّ جوں درجہ وارث دی ہیر نوں حاصل اے اوہی درجہ فضل شاہ دی سوہنی نوں ملدا اے۔ پر جو مقبولیت فضل شاہ نوں حاصل ہوئی اوہ ہور کسے موہرے نصیب نہی ہوئی۔ اس توں پہلاں ہاشم شاہ تے قادریار نے وی قصے لکھے سن۔ جو پرسدھی فضل ساہ نوں سوہنی ماہیوال کرکے ہوئی اے اوہ ہور قصے کرکے نہیں۔ فضل شاہ منکھی من دیاں اوہناں ترکاں نوں جاندا سی جناں نوں چھیڑیا کرنا رس پیدا ہندا اے۔ مثال دے طور تے دوجے قصہ کار نے لکھیا کہ سوہنی جدوں دریا وچّ ٹھل پئی تاں اس نوں پتہ لگا کہ گھڑا کچا اے پر فضل شاہ دسدا اے کہ اس نوں ہتھ لایا ہی پتہ لگّ گیا کہ گھڑا کچا اے موت اس نوں آوازاں مار رہی سی۔

مر چکی ہاں جان ہے نک اتے میتھے آ اوئے بیلیا واسطہ ای،

میرا آخری وقت وسال ہویا، گل لا اوئے بیلیا واسطہ وی۔

فضل شاہ دے قصے سوہنی ماہیوال دے وڈے گن ہیٹھ لکھے نیں-

• فضل شاہ دے قصے وچّ بیت رچنا دا کمال اے۔ فضل شاہ دے قصیاں وچّ بیت رچنا بہت کمال دی اے۔ اس نے اپنی رچنا وچّ ودھیرے بیتاں دا استعمال کیتا اے۔
• کرنا رس وی فضل شاہ دے قصےآں وچّ ودھیرے اے۔ فضل شاہ آپ عشقَ دا پٹیا ہویا اے۔ اوہ سوہنی ماہیوال دے قصے وچّ منکھی من دیاں اوہناں طرباں نوں چھیڑیاں اے جناں راہی کرنا رس پیدا اے تے جو پڑھن آلےآں دے مناں نوں ڈونگھائی نال ٹمبدا اے۔ اس دے قصےآں دا اک وڈا گن درد تے سوہج نوں پیش کرنا وی اے۔ اس نے اپنے قصے سوہنی ماہیوال وچّ سوہنی دے ورلاپ دے درد نوں انے سوہنے ڈھنگ نال پیش کیتا اے انسانی(منکھی) درد ۔

شعری سٹائل(طرز)

فضل شاہ دی طرزاک سچیت کلاکار دی طرز اے۔ فضل شاہ جیون تجربے دا کوی اے جو کجھ جیون وچّ واپردا اے اوہ اس نوں لکھدا اے۔

بولی

فضل شاہ دی بولی ٹکسالی اے ہر پنجابی اس دا رس مان سکدا اے۔ ایہہ اصل پنجابی اے۔ ٹھیٹھ، وشکارلی، ماجھے دی بولی دی ورتوں کیتی اے۔ فضل شاہ دی بولی ٹھیٹھ ،سوکھی اے۔ فضل شاہ دی بولی گناں نال بھرپور تے متاثرکن اے۔ خاص طور تے شبد آلنکار گھڑن وچّ اس دا کوئی ثانی نہیں اے۔ ٹکسالی پنجابی اس دے قصےآں دی جند جان اے۔

شعری نمونے

سوہنی مہینوال فضل شاہ

 

1. ربّ دی صفت (در بیان حمد) اول حمد ثنإ خدائ تائیں، جس عشقَ تھیں کل جہان کیتا ۔ نبی پاک رسول معشوق کرکے، مخلوق کولوں عالیشان کیتا ۔ لوح قلم چوداں طبق عرش کرسی، سبھ عشقَ سیتی نگھابان کیتا ۔ ہویا فضل خدائ دا عاشقاں تے، جدوں عشقَ نے آن مکان کیتا ۔

2. رسول دی صفت (نعت) دوجی نعت آکھاں نبی پاک تائیں، جیندے شان قرآن نزول ہویا ۔ عہد نال ہویا اک ذات احمد، جس رات وسال وصول ہویا ۔ نبی ؤ ادنے کولوں ہے اکبر، وچ خاص جناب قبول ہویا ۔ فضل شاہ پرواہ کی امتاں نوں، جنہاں پشت پناہ رسول ہویا ۔

3. رسول دے چار یاراں دی صفت پہلا یار صدیق رسول سندا، جس صدق یقین کمال کیتا ۔ دوجا عمر پچھان ایمان سیتی، سچا قول جسنے عدل نال کیتا ۔ تیجا ابنِ افان اسمان منیں، ساری عمر نہ غیر خیال کیتا ۔ فضل یار چوتھا علی شاہ مرداں، یزدا آپ آہا لالو لال کیتا ۔

4. سید عبدل قادر جیلانی دی صفت علی پاک جناب ہے غوث اعظم، محی الدین جہان دا پیر میاں ۔ نال اک نگاہ دے شاہ کیتے، کئی لکھ کنگال فقیر میاں ۔ باہر کڈھیا ڈبدیاں بیڑیاں نوں، کرامات دے پائِ زنجیر میاں ۔ فضل شاہ نوں کجھ پرواہ ناہیں، جینداں پیر پیراں دستگیر میاں ۔

5. قصے دی اتھانکا اک روز آہا چنگا عید کولوں، رل سیر گئے سارے یار میاں ۔ باغ باغ ہوئے یار باغ جا کے، رنگا رنگ دی دیکھ بہار میاں ۔ کئی مست ہوئے سرو دیکھ سدھا، کئی دیکھ مجنوں، مجنوں وار میاں ۔ اکھیں یار دے نال مثال دیندے، کئی نرگس نوں دیکھ بیمار میاں ۔ کئی رکھ خیال محبوب والا، مہندی دیکھدے دست چنار میاں ۔ کئی دیکھ شمشاد دل شاد ہوئے، کئی موتیئے دے دیکھ ہار میاں ۔ فضل شاہ سارے یار سیر کرکے، اوڑک بیٹھدے نال قرار میاں ۔ 6. یاراں ولوں قصہ لکھن دی فرمائش وارو وار لگے گفتگو کرنے، آہے یار جو سگھڑ سجان میاں ۔ کوئی علم توحید دا کہے نقطہ، کوئی شرا دا کھولھ بیان میاں ۔ کوئی کہے سرود پریم والا، کوئی دیئ بیٹھا تار تان میاں ۔ کوئی کہے خدائ دی قسم مینوں، میرا یار ہے دین ایمان میاں ۔ کوئی گلّ سنانودا عاشقاں دی، کوئی گھتّ دندا گھمسان میاں ۔ اوڑک کرن سوال کمال مینوں، گلاں ساریاں نوں پن چھان میاں ۔ آکھن سوہنی تے مہینوال والا، کرو کلّ بیان ایان میاں ۔ فضل شاہ قصہ الفوں ی تیکر، کرو شعر؎ پنجاب زبان میاں ۔ 7. واک کوی (مقولہ شاعر) یاراں عقل شعور تھیں دور کہیا، ایس بات کولوں پریشان ہویا ۔ مینوں پیا دھوکھا شعر؎ بہت اوکھا، کوتاہ عقل دا بہت حیران ہویا ۔ اوڑک ہو لاچار قبول کیتا، قصہ جوڑنے طرف دھیان ہویا ۔ فضل شاہ ﷲ تے رکھ تقویٰ، کہڑا کم جو نہیں آسان ہویا ۔ 8. تتھا (پرانے عاشقاں دا بیان) بیٹھ جیؤ دے نال صلاحَ کیتی، پایا دوستاں جدوں سوال میاں ۔ قصے عشقَ دے نوں نال ہوش کہنا، خرا رکھنا پیر سنبھال میاں ۔ عشقَ وچ مصیبتاں بہت مشکل، بندہ کون جھلے اوہدی جھال میاں ۔ لکھاں پیر ولی عشقَ ڈوب دتے، گل پا پریم دے جال میاں ۔ عشقَ عقل بھلا، کھوا دانہ،

آدم جنتوں دے نکال میاں ۔ ابراہیم تائیں ایس عشقَ ظالم، دتا چکھا نمرود دی ڈال میاں ۔ یوسف ابن یعقوب نوں کھوہ پایا، ایس عشقَ نے خواب دکھال میاں ۔ مٹھی خواب دے وچ تیموس بیٹی، صورتَ یوسف دی دیکھ کمال میاں ۔ ظالم عشقَ نے مار شہید کیتے، بیبی فاطمه دے دوویں لال میاں ۔ ڈھول روم تے شام دے شاہ تائیں، عشقَ مار لیتے ڈھول ڈھال میاں ۔ شاہ قیس جسنوں مجنوں لوک سدن، ہویا سکّ مثال حلال میاں ۔ لیلیٰ وچ محلاں نت رہے روندی، ویکھ یار دا مندڑا حالَ میاں ۔ رانجھا تخت ہزارے دا چودھری سی، ایس عشقَ کیتا چروال میاں ۔ بیلے وچ بیلی پچھے پھرے کملی، کٹھی عشقَ دی ہیر سیال میاں ۔ آدم جام بیٹی جدھا نام سسی، گئی یار پچھے کھلھے وال میاں ۔ پنوں کیچ مکران توں عشقَ آندا، تھلاں وچ مویا سسی نال میاں ۔ فرہاد پہاڑ نوں چیر مویا، شیریں واسطے کٹھن محال میاں ۔ شیریں درد فراقَ دے نال رنی، سارا جیؤ دا خون اچھال میاں ۔ ماہی یار دتی جان یار تائیں، چندن بدن موئی قول پال میاں ۔ مرزے تیر کھادھے خاطر صاحباں دے، گئے مڈھ کلیجے نوں بھال میاں ۔ موئی صاحباں وی ایسے عشقَ اندر، کیتا یار دے نال وسال میاں ۔ منصور سولی اتے چاڑھ دتا، ایس عشقَ ملی ایہو چال میاں ۔ شمس جہاں دی کھلّ ادھیڑ سٹی، قیمے ملکی نوں پئے جنجال میاں ۔ مست ہو چکور نے دید لائی، ویکھ چند دا حسن جمال میاں ۔ چکوے چکوی نوں عشقَ کمال ہویا، راتیں کنڈھیاں تے کرن جال میاں ۔ بھوریاں بلبلاں نے بہت پیار سیتی، نال پھلاں کیتی کیل کال میاں ۔ لکھاں مرن پتنگ بے رنگ ہو کے، صورتَ سوہنی ویکھ جمال میاں ۔ پہلوں شہد پیال وسال سندا، پچھوں دیئ المبڑا بال میاں ۔ بناں ماریاں مرے نہ مول ظالم، گور تیک نہ چھڈدا خیال میاں ۔ لکھاں عاشقاں نوں ایس عشقَ ظالم، کیتا بکرے وانگ حلال میاں ۔ روڈا مویا جلالی دے عشقَ پچھے، عاجز ہو فقیر کنگال میاں ۔ عشقَ سوہنی وچ جھناؤں ڈوبی، پھیر پیش پیا مہینوال میاں ۔ جنہاں نال اس عشقَ دے نہں لایا، ساری عمر کیتی حالَ حالَ میاں ۔ فضل شاہ مریلڑے عشقَ خونی، کئی کھوہنیاں سٹیاں گال میاں ۔

9. تتھا بسّ بسّ میاں متیں دے ناہیں، عشقَ جاندا نہیں بکھیڑیاں نوں ۔ متاں سبھ نصیحتاں گھول پیوے، کاہنوں چھیڑیا ای ایہناں جھیڑیاں نوں ۔ سن گلّ مقصود دی آپ مونہوں، چھڈّ ساریاں جھگڑیاں جھیڑیاں نوں ۔ فضل منگ دعائِ خدائ اگے، جہڑا پار لائے لکھاں بیڑیاں نوں ۔ 10. دعا، ﷲ دی درگاہ وچ قول پالنا بہت ضرور ہویا، کیتا دوستاں نال اقرار ﷲ ۔ مینوں عقل شعور دی دات بخشیں، فریاد کراں اؤگنہار ﷲ ۔ تیری مہر باجھوں کیکر شعر؎ ہووے، مینتھے حرف دا نہیں تکرار ﷲ ۔ وگے شعر؎ دا بحر پور لہر ڈونگھا، نہیں شعر؎ سندی مینوں سار ﷲ ۔ کریں شعر؎ میرا پور سحر سائیاں، تیتھیں فضل دا نہیں شمار ﷲ ۔ فضل شاہ فقیر دلگیر سندا، کریں فضل سیتی بیڑا پار ﷲ ۔ 11. قصے دا مڈھ اک شہر گجرات جھناؤں کنڈھے، اوہدے وچ تلا گھمیار آہا ۔ اتم جات نجیب نصیب والا، مشہور دربار سرکار آہا ۔ افلاطون لقمان شاگرد اسدے، عقل ہوش دا بہت ہشیار آہا ۔ گوئیا چین دا سی چینی ساز تلا، نال کسب کمال وہار آہا ۔ کوزے بادیئے کرے تیار ایسے، جس دیکھیا سو طلب غار آہا ۔ جا کے نظر گزاردا پیش شاہاں، ایس چال کولوں مالدار آہا ۔ سارا ملک پنجاب اوہدے بھانڈیاں دا، بڑے شوق سیتی خریددار آہا ۔ فضل شاہ ہر صفت موصوف تلا، نیک نام بے انت شمار آہا ۔ 12. سوہنی دی پیدائش اک روز تلا گیا وچ محلیں، رکھ جیؤ تے شوق کمال میاں ۔ سورج فیض دے آن کے چمک ماری، پتھر وچ پیدا ہویا لال میاں ۔ سپّ عبر نیسان دے کرم کولوں، باردار ہویا موتی نال میاں ۔ کیتے کم خدائ دے راس ہوئے، حمل نال ہوئی اسدی زال میاں ۔ جدوں گزر گئے نوں ماہ پورے، کیتی درد نے بہت بےحال میاں ۔ دائی آن کیتا سبھ کارخانہ، جو کجھ جگ جہان دی چال میاں ۔ پچھلی رات لڑکی پیداوار ہوئی، چہرہ چمکدا چن مثال میاں ۔ فضل شاہ سوہنی اس دا نام رکھن، سوہنا ویکھ کے حسن جمال میاں ۔

13. سوہنی دی پرورش (پالنا) سوہنی رات شب قدر دے جنم لیا، وچ پوتڑے عشقَ دے پائیو نے ۔ جہڑی گڑھتی ملی سارے عاشقاں نوں، سوئی سوہنی دے مکھ لائیو نے ۔ جو کجھ شرع شریف دی بات آہی، ملاں سدّ کے بانگ دوائیو نے ۔ فضل شاہ سوہنی جمدی رون لگی، ویکھ عقل تے ہوش بھلائیو نے ۔ 14. ورھا پہلا ماں سوہنی دی سدوا دائی، دندی سونپ تے پالنے پانودی سی ۔ دائی بہت پیار تے مہر سیتی، نت اپنا شیر پلانودی سی ۔ ہور کئی شرینیاں دودھ پیڑے، مکھن کھنڈ دے نال چٹانودی سی ۔ فضل ورھے دی سوہنی بہن لگی، جیؤ ماں تے باپ دے بھانودی سی ۔ 15. ورھا دوجا دوجے ورھے دی سوہنی ٹرن لگی، کرے نال اشارتاں گلّ میاں ۔ جیکر گلّ کردی لکھ ول پیندے، اجے گلّ دا نہیں سی ولّ میاں ۔ مکھ چودھویں رات دا چند آہا، سوہن تختیاں ہسیاں گل میاں ۔ فضل لکھ شرینیاں ماؤں اس دی، کول بیٹھ کھوانودی جھلّ میاں ۔ 16. ورھا تیجا ورھے تیجے دی جاں ہوئی سوہنی، مونہوں گل کردی نال پیار میاں ۔ مائی باپ کبیلڑا کھویش سارے، کردے جیؤ تے جان نثار میاں ۔ کدے نال کڑیاں بہہ کے کھیڈدی سی، کدے رو پیندی زارو زار میاں ۔ فضل شاہ کھڈاویاں سوہنی دیاں، کئی گولیاں سی ٹہلدار میاں ۔ 17. ورھا چوتھا چوتھے ورھے سدائِ سنیار تائیں، ماں نکّ تے کنّ ونھانودی سی ۔ کرے ترنت تیار نہ دیر لائے، جو کجھ سوہنی چاہندی کھانودی سی ۔ کھیہنوں ستّ وناں خاطر سوہنی دے، ماں بیٹھ کے پاس کڈھانودی سی ۔ فضل شاہ میاں ماں چاہ کرکے، کڑیاں سدّ کے پاس کھڈانودی سی ۔ 18. ورھا پنجواں ورھے پنجویں چونڈیاں سوہنی دیاں، ماں گند کے خوب سواریاں جے ۔ گل پا کڑتی اتے دیئ چنی، فوجاں حسن دے ملک تے چاڑھیاں جے ۔ پائی مشرو دی تیڑ سلوار اس دے، رہے کھیڈدی نال کواریاں جے ۔ فضل شاہ اکھیں سرمے دھاریاں سن، جویں تیز کٹاریاں دھاریاں جے ۔

19. ورھا چھیواں ورھے چھویں دی گڈیاں کھیڈدی سی، سدّ پیاریاں اہل سہیلیاں نوں ۔ لے کے بیٹھدی بہت پیار سیتی، شیش محل دے وچ اکیلیاں نوں ۔ سوہنی بہے سردار ہو سوہنیاں دی، لایا ربّ نے بھاگ حویلیاں نوں ۔ فضل شاہ سئیاں نال ملے ایویں، جویں ملن بیلی نت بیلیاں نوں ۔ 20. ورھا ستواں ورھے ستویں پڑھے قرآن سوہنی، نال نیک زبان صفحہ میاں ۔ این ہے حمزہ ہور حرف سارے، کرے نال طریق ادا میاں ۔ سبق یاد کرکے بیبی اپنی نوں، دیوے نیک زبان سنا میاں ۔ فضل شاہ سوہنی اک سال اندر، لیا کلّ قرآن مکا میاں ۔ 21. ورھا اٹھواں ورھے اٹھویں سدّ سہیلیاں نوں، نال پیار دے چھوپ رل پانودی سی ۔ متھا چمکدا بدر منیر واکر، نکّ نتھّ بلاک سہانودی سی ۔ نازک بانہہ الار کے تند پاوے، نال شونق دے کتدی گانودی سی ۔ فضل شاہ وانگوں خوش حال رہندی، غم جیؤ تے مول نہ لیانودی سی ۔ 22. ورھا ناواں ناویں ورھے سی حسن نے چمک ماری، حوراں جنتی دیکھ شرمان میاں ۔ اکو ہان پستان پٹھان دوویں، بیٹھے پکڑ کے تیر کمان میاں ۔ مرگ دیکھ کے اکھیاں سوہنیاں نوں، پھرن جنگلاں وچ حیران میاں ۔ فضل مکھ تے کھال سیاح حبشی، گوئیا چین دا سی نگھابان میاں ۔ 23. ورھا دسواں دسویں ورھے چڑھانودی دست ونگاں، چاندی سونیوں رنگ سواریاں نوں ۔ کدی اوڈھنی لے کے کپور دھوڑی، کدی جوڑدی نال پھلکاریاں نوں ۔ کدی لئے سالو کدی لئے بھوچھن، کدی چھائلاں چھوپ سالاریاں نوں ۔ فضل کڑتیاں نال لوانودی سی، سوہنی سرخ سفید کناریاں نوں ۔ 24. ورھا یارھواں ورھے یارھویں عقل شعور آیا، کیتا نور ظہور خدا میاں ۔ مائی باپ تائیں کرکے جی بولے، لیاوے ادب اداب وجا میاں ۔ اکھیں شرم حیا دے نال رکھے، کسے طرف نہ دیکھنی چا میاں ۔ فضل بھلّ جے کرے نگاہ سوہنی، کئی شاہ ہو جان گدا میاں ۔ 25. ورھے بارھویں سوہنی دا حسن ورھے بارھویں وچ پروار سوہنی، جویں چودھوی چند پروار بیلی ۔ ترننجن وچ بیٹھی سئیاں نال سوہنی، پین چرکھیاں دے گھمکار بیلی ۔ کوئی دیئ جوٹے کوئی دیئ پونی، کوئی کتدی بانہہ الار بیلی ۔ کوئی ملے دنداسڑا کوئی سرخی، کوئی لانودی ہار شنگار بیلی ۔ کوئی پا سرمہ کوئی پا کجل، نوکدار رکھے کالیدھار بیلی ۔ کوئی حسن تے ہو مغرور بیٹھی، کوئی گلّ کردی نال پیار بیلی ۔ کوئی تیز نگاہ دے نال ویکھے، تکھے نین جیوں تیز کٹار بیلی ۔ کوئی پھاہنے واسطے عاشقاں دے، پائے زلفاں دے پیچ سوار بیلی ۔ سئیاں اک توں اک چڑھندیاں سن، ایپر سوہنی سی سردار بیلی ۔ فضل شاہ تعریف ہن سوہنی دی، اسیں آکھدے ہاں مزیدار بیلی ۔

26. تتھا چرکھا سوہنی دا چندن چیر گھڑیا، اوہدی جڑت سونے چاندی نال آہی ۔ ماہل پٹّ دی پھمنادار سوہنی، ہور لٹھّ کریر دی سال آہی ۔ جویں سورجے طرف نہ دھیان ہووے، ایویں حسن دی زور مثال آہی ۔ سینہ صاف سی دند بلور کولوں، ہور صفت نہ وچ خیال آہی ۔ سوہنی نام آہا سوہنے نین اسدے، سوہنی ہنس تے مور دی چال آہی ۔ سوہنے دند رخسار انار وانگوں، سوہنے مکھڑے تے سوہنی کھال آہی ۔ سوہنے وال کمال دراز اس دے، سوہنے ہوٹھ سرخی لالو لال آہی ۔ فضل سچ دی سوہنی سوہنی سی، لڑی موتیاں دی وال وال آہی ۔ 27. تتھا اوہدے نین کسمبھے دے رنگ آہے، سرمہ پانودی خون گزاریاں نوں ۔ نکّ وانگ تلوار دی دھار آہا، پائے دھاڑ ہزار ویچاریاں نوں ۔ متھا چودھویں رات دا چند آہا، سورج کرے قربان ستاریاں نوں ۔ فضل خاص تصویر کشمیر دی سی، رہے ہوش نہیں دیکھنے ہاریاں نوں ۔ 28. تتھا ہونٹھ لال سوہے وانگ لال رتے، لال ویکھ شرمانودے لالیاں نوں ۔ ولاں والیاں اسدیاں والیاں نے، لیا لٹّ جہان دے والیاں نوں ۔ ول ول پیچ سواردی مکھڑے تے، لوک ناگ سدن زلفاں کالیاں نوں ۔ فضل بان چلان سکھانودی سی، اکھیں کالیاں تے متوالیاں نوں ۔ 29. تتھا سوہنے دند آہے دانے موتیاں دے، سوہنے طور رکھے پالو پال میاں ۔ سینے صاف تے سیؤ ولائتی سن، زلفاں ناگ آہے رکھوال میاں ۔ نیم خواب آہے دوویں نین اسدے، سوہنا مکھ مہتاب مثال میاں ۔ نال ناز دے قدم اٹھانودی سی، سوہنی پیر رکھے پالو پال میاں ۔ سوہنے پیر کولے نازک وانگ ریشم، مہندی نال رنگے لالو لال میاں ۔ فضل شاہ جہان بے جان ہویا، ویکھ گرم بازار جمال میاں ۔ 30. سوہنی دے زیور سوہنی حسن دی خان اشناک آہی، ٹکا وانگ سورج لاٹاں ماردا سی ۔ چونکپلی نے پیر تے ولی مٹھے، چندنہار چمکار تلوار دا سی ۔ عطر دان گمان دے نال بیٹھا، فوجدار ہزار سوار دا سی ۔ فضل شاہ نگاہ جے کرے سوہنی، جگّ جان جہان نوں واردا سی ۔ 31. تتھا بازو بند آہے بند عاشقاں دے، لکھاں بندیاں نوں بندیوان کیتا ۔ کالے کیس آہے اوہدے عطر بھنے، کالے نیناں نے دیکھ طوفان کیتا ۔ کئی مومناں صاف ایمانیاں نوں، اس دی زلف کالی پریشان کیتا ۔ پازیب فریب دے پیچ پائے، کنّ پھول ملول جہان کیتا ۔ داؤنی گھتّ چھاؤنی بیٹھی حسن اتے، راکھی حسن دا خوب سامان کیتا ۔ فضل شاہ میاں نالے پٹّ دے نے، نالے پٹّ جہان ویران کیتا ۔ 32. تتھا موہنمالا نے موہ جہان لیا، کنٹھ مال کیتی کٹھن جان جانی ۔

گل دے نام بدنام تمام کیتے، ہیکل کرے بیقل کل جہان جانی ۔ کنیں سوہنیاں جھمکیاں جھمک لائی، چند چمکدا جویں اسمان جانی ۔ فضل شاہ چھلے ول دار اس دے، اک پلک اندر جل جان جانی ۔ 33. تتھا بندیاں بند کرن راہ عاشقاں دے، زنجیریاں چکّ زنجیر کیتے ۔ کڑے شیر مونہیں دسن شیر وانگوں، جنہاں پیر فقیر دلگیر کیتے ۔ فوجاں پہنچیاں نے دلی دلاں اتے، آن پہنچیاں لکھ وہیر کیتے ۔ فضل ہسّ کے گلّ گوائِ ناہیں، اوہدے ہسّ نے شاہ فقیر کیتے ۔ 34. حسن دا ہور بیان زلفاں ناگ کالے کنڈلدار آہے، باجھ چھیڑیاں ماردے ڈنگ میاں ۔ اکھیں کسّ تپھنگ نشان مارن، باجھ سنگ کریندیاں جنگ میاں ۔ اک دید کنوں نین جان کڈھن، لیندے مفت نے خلکتوں منگ میاں ۔ فضل شاہ محبوب دے مکھ اتے، عاشق مرن مثال پتنگ میاں ۔ 35. سوہنی دا جمال سوہنی عاشقاں دے لہو نال رتی، نازک پیر جو پھلّ گلاب میاں ۔ لڑیاں موتیاں دیاں لڑیاں جا دلی، پھیر ماریا آن پنجاب میاں ۔ دیوے نال پتنگیاں جویں کیتی، ایویں عاشقاں دی بنی باب میاں ۔ فضل شاہ فقیر ہو گئے لکھاں، ویکھ حسن محبوب دی تاب میاں ۔ 36. واک کوی ربّ صفت سنائِ موقوف ایتھے، تیرے کہن توں حسن کمال بیلی ۔ متاں مرے جہان بے جان ہو کے، ایڈی حسن دی اگّ نہ بال بیلی ۔ جا کے بلخ بخاریوں ڈھونڈ لیاوو، کارن سوہنی دے مہینوال بیلی ۔ فضل وچ گجرات دے آن اس نوں، کرو سوہنی دے نال سوال بیلی ۔ 37. بیان عالی سوداگر سنو بلخ بخارے دی گلّ میتھوں، دوویں شہر سن بہت آباد پیارے ۔ امن چین تے راج چگتیاں دا، کوئی کرے نہ مول فریاد پیارے ۔ اک غنی آہا سخی مرد بھاری، کرے نت خدائ نوں یاد پیارے ۔ وچ بلخ بخارے دے محل اس دے، آہا مال دے نال آزاد پیارے ۔ نت کرے سوداگری، ہور سودے، رکھے پیر فقیر نوں شاد پیارے ۔ ہیسی ذات دا مغل اصیل مرزا، عالی نام تے نیک نہاد پیارے ۔ جتنے لوک سوداگری کرن والے، سبھناں دیئ پیسے سندی داد پیارے ۔ فضل شاہ سبھ چیز موجود آہی، ایپر نہیں سی اک اولاد پیارے ۔ 38. پتر لئی فقیر پاس جانا ایسی بات کولوں پریشان ہویا، گئے عیش جہان دے بھول یارا ۔ کسے نال نہ ہسّ کے گلّ کردا، رہے رونودا نت ملول یارا ۔ غماں گھور چوفیر اندھیر کیتا، لین دین آرام نہ مول یارا ۔ کسے آئِ رضائِ تھیں گلّ ٹوری، اک فقیر ہے قرب رسول یارا ۔ جیکر ہتھ اٹھائ دعا منگے، کرے ترت خدائ قبول یارا ۔ وچ غار فلانی دے رہے خفیہ، کھائے گھاہ تے برگ ببول یارا ۔ سن کے گلّ مرزا گیا غار اندر، ویکھے ذائقے اوہ مقبول یارا ۔ فضل شاہ فقیر نے ویکھ کہیا، وچ غار آئؤں کت سول یارا ۔

39. تتھا ہتھ جوڑ فقیر تے عرض کیتی، ڈبے تار سائیں ! ڈبے تار سائیں ! بیڑا وچ فراق دے پیا میرا، لائیں پار سائیں ! لائیں پار سائیں ! میرے ملک دا وارسی مول ناہیں، میں لاچار سائیں ! میں لاچار سائیں ! کرکے فضل دعا اولاد مینوں، بخشنہار سائیں ! بخشنہار سائیں ! 40. فقیر دا اس لئی دعا کرنا مغل نیک سائت رجو آن ہویا، آئی پھل مقصود دی باس میاں ۔ ہتھ اٹھائ دعا فقیر منگی، جاہ کم ہوئے تیرے راس میاں ۔ سکی ویل تیری ربّ ہری کرسی، جاہ جیؤ تے رکھ دھرواس میاں ۔ تینوں ربّ فرزند دلبند دیسی، نال فضل پچاوسی آس میاں ۔ ایپر لکھیا وچ تقدیر ایویں، تھوڑھے روز رہسی تیرے پاس میاں ۔ فضل اسنوں چودھویں سال اندر، کرسی عشقَ کمال اداس میاں ۔ 41. مرزا عالی دا گھر نوں مڑنا مرزا دے تعظیم فقیر تائیں، آیا حرم خانے نال چاہ دے جی ۔ رات چودھویں رات دی چاندنی سی، سورج اک ہویا نال ماہ دے جی ۔ سکا مدتاں دا ہویا سیؤ ہریا، واہ واہ ایہہ کم ﷲ دے جی ۔ فضل شاہ نہ وچ شمار ہوون، جو جو فضل ہوون اوس شاہ دے جی ۔ 42. مرزے دی مراد بر آؤنا اسے رات وسال دی بات سیتی، ہوئی نال امید حضور میاں ۔ گئے خیر دے گزر نوں ماہ پورے، دادی سدی آ نال ضرور میاں ۔ صبح وقت بیٹا پیداوار ہویا، گیا کھنڈ جہان تے نور میاں ۔ فضل شاہ جیکر گھڑیوں مینہہ وسے، ناہیں ربّ رحیم تھیں دور میاں ۔ 43. دائی دا مرزے نوں خبر دینا دائی ویکھ کے حسن خیال کیتا، شاید پھیر یوسف نمودار ہویا ۔ ربا عمر بخشیں ایس ماہ تائیں، تیرا فضل بے انت شمار ہویا ۔ دائی دیئ پیغام غلام تائیں، خوشی دلاں نوں صبر قرار ہویا ۔ گیا دوڑ غلام خشخبر لے کے، مرزے پاس جا عرض گزار ہویا ۔ سن کے خبر فرزند دلبند سندی، مرزا خوشی دے نال گلزار ہویا ۔ پڑھے شکر الحمد ہزار ویری، اؤگنہار دا ربّ ستار ہویا ۔ کیتا منگتیاں آن ہجوم بہتا، باجھ ٹوک ہتھ روک وہار ہویا ۔ دتی مینہہ دے وانگ برسا دولت، گوئیا فضل تھیں عبر بہار ہویا ۔ 44. ناں رکھن دی رسم کنیں بانگ دوانودا سدّ ملاں، کہیا نبی دا نام پچھان جانی ۔ اسدا نام رکھن عزت بیگ مرزا، دیکھ فعال کتاب قرآن جانی ۔ دتے ربّ نے سک سکندیاں نوں، ساتھی آپ ہویا مہربان جانی ۔ فضل شاہ دا بدر کمال ہویا، یوسف وانگ جمال عیان جانی ۔ 45. دوجا تے تیجا ورھا دوجے ورھے غلام ہر روز اس نوں، لے کے جانودا وچ دربار دے جی ۔ آساں سکدیاں آساں ور آئیاں، نت ربّ دا شکر گزاردے جی ۔ باپ وانگ یعقوب دے پیار رکھے، آئے صبر نہ باجھ دیدار دے جی ۔ تیجے ورھے نوں فضل تھیں مینہہ ورھے، لگا گلّ کرنے نال پیار دے جی ۔

46. ورھا چوتھا چوتھے ورھے سونے سندے کڑے گھڑے، جڑے ہیریاں پنیاں نال میاں ۔ بازو بندھ بدھے اپر بازوآں دے، اتے جڑت جڑائکے لال میاں ۔ اک ہسّ جڑاؤ سی چونیاں دا، اس دے گل اندر دتا ڈال میاں ۔ ﷲ والڑے دے کنیں والڑے پا، دتی اگّ اتے اگّ بال میاں ۔ ضری بادلے دا گل پا کڑتا، اتے دین اس دے لال شال میاں ۔ فضل شاہ نہ وچ خیال تیرے، ایسا چمکیا حسن جمال میاں ۔ 47. پنجواں ورھا ورھے پنجویں ویکھ کے وار چنگا، مسجد وچ لے جائ بہائیو نے ۔ اک تھال بھرکے سچے موتیاں دا، استاد دی نظر ٹکائیو نے ۔ نیت خیر قہقے ونڈ شیرنی نوں، پہلے قاعدہ ہتھ پھڑائیو نے ۔ تھوڑھے دناں اندر بہت پیار سیتی، سارا قاعدہ پخت کرائیو نے ۔ جدوں قاعدہ خوب درست ہویا، پھیر پڑھن قرآن تے لائیو نے ۔ الحمد تھیں شروع کرا اس نوں، واؤناس تے جا پچائیو نے ۔ سارے حرف تے لفظ تحقیق کرکے، کئی حافظے نال دہرائیو نے ۔ عزت بیگ نے یاد قرآن کیتا، سارا باپ نوں یاد سنائیو نے ۔ دین بہت استاد نوں مال دولت، سروپا بٹھائ پہنائیو نے ۔ فضل کرن آمین عزت بیگ سندی، ہور شگن شگون منائیو نے ۔ 48. چھویں توں بارھویں ورھے دا بیان ورھے چھویں حرف ایسے صاف لکھے، کرن کل استاد قبول میاں ۔ ورھے ستویں نظم توں نصر پڑھیا، کیتا علم سیاک حصول میاں ۔ ورھے اٹھویں سرف تے نائو پڑھیا، ہور پھکا حدیث رسول میاں ۔ ناویں ورھے کمال حکیم ہویا، کیتے قاعدے کل وصول میاں ۔ دسویں ورھے عطا خدائ دے تھیں، پڑھیا کل فروہ اصول میاں ۔ ورھے یارھویں نوں ہویا خاص فضل، پڑھے سمجھ معقول منکول میاں ۔ ورھے بارھویں علم نجوم سندا، لیا سمجھ سارا عرض طول میاں ۔ فضل شاہ چودھیں ورھیں تاک ہویا، کوئی علم نہ چھڈیا مول میاں ۔ 49. علم دا کمال کوئی علم دے باجھ نہ گلّ کردا، دتا عقل شعور خدا سائیں ۔ کئی لکھ دانا شعبان جیہے، اوہدے عقل سندی خاک پا سائیں ۔ گوئیا پھیر ہویا افلاطون پیدا، دتا عالماں ہوش بھلا سائیں ۔ منشی فلک دے نے ہتھوں قلم سٹی، لکھیا ویکھ کے بہت صفحہ سائیں ۔ جو کچھ کہے زبان تھیں عالماں نوں، کوئی کرے نہ چوں چرا سائیں ۔ فضل سمجھ اس نوں علم عقل والا، ہتھوں لیانودے ادب بجا سائیں ۔ سبھے درسیاں دے کیتے حلّ اس نے، دتا گلّ دے نال اڈا سائیں ۔ جہڑا علم تھیں پچھے سوال کوئی، دیوے ترنت جواب سنا سائیں ۔ کئی بحث کرن آئے مصر وچوں، اوڑک گئے استاد بنا سائیں ۔ فضل شاہ تے نہیں اعتبار جس نوں، پچھے بلخ بخاریوں جا سائیں ۔ 50. تیرندازی سکھن دا بیان ورھے تیرویں نوں عزت بیگ تائیں، ہتھ تیر کمان پھڑان بیلی ۔ تیرنداز استاد میدان جا کے، نت تیر چلان سکھان بیلی ۔ کول بیٹھ جاون تیرنداز سارے، کرن قاعدے کل آیان بیلی ۔ سجا پیر پچھے کھبا پیر اگے، کھچو زلف دی طرف کمان بیلی ۔ بازو راس کرکے تیر صاف مارے، رکھے وچ نشان دھیان بیلی ۔ وقت کھچن دے بانہہ نہ مول ڈولے، ساہ گھٹنا جان پچھان بیلی ۔ مرزا عقل تے علم دا کوٹ آہا، لیا سمجھ تمام بیان بیلی ۔ ایسے تیر تدبیر دے نال مارے، چیر خاک تودے نکل جان بیلی ۔ آہا وانگ تقدیر نے تیر اس دے، اوکھا مڑن باجھوں لیاں جان بیلی ۔ فضل شاہ ایسا تیرنداز ہویا، رہے کل استاد حیران بیلی ۔ 51. گھوڑ سواری کرنا تے دلی جان دی خواہش کرنا ورھے چودھویں نوں چڑھے گھوڑیاں تے، نال ناز دے قدم اٹھانودا سی ۔ چینی بھور کمیت عراقیاں نوں، ہنس مور دی چال سکھانودا سی ۔ کدی دے جولان میدان جا کے، کدی چال روال کڈھانودا سی ۔ کرن سیر شکار تیار ہو کے، نت بار دے ولّ سدھانودا سی ۔ جہڑے مرگ نوں مرگ خدا ولوں، سوئی تیر جوان دا کھانودا سی ۔ گھوڑے پھیرنے تھیں لگی واؤ اس نوں، دلی دیکھنے نوں چتّ چانہودا سی ۔ رکھ جیؤ تے شوق سوداگری دا، یاراں نال صلاحَ پکانودا سی ۔ نت باپ دے جا حضور مرزا، فرصت دیکھ کے سخن الانودا سی ۔ آکھے باپ جی میں اک عرض کرنی، ایہو آکھ خاموش ہو جانودا سی ۔ جیکر باپ پچھے دسے مول ناہیں، کئی روز اس طور لنگھانودا سی ۔ تاہیں آکھساں جدوں قبول کرسیں، ایویں باپ نوں بات سنانودا سی ۔ فضل شاہ پر عشقَ نے کھچّ کیتی، من بھانودا جیؤ منانودا سی ۔ (پاٹھ بھید=ایس بند وچّ ایہہ تکاں وی ملدیاں ہن: کدی چینے دے مکھ لگام دے کے، کدے زین مشکی اتے پانودا سی ۔ قسمت نال دانے پانی کھچّ کیتی، لکھے لیکھ نہ کوئی مٹانودا سی ۔) 52. دلی جان دی اجازت ملنی کہیا باپ سوال قبول مینوں، ہوسی کل مقصود حصول تینوں ۔ مونہوں منگ بیٹا جو کجھ منگنا ای، کوئی سنگ ناہیں میتھوں مول تینوں ۔ تیرا آکھیا مول نہ موڑساں میں، دتا ضامن خاص رسول تینوں ۔ گلّ دسّ ویدن دل اپنے دی، کیتا کہڑی گلّ ملول تینوں ۔ 53. عزت بیگ دی تیاری تے پیو دا اداس ہونا جدوں باپ نے گلّ منظور کیتی، دسے کھولھ کے کل بیان میاں ۔ تسلیمات کرکے ہتھ جوڑ کھڑا، پھیر کرے دعا پچھان میاں ۔ طوبیٰ وانگ تیرے سائے ہیٹھ پائے، کل خلق جہان ایمان میاں ۔ دل چاہندا اے دلی دیکھنے نوں، دے حکم بابا مہربان میاں ۔ دوجا جیؤ تے شوق سوداگری دا، جت کتّ ایہو نت دھیان میاں ۔ کراں جا خرید فروخت دلی، نال دوستاں عقل دے تان میاں ۔ باپ سندیاں سار بے ہوش ہویا، گوئیا نکل گئی اوہدی جان میاں ۔ جدوں ہوش آئی زارو زار رنا، عزت بیگ ہو رہا حیران میاں ۔ اوڑک قول قرار نہ ہاریو سو، کرے ٹورنے دا سامان میاں ۔ ترت بھیج غلام سدائِ لئے، اوٹھاں سنے سارے ساربان میاں ۔ دتا حکم تیار شتاب ہووو، ساربان پلان چا پان میاں ۔ لونگ لاچیاں پستے ساؤگی دے، بھرے بوریاں چکّ لدان میاں ۔ امبر مشک کافور بادام زاپھل، مشک تبتی اوٹھ اٹھان میاں ۔ ہور سیؤ کھروٹ کھجور لدی، میوے قابلی تے خراسان میاں ۔ کیمخاب سنجاب سمور مخمل، لٹھا کمرکھ تے ہور کتان میاں ۔ سبز سرخ سیاح ہریر لدی، ضری بادلا ٹول حلوان میاں ۔ ہور مال نہ کجھ خیال میرے، کی کراں بیان عیان میاں ۔ سارا مال اسباب روان کرکے، بیٹا باپ دوویں گھریں جان میاں ۔ جو کجھ بات آہی الفوں یہ تیکر، اس دی مائی نوں بیٹھ سنان میاں ۔ خوشی عیش انسان دے باغ وچوں، گھلی آئکے بعد کھزان میاں ۔ مائی لا کلیجڑے نال رنی، تیرا ربّ رحیم رحمٰن میاں ۔ تدھ باجھ کس نوں سکھ چین ہوسی، سننجا دیکھساں کلّ جہان میاں ۔ بچہ کنڈ نہ دیئ نمانیاں نوں، تیرے باجھ جہان ویران میاں ۔ کراں چا قربان پردیس تائیں، میری جان تونہیں مان تان میاں ۔ بچہ سفر نوں سکر مثال کہندے، دلی جاونا نہیں اسان میاں ۔ گوئیا کھولھ کتاب نصیحتاں دی، رہی ماں اس نوں لکھ ران میاں ۔ آخر ہو لاچار قبول کیتا، جاہ ربّ تیرا نگھابان میاں ۔ رو رو باپ تے ہور امیر سارے، باہر جا کے وداع کران میاں ۔ ماں باپ نوں درد فراقَ والا، لگا وچ کلیجڑے بان میاں ۔ کہندا آب تے عشقَ نے کھچّ کیتی، لمے راہ ہو ٹرے روان میاں ۔ فضل عاشقاں مڑن محال ہویا، جنہاں عشقَ کیتا پریشان میاں ۔ 54. ماں دی گریازاری مائی چڑھ چوبارے تے کوکدی سی، میرا ویکھ اکھیں سندا نیر بچہ ۔ بیترسیا ترس نہ مول تینوں، مینوں گئیوں بنائِ فقیر بچہ ۔ لائی سانگ فراقَ دی کار مینوں، گئی ہاں کلیجڑا چیر بچہ ۔ ایس درد اندر مر جاوسانگی، تینوں بخشیا اپنا شیر بچہ ۔ کھان پین آرام حرام ہویا، کیہا لا گئیوں مینوں تیر بچہ ۔ جو کچھ لوح مہفوز تھیں لکھیا سی، سوئی وہِ ملی تقدیر بچہ ۔ آکھے لگّ لوکاں ہینسیاریاں دے، تریوں شونق دی توڑ زنجیر بچہ ۔ نبی پاک رسول دی رکھ ہووی، نگاہبان تیرے پنج پیر بچہ ۔ جتھوں تیک نگاہ دراز آہی، رہی ویکھدی لا نظیر بچہ ۔ وے میں ربّ رحیم نوں سونپیوں توں، جس نے ماری آں بے-تقصیر بچہ ۔ جدوں دسنوں رہا فرزند اس نوں، ڈگی آکھ کے، "میں دلگیر بچہ" ۔ نال فضل دے پھیر ملاپ ساڈا، جدوں ہووسی روز اخیر بچہ ۔ 55. مرزا عزت بیگ دا دلی پہنچنا چھڈّ روندیاں تے کرلاندیاں نوں، کونج وانگ مسافراں دور ہوئے ۔ پہنچے منزلو منزلی جائ دلی، ایپر پینڈیاں دے نال چور ہوئے ۔ آیا اک سوداگر بلخ وچوں، دلی شہر دے وچ مشہور ہوئے ۔ لیا مال چکائ سوداگراں نے، سودے حسن دے ہور ضرور ہوئے ۔ گوئیا یوسف نال کروانیاں دے، جنہاں دیکھیا سو نورو نور ہوئے ۔ پاتشاہ کیتی چاہ دیکھنے دی، گئے ترت نہ پلک صابور ہوئے ۔ رنگا رنگ تحفے پاتشاہ کارن، لئے نال جو نظر منظور ہوئے ۔ فضل شاہ جہان دی وچ مجلس، سنے تحفے جا حضور ہوئے ۔ 56. پاتشاہ دی خدمت وچ تحفے پیش کرنے تسلیمات کرکے عزت بیگ مرزا، تحفے نظر گزاردا جا میاں ۔ لکھ موہر دتی پاتشاہ اس نوں، بھارا ہور دتا سروپا میاں ۔ گھوڑا سوکھ سمندر عطا کیتا، سکے سنم لنگھے دریا میاں ۔ کیتا چا معاف وصول اسنوں، کیتی ہور جگیر عطا میاں ۔ پہلے حمد خدائ بجائے لیاوے، پھیر شاہ دی کرے ثنائ میاں ۔ دنیاں وچ رکھے ربّ شاد تینوں، آخر دے جزا خدا میاں ۔ جمشید فریدوں کاؤس کھسرو، تیرے مرتبے دی خاک پا میاں ۔ نوشیرواں وانگ ہے عدل تیرا، ہاتھی کیڑیؤں کرے حیا میاں ۔ حاتم کل جہان تے بخش کیتی، ایپر ایس دربار گدا میاں ۔ دتا ربّ سکندری ملکھ تینوں، والی وارسی خلق بنا میاں ۔ شیر گرگ رکھن خوف بکری تھیں، دتی ظلم دی بیخ اٹھا میاں ۔ مرزا پائِ انعام سلام کرکے، ڈیرے آ وڑیا نال چا میاں ۔ نت سیر کرن دلی شہر اندر، جائ زین سمند تے پا میاں ۔ اوڑک ہو اداس تیار ہو کے، کوئی روز اس طور لنگھا میاں ۔ کرے طرف لاہور دی کوچ مرزا، سارا مال متا لدا میاں ۔ فضل شاہ لاہور دے وچ مرزا، پہنچا منزلو منزلی آ میاں ۔   57. لاہور دی سیر رات خیر دے نال گزاریا نے، جیؤ وچ آرام قرار ہوئے ۔ سندر چال کمال لاہور والی، سارے دیکھنے تے طلب غار ہوئے ۔ دنے لائِ پشاکیاں پہن بانے، کرن سیر بازار تیار ہوئے ۔ جا کے ویکھیا شہر مثال جنت، ایپر ویکھنے تھیں گلزار ہوئے ۔ بانکے طور لاہور دے لوک سارے، شگلدار آپو اپنے کار ہوئے ۔ پھرن لٹکدے وچ بازار سوہنے، تکھے نین مثال کٹار ہوئے ۔ کوئی سنے فریاد نہ عاشقاں دی، قتل باجھ تلوار ہزار ہوئے ۔ آکھن ہور نہ شہر لاہور جیہا، سبھ شہر لاہور توں وار ہوئے ۔ من بھانودے لئے خرید تحفے، سودے روک نہ مول ادھار ہوئے ۔ اوڑک وطن تے جیؤ اداس ہویا، اوٹھ گھوڑیاں تے اسوار ہوئے ۔ فضل شہر لاہور توں کوچ کرکے، وانگ باز دے تیز طرار ہوئے ۔ 58. عزت بیگ دا شہر لاہور تھیں کوچ کرنا اتے گجرات ٹھہرنا راوی لنگھ جھناں توں پار ہوئے، دوروں نظر پئی گجرات میاں ۔ سورج گیا غروب ہو شام پئی، اگوں منہ آئی کالی رات میاں ۔ ڈیرے وچ سراں دے مار لتھے، لائی سرخ سفید قنات میاں ۔ دو تنّ روز رہے جگہ دیکھ چنگی، کیتی نال لوکاں ملاقات میاں ۔ پانی لال جھنائ دے عشقَ رتے، عزت بیگ تائیں کیتا مات میاں ۔ اگے جاونا بہت محال ہویا، یار آکھ رہے نیک ذات میاں ۔ جیؤ لوچ لیندا چھیل سوہنیاں دا، ایہہ عشقَ سندی کرامات میاں ۔ ایتھے ہور دا ہور فتور ہوسی، مرزا کھووسی ذات صفات میاں ۔ سارا مال متعہ لٹا دیسی، پیسی عشقَ دی آن آفات میاں ۔ فضل شاہ دیکھو عزت بیگ مرزا، ہوسی وچ گجرات دے گھات میاں ۔ 59. عزت بیگ دا محفل لگانا اک روز عزت بیگ خوشی سیتی، محفل وچ بہشت بنانودا جے ۔ کئی گائکاں ہور کلاؤتاں نوں، مرزا گھلّ پیغام سدانودا جے ۔ وارو وار لگے رنگ راگ کرنے، ویلے وقت دا راگ سنانودا جے ۔ کوئی کہے بہاگ تے ہور بھیرو، رامکلی تھیں جیو لکھانودا جے ۔ کوئی کہے بلاول تے ہور ٹوڈی، کوئی ساوری تے زور پانودا جے ۔ کوئی بھیروی گانودا ہور آسا، کوئی سندھ تلنگ بجانودا جے ۔ کوئی ساز آواز نوں اک کرکے، ملھار تھیں مینہہ برسانودا جے ۔ کوئی سارنگ کوئی دھناسری نوں، تانسین دی ہوش بھلانودا جے ۔ کوئی جوگ نمانی نوں منہ کرکے، دلوں صبر قرار لے جانودا جے ۔ کوئی کہے بلاول شوق سیتی، کوئی چتّ پہاڑی تے لانودا جے ۔ کوئی پوربا پوربی ہور پیلو، بروا نال پیار الانودا جے ۔ کوئی سورٹھ کانڑا بنگلا بھی، مالکونس ببھاس نوں گانودا جے ۔ کوئی شام کلیان دی تان مارے، کوئی نٹ کلیان سنانودا جے ۔ کوئی بھرے کھماچ بنگالڑی نوں، کوئی گوڑیؤں تان اٹھانودا جے ۔ کوئی کہے گھوڑی کوئی للت پنچم، کوئی دیپک گونڈ الانودا جے ۔ فضل شاہ وڈہنس ہنڈول کوئی، مولسری تھیں جیو چلانودا جے ۔ 60. غلام دا پیالے خریدن جانا تے آ کے سوہنی دا حسن بیان کرنا اک روز مرزے عزت بیگ تائیں، کوئی آن کے گلّ سنانودا جے ۔ تلا نام گھمیار ہے ذات اتم، کجے بادیئے خوب بنانودا جے ۔ اک بادیا ملّ منگائِ دیکھو، جیکر دیکھنے نوں جی چانہودا جے ۔ دتا بھیج غلام شتاب مرزے، جائ پہنچیا پچھ پچھانودا جے ۔ اگے کتدی سی سئیاں نال سوہنی، جس وقت غلام سدھانودا جے ۔ حسن دیکھ غلام غلام ہویا، بناں موت آئی مر جانودا جے ۔ صاحب بھیجیا ونج وہاجنے نوں، ہتھوں اپنا آپ وکانودا جے ۔ ایپر ڈاڈھ دے کے جیو اپنے نوں، تلے ولّ ہی پیر اٹھانودا جے ۔ آکھے بادیا اک خریدنا ہے، تلا کڈھ دو چار پھڑانودا جے ۔ سبھ اک توں اک چڑھندڑے سن، اک پکڑ لیا من بھانودا جے ۔ اک درم تھیں ملّ خرید کرکے، عزت بیگ دے پاس لے جانودا جے ۔ مرزا دیکھ کے بہت خوش حال ہویا، مڑ مڑ دوستاں پیا دکھانودا جے ۔ ایسے خوشی دے وچ غلام یارو، ویکھو ہور فتور کی پانودا جے ۔ سوہنا چھیل سزادڑا مچھّ بھنا، چھری عشقَ دی نال کہانودا جے ۔ ایپر کجھ غلام نوں دوش ناہیں، کہڑا لکھیا لیکھ مٹانودا جے ۔ جو کجھ ویکھیا سی عزت بیگ تائیں، ہتھ جوڑ غلام سنانودا جے ۔ آکھے اک محبوب میں ویکھ آیا، ایسے ویکھنے وچ نہ آنودا جے ۔ ایپر دھی تلے گھمیار دی ہے، سورج ویکھ اس نوں شرمانودا جے ۔ چہرہ چودھویں رات دا چن آہا، ہتھوں چند دا چند سدانودا جے ۔ پلکاں تیر زلف زنجیر اس دی، گوئیا ناگ کالا کنڈل پانودا جے ۔ آدم کون جو نانہہ بے ہوش ہووے، نوری ملک بھی ہوش بھلانودا جے ۔ مرداں وچ جیوں حسن کمال تیرا، تویں اسدا روپ سہانودا جے ۔ کچھ پچھ نہ صاحبہ مول میتھوں، صاحب نام غلام دھرانودا جے ۔ گلّ سندیاں پکڑ ہو گئی اس نوں، باجھ دیکھیاں حالَ ونجانودا جے ۔ وچوں سانگ محبوب دی بھال گئیا، پر ظاہرا نہ لکھانودا جے ۔ گلّ عشقَ دی تھیں گل عشقَ پیا، کلا ستڑی پیا جگانودا جے ۔ آکھے چل محبوب دکھال مینوں، جہڑا زلف دے ناگ لڑانودا جے ۔ ترنت نال غلام رواں ہویا، اسی جائ لے جا پہنچانودا جے ۔ دیکھ تلے نوں ادب اداب سیتی، مرزا دعا سلام بلانودا جے ۔ تلے منّ سلام قبول کیتی، کرو حکم جو جی منانودا جے ۔ اس دی بات سن کے عزت بیگ مرزا، ادب نال ایہہ عرض سنانودا جے ۔ کجے پیالڑے کجھ خریدنے میں، فضل شاہ مرزا فرمانودا جے ۔ 61. مرزے دا سوہنی تے عاشق ہونا اتے مڑ مڑ دیکھن لئی پیالے خریدن دا بہانہ بنانا تلا کم دے وچ مشغول آہا، ایپر کم ہیسی تتے تا جانی ۔ سدے نال پیار دے سوہنی نوں، آ کے بھانڈڑے ایہناں وکھا جانی ۔ جویں بدلاں تھیں چند باہر آوے، سوہنی نکلی نال ادا جانی ۔ صورتَ سوہنی دیکھ کے سوہنی دی، عزت بیگ ڈگا غش کھا جانی ۔ مونہوں آکھ ﷲ بیلی پکڑ باہوں، لئے ترت غلام اٹھا جانی ۔ سوہنی دیکھ کے ہو حیران کھلی، تلا رنگ نوں لئے وٹا جانی ۔ اکھیں نال غلام نے دسّ دتا، ایتھے کوئی فریب بنا جانی ۔ آکھے پیر رضائِ تھیں چل گیا، ایپر رکھیا آپ خدا جانی ۔ اوڑک بھانڈڑے دے دکھائے سوہنی، عزت بیگ نوں نال لے جا جانی ۔ کوئی چیز پسند نہ آنودی اے، کیتا بہت وٹا سٹا جانی ۔ مکھ دیکھنے دی اصل بھکھ اس نوں، ہویا ایس تھیں موڑ مڑا جانی ۔ کہیا ہور تھیں جائ خرید ویرا، سوہنی ہوئِ کے بہت خفا جانی ۔ جدوں جھڑک محبوب دی کار ہوئی، کہے پھیر نہ کجھ درھا جانی ۔ ایپر جھڑک کیہی یارو سانگ آہی، گئی جیؤ تے جان جلا جانی ۔ مرزے سمجھیا بہت مخول سندا، اوڑک لئے دو چار چکا جانی ۔ جو کجھ مکھ تھیں منگیا سوہنی نے، دتا ترنت پلے وچ پا جانی ۔ جھلّ سانگ پیاریاں سجناں دی، ڈیرے آیا حالَ وننجا جانی ۔ لگا زخم اولڑا عشقَ والا، گئی پیڑ کلیجڑے دھا جانی ۔ یار ویکھ کے حالَ بےحال اس دا، کلّ گلّ پچھن پاس آ جانی ۔ رنگ زرد تے ہائے ہائے کوکیں، ایہہ کیہی بنی تیرے بھا جانی ۔ آکھے پیڑ کلیجڑے کار مینوں، کوئی ہاضمہ نہیں گزا جانی ۔ جیون اپنے توں ہتھ دھوئ بیٹھا، کوئی واہ لاوے مینتھے آ جانی ۔ یاراں رو کیہا جیوے جان تیری، ہنے ہووسی تدھ شفا جانی ۔ سرکہ خاص انگوری تے عرق کئی، رہے شربت یار پلا جانی ۔ کارن نبض دکھالنے یار سندی، لئے حکمتی کل سدا جانی ۔ بلدی اگّ تے تیل پلٹیو نے، دین کاہڑیاں نال جلا جانی ۔ کجھ فرق نہ پیندڑا مول یارو، رہے زور طبیب لگا جانی ۔ اصلی مرض نہ کوئی پچھان سکے، آئے نام حکیم رکھا جانی ۔ دکھ ہور تے ہور دوا کیتی، مکھ یار دا اصل دوا جانی ۔ عشقَ مشک دوویں چھپے رہن ناہیں، اوڑک گلّ گئے یار پا جانی ۔ مرزا روئِ کے کہے غلام تائیں، چل پھیر محبوب دکھا جانی ۔ آکھے صاحبہ اج موقوف رکھو، دیو گلّ نوں دلوں بھلا جانی ۔ متاں سمجھ جاوے باپ سوہنی دا، بہتے پھیریاں وچ خطا جانی ۔ جیکر صبر کرسیں ملسی عرض تینوں، نت فظر نوں جان ٹھرھا جانی ۔ سائت اس نوں سال مثال آہی، کویں بھلک تے کرے ٹکا جانی ۔ اوسے حالَ اندر عزت بیگ سندی، گئی قہر دی رات وہا جانی ۔ ہوئی فظر غلام نوں نال لیا، گیا گھر تلے کر دھا جانی ۔ تلا وچ نماز گداز آہا، دوویں ہو کھلے اک دا جانی ۔ جدوں پھیر دعا سلام منگی، کرن پھیر سلام دعا جانی ۔ صبح وقت سوہنی باہر نکلی سی، آفتاب دی جا بجا جانی ۔ پالا رات والا اس دا دور کیتا، سورج حسن دے زور شعاع جانی ۔ گیا پھلّ قلوب دا پھلّ اوویں، دتی آس خدائ پجا جانی ۔ مکھ ویکھیاں دکھ تے درد سارے، یک بار سن گئے سدھا جانی ۔ خوشی نال کیہا بھانڈے ہور دیوو، تلا کرے ہوالڑے چا جانی ۔ کجھ پیالڑے تے کجھ بادیئے وی، لیندے ویکھ کے ملّ کرا جانی ۔ فضل شاہ محبوب دی چاہ کارن، نت جان دی پھڑی ادا جانی ۔ 62. بھانڈے ویچن دی دوکان کرنی تے کنگال ہو جانا عزت بیگ دا اک روز غلام نوں سدّ آکھے، میتھوں بھانڈڑے نانہہ سامان بیلی ۔ بہت نیک صلاحَ غلام دتی، کڈھی وچ گجرات دوکان بیلی ۔ بھانڈے جوڑ سارے پالو پال رکھے، کرکے خوب صفحہ مکان بیلی ۔ کھلھا دست خرید فروخت اندر، لگے بھانڈڑے کل وکان بیلی ۔ بھانڈے ویچنے کل فریب آہا، ہیسی یار دی طرف دھیان بیلی ۔ نت ایس بہانڑے دیکھدا سی، جہڑے یار لایا سینے بان بیلی ۔ دیکھو عشقَ دا ونج وپار یارو، مہنگے لئے سستے دوے آن بیلی ۔ ایس گھاٹڑے نوں لاہا جاندا سی، عقل عشقَ دا ویر پچھان بیلی ۔ ایسا گھاٹڑا جس ونجارڑے نوں، کچرک رہسیا وچ ایمان بیلی ۔ اوڑک دمّ سارے کم ہوئِ گئے، کیتے کم قضاع خزان بیلی ۔ پہرہ زہل مریخ دا آن ہویا، سٹے مشتری تیر کمان بیلی ۔ جو کجھ بھاگ متھے اتے لکھیا سی، آئے برے نصیب ندان بیلی ۔ جتھے قہر خدائ نزول کرسی، دسّ کون ہووے مہربان بیلی ۔ ہوئے یار تمام بے زار اس توں، چار روز دے سن مہمان بیلی ۔ چھڈّ گئے پردیس اکلڑے نوں، آپو دھاپ ہو گئے روان بیلی ۔ نہ اوہ اوٹھ نہ مال سداگری دا، ہوئی کل متعہ ویران بیلی ۔ نہ اوہ رہا غلام نہ یار جانی، ہویا ہور دا ہور سامان بیلی ۔ جہڑے یار اتے غمخار آہے، سو بھی ہوئِ گئے خان جان بیلی ۔ دکھ درد فراقَ نزول ہوئے، پریشان ہویا، پریشان بیلی ۔ اچنچیت خزاں نے کم کیتا، نہ کجھ شان نہ کجھ گمان بیلی ۔ اکا کھان جوگا پلے نہ رہا، سبھ ٹٹّ گئے مان تان بیلی ۔ دو تنّ روز ادھار لیا ویچے، ایپر گھاٹڑے کم گوان بیلی ۔ لئی مالکاں کھوہ دوکان اس توں، عزت بیگ ہو کھلا حیران بیلی ۔ زر دا زور آہا سوئی ٹٹّ گیا، اوکھا آن ہویا آن جان بیلی ۔ گھر یار دے کہڑے طور جاوے، دماں باجھ نہ کم اسان بیلی ۔ ربا باجھ تیرے کس تے جائ کوکاں، توہیں عاجزاں دا نگہبان بیلی ۔ میرا حالَ احوال معلوم تینوں، ویری جان ہویا اسمان بیلی ۔ مینوں شاہ توں چائ گدائ کیتا، تیریاں قدرتاں توں قربان بیلی ۔ جس واسطے میں اس حالَ پہنچا، سو بھی جاندا نہیں ندان بیلی ۔ وہل پائِ جے کدی بلایا میں، مارے سانگ مینوں چاڑھ سان بیلی ۔ ایسا کون دردی دکھ درد میرے، مائی باپ نوں جا سنان بیلی ۔ آپ جاندا ایں میرا حالَ سائیاں، کس واسطے کراں بیان بیلی ۔ آئیاں کل مصیبتاں زور کرکے، کیتا آن فراقَ طوفان بیلی ۔ میرے جیڈ نہ ہور دکھیار کوئی، ﷲ آپ ہویا قہروان بیلی ۔ جیکر وخت پاوے شاہزادیاں نوں، در در اتے دھکے خان بیلی ۔ فضل شاہ مصیبتاں پیش آئیاں، کی کراں بیان عیان بیلی ۔

63. تلے دے گھر مرزے دا نوکر رہنا اتے مہینوال سدوانا عزت بیگ کمال دلیل سیتی، گیا گھر تلے گھمیار سائیں ۔ رو رو کل مصیبتاں ظاہر کردا، آہیں مار کیتا اظہار سائیں ۔ جو کجھ مال آہا چور گھنّ گئے، ہویا آئکے بہت لاچار سائیں ۔ پلے درم دینار دا نام ناہیں، دماں آن دتی ایسی ہار سائیں ۔ ایپر دتیاں باجھ پرتیت ناہیں، جو کجھ تدھ توں لیا ادھار سائیں ۔ ایس واسطے میں دربار آیا، کوئی دسّ دیو مینوں کار سائیں ۔ وانگ گولیاں حکم قبول تیرا، کرساں کار تمام سوار سائیں ۔ عزت بیگ تائیں کاما رکھنے دی، کرے جیؤ دے وچ وچار سائیں ۔ کوڑا ڈھون سندی دسی کار تلے، مرزا منیاں نال پیار سائیں ۔ ایس بات نوں لکھ احسان جاتا، عزت بیگ نے واسطے یار سائیں ۔ سر تے چائ کوڑا نت ڈھونودا سی، ہور خدمتاں کرے ہزار سائیں ۔ والی بلخ بخارے دا عشقَ کارن، کوڑا ہونجھدا وچ بازار سائیں ۔ ہن کامیاں دا ہویا آن کاما، دیکھو عشقَ دا ونج وپار سائیں ۔ گلّ دسنے دی کوئی جا ناہیں، متاں جائے ہنکار قہار سائیں ۔ عزت بیگ نے پاس دوکان تلے، لائِ دتے نے کئی انبار سائیں ۔ تلے سمجھیا ہور نہ لوڑ مینوں، ایپر ایہہ کاما خبردار سائیں ۔ ایسا ہور کاما کتے ہوگ ورلا، ہر کم دے وچ ہشیار سائیں ۔ تلے سدّ کیہا اک روز اس نوں، میاں چائ ناہیں ہن بھار سائیں ۔ ایہہ لے نت چرا لیا مجھیں، جویں ہور لیانودے چار سائیں ۔ نت سانبھ کے مہیں چار لیاوے، کدے پار جاوے کدے آر سائیں ۔ عزت بیگ کولوں مہینوال بنیاں، اس روز تھیں وچ سنسار سائیں ۔ مہینوال سدایا خلق اندر، کارن یار دے اک دیدار سائیں ۔ جہڑے یار دے پیار لاچار کیتا، کدی بھلّ نہ کیتی گفتار سائیں ۔ ایپر ویکھدا سی نت یار تائیں، ایس واسطے رہا قرار سائیں ۔ اک روز اکلڑی ویکھ سوہنی، مہینوال رنا یارو یار سائیں ۔ جو کجھ ورتیا سی الفوں یہ تیکر، کیتا یار دے گوش گزار سائیں ۔ تیرا نوکراں ولّ دھیان ناہیں، میرے سوہنیاں دے سردار سائیں ۔ تدھ کارنے میں مہینوال بنیا، والی ہو کے بلخ بخار سائیں ۔ کئی سال ہوئے اسے حالَ اندر، تینوں اجے نہ خیال وچار سائیں ۔ واہ بے پرواہیاں تیریاں او، کدے نانہہ ہوئیوں غمخار سائیں ۔ دیئیں نام خدا دوا مینوں، ڈگا آن تیرے دربار سائیں ۔ اکے پیاریا دیہہ مراد میری، اکے مار مینوں تلوار سائیں ۔ سوہنی کول کھلوئ کے سنی ساری، مہینوال دی زار پکار سائیں ۔ اکھیں پرط نہ ویکھیا مول سوہنی، شارمسار رہی، شرمسار سائیں ۔ نہ کجھ گلّ کیتی مونہوں سوہنی نے، ایپر عشقَ لئی وچوں مار سائیں ۔ یارو گلّ کہی اک سانگ آہی، گئی بھال کلیجیوں پار سائیں ۔ ہوئی پکڑ کلیجڑے ترنت اس نوں، آہیں آن کیتا دھندھوکار سائیں ۔ اوس آہ والی دھندھوکار وچوں، پیا عشقَ دا نظر بازار سائیں ۔ مہینوال سندے کچھ دکھ ونڈے، آہے دکھ جو باجھ شمار سائیں ۔ نت نال مہینوال دے کرے گلاں، سوہنی شرم حیا اتار سائیں ۔ اتھے شرم حیا دی جا ناہیں، جتھے اکھیاں ہو گئیاں چار سائیں ۔ فضل شاہ کنے گاٹے بھنّ بیٹھے، جنہاں چکیا عشقَ دا بھار سائیں ۔   64. سوہنی تے مہینوال دے عشقَ دی عامَ چرچہ تھوڑھے دن اندر اتنا عشقَ ودھیا، رہی حد حدود نہ کا میاں ۔ مائی باپ سندی لجّ لاہ سٹی، سوہنی شرم حیا ونجا میاں ۔ جتھے عشقَ آیا اتھے شرم کیہی، عشقَ چھڈدا نہیں حیا میاں ۔ مہینوال دے نال خیال پایا، دتا دل توں خوف اٹھا میاں ۔ سوہنی یار پچھے کملی ہوئِ رہی، وانگ وحشیاں ہوش بھلا میاں ۔ دوویں عشقَ دے وچ گداز ہوئے، سچا عشقَ جے نور خدا میاں ۔ باجھ ڈٹھیاں نہ آرام آوے، دوہاں بیلیاں نوں چین چا میاں ۔ ظاہر دو دسن باطن جان اکو، ایسا پیار پایا نہں لا میاں ۔ اک جان دے دکھ ہزار یارو، جویں ربّ دی خاص رضا میاں ۔ کجھ وسّ نہ چلدا سوہنی دا، مہیں چارنوں دے ہٹا میاں ۔ جدوں باہر جاوے سوہنی دیکھدی سی، مہیں چارنے نوں جہڑے دا میاں ۔ نال خیر آوے، مہینوال میرا، مونہوں منگدی رہے دعا میاں ۔ مہینوال دے نام دا ورد رکھے، دن رات نہ کرے خطا میاں ۔ سننجے لوک جو شہر گجرات والے، ستی کلا نوں دین جگا میاں ۔ چغل خور غماز جو عاشقاں دے، نزرباز آئے کر دھا میاں ۔ بیلی چائ وچھوڑدے بیلیاں توں، ملے دلاں نوں کرن جدا میاں ۔ ٹری وچ گجرات وچار یارو، دتی دوتیاں گلّ ہلا میاں ۔ ایہہ تاں سچ آہا کجھ جھوٹھ ناہیں، سچ جھوٹھ تھیں دین بنا میاں ۔ خواری شہرت جگّ جہان والی، لکھی عاشقاں دے دھروں بھا میاں ۔ گلیاں وچ بازار تے ہور سارے، دتی دوتیاں گلّ پچا میاں ۔ اوتھے جاہ نہ رہی سمیٹنے دی، کیتا گلّ نے بہت کھنڈا میاں ۔ فضل شاہ ایہہ چن تے عشقَ امبر، کہڑا کجّ کے دے چھپا میاں ۔   65. سوہنی دا سہیلی نال صلاحَ مشورہ کرنا اک خاص سہیلڑی سوہنی دی، محرم راز سی نال وفا واری ۔ سن کے گلّ کتوں آئی دوڑ اوویں، لئی سوہنی پاس بلا واری ۔ آکھے گلّ تیری ظاہر ہو گئی، کہڑی گلّ دا کریں لکا واری ۔ سوہنی آکھیا دسّ علاج کوئی، توں ہیں عقل دے وچ دانا واری ۔ جیکر ماں تے باپ نوں خبر ہوسی، دیسن مجھّ نوں مار مکا واری ۔ مہینوال نوں چا جواب دیسن، تاں بھی مر ویساں زہر کھا واری ۔ آکھ سوہنیئیں ! عشقَ مثال آتش، ککھیں بھاہ نہ کرے چھپا واری ۔ دوجی گلّ مشہور ہو گئی تیری، ایتھے عقل سندی نہیں جا واری ۔ جیکر ربّ سجن دوتی جگّ سارا، کجھ خوف نہ جیؤ تے لیا واری ۔ جنہاں دکھ ڈٹھے تنھاں سکھ پائے، دکھوں سکھ دندا ربّ چا واری ۔ تنگی بعد فرحت، فرحت بعد تنگی، دتا آپ خدائ فرما واری ۔ ثابت رکھ یقین متین کرکے، مکھ یار توں نہ بھوا واری ۔ دلوں ڈول نہ مول میں گھول گھتی، نال صبر دے کم روا واری ۔ جس دا نام غفور رحیم سائیں، لیسی فضل توں آس پگا واری ۔ 66. سوہنی دی ماں نے بلا کے گلّ پچھنی اوڑک گھریں گئی پیاری سوہنی دے، اوسے طور تے سخن ﷲ میاں ۔ گلّ سوہنی دی اس دی ماں تائیں، دتی کسے ہسود سنا میاں ۔ کوئی گھلّ شتاب بھنڈار وچوں، لئی ماں نے دھی سدا میاں ۔ لگی کرن نصیحتاں ہو غصے، فضل سوہنی پاس بہا میاں ۔ 67. ماں نے سوہنی نوں نصیحت کرنی مونہوں آکھدی تتیئے سوہنیئے نی، اسیں تتیاں نوں دتو تا دھیا ۔ ایسے واسطے پالیؤں پوسیؤں توں، عزت باپ دی دئیں گوا دھیا ۔ نی توں لجّ اساڈڑی لاہ سٹی، چنگا کیتو ای حق ادا دھیا ۔ ہن وقت نہ آنودا ہتھ میرے، دیندی جمدیاں زہر پلا دھیا ۔ کدھر سوہنیئے ! گیا ہیاؤ تیرا، واری اکھیاں نوں سمجھا دھیا ۔ پھریں وتدی کتدی مول ناہیں، کھڑی رہیں محلّ تے جا دھیا ۔ سمجھ جاہ جے زندگی لوڑنی ایں، جلے دلاں نوں نہ جلا دھیا ۔ شالہ موت آوی، کی کجھ سمجھ کیتو، عشقَ کامیاں نال روا دھیا ۔ شالہ مریں توں ڈاریئے کواریئے نی، ہو جاہ دور، نہ پئی کھپا دھیا ۔ فضل ماں آکھے تیتھوں بہت ہوئی، اسیں رجّ رہے جان جا دھیا ۔ 68. واک کوی منتر لکھ کروڑ نصیحتاں دے، رہی ماں غریب چلا میاں ۔ کول بیٹھ سنیاں سوہنی سبھ گلاں، کیتی مول نہ چوں چراں میاں ۔ ایپر عشقَ رچیا لوں لوں سوہنی دے، جاتا یار نوں اک خدا میاں ۔ جس توں جان ایمان قربان کیتا، کیہا اس تھیں پھیر پھرا میاں ۔ عشقَ ننگ نموس نوں جاندا کی، عشقَ توڑدا شرم حیا میاں ۔ فضل شاہ جو عشقَ خوار ہوئے، ہتھوں ہونودا دون سوا میاں ۔ 69. سوہنی دا اپنی ماں نوں جواب دینا اوڑک ماں نوں آکھیا سوہنی نے، جمعے مجھ نہ کجھ خطا مائی ۔ عشقَ عشقَ دسیں وار وار مینوں، تیرے عشقَ دی خبر نہ کا مائی ۔ بے تقصیر تائیں برا بولنی ایں، نالے دینی ہیں بری دعا مائی ۔ پیاری دھی نوں چوریاں لاونی ایں، بھاویں ہور نے لیا چرا مائی ۔ کی کچھ رنگ آہا ؟ کتنے قد ہیسی ؟ کس دے وچ توں رکھیا پا مائی ۔ شالہ ہتھ سڑے اوہ جو عشقَ تیرا، جے میں کھولھ ڈٹھا، ہتھ لا مائی ۔ یا اوہ کھان والی تیری چیز آہی، یا اوہ ورتنے دے وچ آ مائی ۔ نال کامیاں دے کیکر لایا میں، ایہہ وی کھولھ کے حالَ سنا مائی ۔ مینوں امبڑیئے کی پرواہ ہیسی، کردی ایڈ لکا چھپا مائی ۔ لیندی روبرو جے مینوں لوڑ ہندی، نہ سی تدھ تھیں کجھ لکا مائی ۔ توں بیؤجریاں نوں جھوٹھے عذر دیویں، اچی بولیوں دھم توں پا مائی ۔ ویدن اپنے جیؤ دی دسّ مینوں، بھاویں بیٹھی ہیں کجھ توں کھا مائی ۔ اگے انجھ توں کدے نہ مول کیتا، جویں اج کیتی میرے بھا مائی ۔ جیکر مرض شدہ دا اثر ہویا، فضل شاہ نوں نبض دکھا مائی ۔ 70. ماں دا سوہنی نوں غصے ہونا مریں سوہنیئے نی ! چھلیں ماؤں تائیں، ایڈے مکر فریب بنا دھیا ۔ کہڑی گلّ اتوں مینوں متّ دتی، کہڑی گلّ نوں پکڑیو جا دھیا ۔ عالی بھولڑی کجھ نہ جاندی ہے، تیتھیں گلّ دا ولّ نہ آ دھیا ۔ یاری لائیؤ ای نال کامیاں دے، ویکھاں کی ہوسی تیرے بھا دھیا ۔ چادر سطر حیا دی چاک کرکے، پچھے چاک پھریں مبتلا دھیا ۔ جاگ، فضل تھیں قہر نزول ہوسی، سن کے دیسیا باپ مکا دھیا ۔ 71. جواب سوہنی طوبیٰ آکھ اماں جھوٹھ بول ناہیں، ایس گلّ نوں خاص نتار مائی ۔ جیکر کجھ میرے وچ عیب دیکھیں، کھچّ مار مینوں تلوار مائی ۔ کجھ خوف خدائ نہ مول تینوں، دھیاں کواریاں نوں دسے یار مائی ۔ کتے اکھیاں پرط نہ ویکھیا میں، شرمسار رہی، شرمسار مائی ۔ دیویں دوش پئی بیدوش تائیں، بھلا غیب دے باج نہ مار مائی ۔ فضل شاہ توں پچھ احوال میرا، جیکر نہیں تینوں اعتبار مائی ۔ 72. جواب ماں تیری گلّ تمام میں جاننی ہاں، گلاں نال نہ پئی وساہ دھیا ۔ ہینسیاریئے، کواریئے، ڈاریئے نی ! دھیاں بیٹیاں دے کریں راہ دھیا ۔ پئی مکھ سوار کے کریں گلاں، میتھوں ایسیاں سکھ کے جاہ دھیا ۔ بھٹھّ پیا تیرا نج جمنا نی، پتّ سٹیؤ ای ساڈی لاہ دھیا ۔ نی توں خاوند چاہیا لوڑنی ہیں، اج کل کرساں تیرا ویاہ دھیا ۔ فضل شاہ دی قسم نہ جھوٹھ مولوں، مینوں سوہنیئے لایا ای داہ دھیا ۔ 73. جواب سوہنی سوہنی رو کیہا ہے ظالمے نی ! مینوں ساڑ ناہیں مندے حالَ مائی ۔ ایسی گلّ نہ آکھنوں سنگنی ہیں، بول بول مکھ سنبھال مائی ۔ جو کچھ نہیں کرنی، کسے نہ کیتی، اج کر لے توں میرے نال مائی ۔ کجھ کھا مرساں تیریاں بولیاں توں، ہور جال مائی، ہور جال مائی ۔ ہن دیہہ نکھسمڑی خصم مینوں، پہلے دسیو ای مہینوال مائی ۔ کویں نگھر زمین نہ مول گئی اے، نہ ایہہ جھوٹھ سندی اگّ بال مائی ۔ ایہناں بولیاں توں مر جان لگا، میرا آن پجا ہن کال مائی ۔ فضل شاہ سوہنی یار نال متی، مہینوال کوکے وال وال مائی ۔ 74. کلام ماں تیرا حالَ احوال معلوم مینوں، بسّ روہ دے وچ نہ آ دھیا ۔ جیکر موت آوے تیرے جیہیاں نوں، ماپے لیاؤندے شکر بجا دھیا ۔ ایہہ بھی مکر فریب کمال تیرا، جہڑا رون اتے پائیو تا دھیا ۔ تدھ جیہیاں نہ ڈرن بلائیاں توں، راتیں چیر وننجن دریا دھیا ۔ ایویں جاننی ہیں میں بھی ماں تیری، مینوں نین نہ پئی دکھا دھیا ۔ راتیں باپ تیرے تائیں خبر کرساں، جندوں دیسیا تدھ ونجا دھیا ۔ تینوں جاندی ہاں کارے ہتھیئے نی ! گلاں نال نہ پئی ٹھگا دھیا ۔ مہینوال نوں چا جواب دیساں، جدوں لیاوسی مہیں چرا دھیا ۔ انگ ساک کبیلڑا کی ساڈا، کہڑے دیش دی اوہ بلا دھیا ۔ فضل ربّ دے تھیں کل لہہ ویسی، مہینوال والا تیرا چا دھیا ۔ (اس بند وچ ایہہ تک وی لکھی ملدی ہے: چور چتر وانگوں لتر لتر کریں، سارے سطر حیا گوا دھیا) 75. جواب سوہنی اگے نہیں تاں حالَ تحقیق ہویا، حرمت نال رسول خدا مائی ۔ رکھ صدق یقین نہ ہارسانگی، مہینوال توں جان فدا مائی ۔ دھروں لیکھ جو اس دا نال میرے، دساں کون توں دئیں ہٹا مائی ۔ تیرے بول میں پال وکھالسانگی، بسّ ہور نہ پئی ستا مائی ۔ میرا جیون اس دے نال ہوسی، جیہدا دسنی ہیں مینوں چا مائی ۔ فضل یار پچھے مر جاوسانگی، ساڈے جیونے تھیں چت چا مائی ۔ 76. ماں دا اس نوں جھڑکنا ایویں پاڑ نہ پئی اسمان تائیں، اجے سکھنی ہیں ولّ یاریاں نی ۔ پچھے چاک دے مرن کبولنی ہیں، شرماں سوہنیئیں کل اتاریاں نی ۔ توں تاں لجّ اساڈڑی لاہ سٹی، منگن خصم نہ دھیاں کواریاں نی ۔ آپ جانسینگی جدوں تدھ تائیں، پین آن خواریاں بھاریاں نی ۔ مینوں سوہنیئیں نہ پرواہ آہی، ایپر واہ پیا نال ڈاریاں نی ۔ فضل شاہ دے نال پیار پائیو، ڈوب سٹیؤ نی واہیاں ساریاں نی ۔   77. جواب سوہنی یار یار کی پئی سناؤنی ہیں، جیکر جان کہیں مہینوال مائی ۔ میرا ربّ رحیم تے خاص کعبہ، جے ایمان کہیں مہینوال مائی ۔ والی وارسی دو جہان اندر، میرا خان کہیں مہینوال مائی ۔ روز اضل دی ہو غلام رہیاں، میرا ہان کہیں مہینوال مائی ۔ میرا روز مساک دا یار پیارا، جیکر مان کہیں مہینوال مائی ۔ فضل یار توں جان قربان میری، میرا تان کہیں مہینوال مائی ۔ 78. ماں دا جواب دینا طوبیٰ آکھ اس کفر دی گلّ کولوں، متاں قہر تے پوے بلا دھیا ۔ تینوں کجھ ایمان دی خبر ناہیں، پڑھیا دتو ای سبھ رڑھا دھیا ۔ جوئ لکھیا لیکھ نصیب میرے، اج لیا تیتھیں جھولی پا دھیا ۔ فضل یاد کرسیں اس ویلڑے نوں، جدوں جاسیا وقت وہا دھیا ۔ 79. جواب سوہنی سوہنی روہ تھیں نیر پلٹ آکھے، بسّ بسّ مائی متیں دسّ ناہیں ۔ کاہنوں شربت کریں نصیحتاں دے، کجھ مجھ تائیں مائی دسّ ناہیں ۔ کاؤں وانگ مائی کھادھو مغز میرا، تیرے مکھ تائیں کدے بسّ ناہیں ۔ ایویں بولیاں مار جلاونی ہیں، بھاویں میں سوہنی تیرے بسّ ناہیں ۔ جچر تیک مہینوال نوں نہ دیکھاں، میری روندیاں سکدی اسّ ناہیں ۔ مہینوال توں مڑن محال ہویا، گلاں دسّ میرا جیؤ کھسّ ناہیں ۔ اس یار دی قسم نہ جھوٹھ مولے، سننجا جیو میرا میرے وسّ ناہیں ۔ تیرے زیور زہر مثال مینوں، لال سپّ دسے گل ہسّ ناہیں ۔ جدھر دیکھنی آں مہینوال دسے، اساں کملیاں نوں مائی ہسّ ناہیں ۔ تیر غضب تے قہر کلور والے، ساڈے مارنے نوں لکّ کسّ ناہیں ۔ جان بجھّ جے کریں خوار مینوں، حاصل کجھ تینوں باجھ بھسّ ناہیں ۔ دھیاں بیٹیاں دے پڑدے فاش کرنے، پتاں والیاں دے ایسے جسّ ناہیں ۔ جیکر فضل نوں چائ گوائیو ای، بدل قہر دے وانگ ہن وسّ ناہیں ۔ 80. سوہنی دے باپ نوں پتہ لگنا پھیر کجھ جواب نہ ماؤں کیتا، کولوں اٹھ گئی غصے نال میاں ۔ آکھے کھاونا انّ حرام ہویا، جچر نانہہ کڈھاں مہینوال میاں ۔ کتوں گلّ سن کے تلا گھریں آیا، قہر غضب دے نال ملال میاں ۔ گھر آنودے نوں ماں سوہنی دی، دتی اگّ اتے اگّ بال میاں ۔ چاک مہیں چراونے رکھیو ای، اکے بیٹیاں دا چروال میاں ۔ کامے چاک غلام تے ہور نوکر، ورلے ہون ایہہ نمک حلال میاں ۔ دیہہ صاف جواب جاں گھریں آوے، مہیں چار جدوں مہینوال میاں ۔ اج سوہنی نوں میں وی متّ دتی، سگوں بولیا سو مندے حالَ میاں ۔ کر ویاہ کتے متاں سوہنی بھی، سٹے کوڑمے دا نام گال میاں ۔ اتنے وچ باہروں مہینوال آیا، مہیں چار کے ہور خوش حال میاں ۔ کھونڈی موڈھڑے تے مہیں سبھ پچھے، گھریں آئِ پہنچا چالو چال میاں ۔ مہینوال ڈٹھا دوویں قہر بھرے، نالے کرن بیٹھے کیل کال میاں ۔ چور یار تائیں آپے کھڑک جاندی، گیا سمجھ ایہہ حالَ محال میاں ۔ بھاویں گلّ ساڈی ظاہر ہو گئی، دتا یار نہ اج جمال میاں ۔ فضل خیال ایسے مہینوال آہا، تلا کہے اکھیں کرکے لال میاں ۔   81. مہینوال نوں نوکری توں جواب ملنا بسّ بسّ میاں مہیں چار ناہیں، ایویں کھا کے نمک حرام کیتو ۔ جس نمک کھوالیو گھرے اس دے، سنھ مارنے دا گجھا کام کیتو ۔ اوسے رکھ نوں وڈھنا لوڑیو ای، جس رکھ دے ہیٹھ آرام کیتو ۔ دھیاں بیٹیاں دے نال کریں ہاسی، ایسے واسطے تدھُ غلام کیتو ۔ جس نے پال کھوایا گھریں اس دے، سنھ مارنے دا گجھا کام کیتو ۔ کھا کھا دودھ ملائیاں پاٹ گئیوں، او ناکام ! ایہہ کام کی خام کیتو ۔ کی ایہہ سمجھ دلیریاں کیتیاں نی، بھاویں اساں تائیں خاص عامَ کیتو ۔ تینوں ربّ دے خوف تھیں جان دتا، توں نہیں جاندوں کم جو خام کیتو ۔ ساڈیاں عزتاں نوں ہتھ پاؤن لگوں، کھا لون حرام تمام کیتو ۔ بھلی نیت دے نال ٹر جا اتھوں، مینوں جگّ دے وچ بدنام کیتو ۔ فضل شاہ ایپر ایتھے رہیں ناہیں، ظاہر اپنا چا انجام کیتو ۔ 82. حالَ مہینوال دے درد فراق دا مہینوال نوں جدوں جواب ملیا، مہیں چھڈّ کے ترنت روان ہویا ۔ آکھے رہن کیہا بہن بہت مشکل، میرا بھیت تمام عیان ہویا ۔ باجھ یار اجاڑ چوکوٹ دسے، پریشان ہویا، پریشان ہویا ۔ اوکھا سجناں دے گھریں جان میرا، دوتی آن خونی اسمان ہویا ۔ جنگل جا راتیں کتے بیٹھ رنا، ایپر روندیاں زور طوفان ہویا ۔ کہڑی ولّ جاواں کوئی جا ناہیں، تیرے نام اتوں قربان ہویا ۔ جدھر جاونا ہاں ادھر ملن دھکے، ویری مجھ دا کل جہان ہویا ۔ منگی موت نہ آنودی ہتھ میرے، تیرا ملن اوکھا مینوں آن ہویا ۔ تدھ باجھ آرام حرام مینوں، بھلا بیلیا اوئِ پین کھان ہویا ۔ کیکر ملانگے دسّ علاج کوئی، اوکھا اج میرا آن جان ہویا ۔ مسجد دائریاں وچ بازار پھردا، فضل شاہ دے وانگ حیران ہویا ۔ (اس بند وچ ایہہ تکاں وی ملدیاں ہن: رو رو آکھدا پیاریا کویں ملسیں، میتھوں اج سائیں قہروان ہویا ۔ تدھ کارنے مہیں چرائیاں میں، ہن پیاریا آن بے جان ہویا) 83. حالَ سوہنی دے فراق دا اودھر سوہنی روندڑی بیٹھ گوشے، دسّ جا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ آکھے دوتیاں دے، یار چھڈّ ناہیں، گل لا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ تجھ باجھ آرام حرام ہویا، تیرا چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ سننجے درد بے درد نے کرد لا کے، کٹھا چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ جچر ملیں نہ صبر قرار آوے، کسے داء مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ منہ دے بھار پئیاں کٹھی درد غم دی، آ چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ چوری ماؤں تے باپ توں آ ملنا، کسے داء مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ نام ربّ دے کریں خیال سائیاں، مکھ وکھا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ سینے سانگ مارے وچھڑ جان تیرا، گھیرا پا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ تجھ باجھ جہان دے دکھ سارے، پئے دھا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ فضل کجھ نہ سجھدا مجھ تائیں، تیرا چا مینوں بھلا بیلیا اوئِ ۔ 84. تتھا تدھ باجھ اندھیر چفیر دسے، کردی وین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔ تیرے مکھ دی بھکھ کمال مینوں، باجھ چین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔ کھلھے وال بےحال میں نال غم دے، ڈلہے نین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔ فضل شاہ پچھیندڑی راہ تیرا، دن رین پھراں مہینوالیا اوئِ ۔ 85. سوہنی دا نکاح اتے وداع ہونا دوویں دھی نوں کتے منگاونے دی، اسے روز صلاحَ پکانودے جی ۔ اک وچ گجرات گھمار آہا، پتر اس دے نال منگانودے جی ۔ کر کے داج دا کاج تیار کردے، کجھ روز پا کے گنڈھیں پانودے جی ۔ سندر چھیل ملوک تے ہور بانکے، جوڑ میل کے جنج لے آنودے جی ۔ اوڑک سوہنی روندڑی دھوندڑی نوں، ڈولی پائِ ویاہ لے جانودے جی ۔ قصہ ویاہ دا طول نہ مول کیتا، پڑھن والڑے چتّ نہ لانودے جی ۔ گلّ درد دے نال ہے غرض مینوں، کیتا طول نہ جویں ودھانودے جی ۔ فضل شاہ تناندڑا شعر؎ کیہا، جہڑے شعر؎ بے درد الانودے جی ۔ 86. سوہنی تے اوہدا خاوند آئی قہر کلور دی رات یارو، دوویں پلنگھ تے چا سوان میاں ۔ لگا دست دراز رقیب کرنے، دتی سوہنی پیش نہ جان میاں ۔ ہتھوں مار کیتا خوب سوہنی نے، دتی ہوش بھلا جہان میاں ۔ دوویں ہتھ اٹھائ دعا منگی، مہینوال دی رکھ امان میاں ۔ حکم نال نامرد ہو گیا اوویں، اس دیاں قدرتاں توں قربان میاں ۔ مہینوال دی ربّ امان رکھی، دوتی لا رہا لکھ تان میاں ۔ یوسف وانگ ایمان رحمٰن رکھے، اوویں مہر نشان نہان میاں ۔ مہینوال دے نال سی جوڑ اس دا، لکھیا لوح محفوض بیان میاں ۔ کہڑا عاشقاں دے سنگ بھنگ پاوے، جوڑے جوڑ جو ربّ رحمٰن میاں ۔ فضل شاہ مجال کی غیر سندی، لیاوے کجھ خیال گمان میاں ۔ 87. مہینوال دا ہجر وچ تڑپنا مہینوال نوں زمیں نہ وہل دیوے، سوہنی ویاہ لے گئے جاں ہور بیلی ۔ جہڑے مال پچھے مہینوال بنیا، سوئی گھنّ گئے سننجے چور بیلی ۔ اگے دکھ آہا وچھڑ جان والا، پایا آن دکھاں ہور زور بیلی ۔ سننجے کاگ نے آن مکان کیتا، جہڑے باغ سن ہنس تے مور بیلی ۔ میری آس مراد نہ مول پنی، رہا پیر فقیر نوں شور بیلی ۔ پھل لا محبتاں بیجیا سی، نہ سی خبر جو ہوسیا شور بیلی ۔ نکل جان ویسی کسے روز میری، کردی آہ فگان تے شور بیلی ۔ فضل بھٹھّ پیا میرا جیونا اوئِ، تدھ باجھ مینوں چنگی گور بیلی ۔   88. مہینوال دا سوہنی ولّ خط بھیجنا اک خاص سہیلڑی سوہنی دی، پچھن حالَ آئی مہینوال دا جی ۔ آکھے کوئی سنیہڑا دیہہ مینوں، لکھ خط سارا اپنے حالَ دا جی ۔ لائی سانگ دودھار قہار تینوں، ایپر کون تقدیر نوں ٹالدا جی ۔ لئی قلم دوات منگا کاغذ، لکھے کاغذ تے خون اچھالدا جی ۔ مہینوال لکھیا خط یار ولے، ہیسی فضل فقیر دے نال دا جی ۔ (اس بند وچ ایہہ تک وی ملدی ہے: "المکتوب نسفل ملاقات" آکھن، اے وسیلڑا اصل وسال دا جی)

89. مہینوال دا خط حمد نئت خدا رسول دی تھیں، جدھی صفت دا انت شمار ناہیں ۔ طعنے طرف سوہنی مہینوال لکھے، تیرا سوہنیئے کجھ اعتبار ناہیں ۔ انی وہٹیئے، منس دیئے پیاریئے نی ! سچا تدھ دا قول قرار ناہیں ۔ تینوں لکھ کروڑ مبارکاں نی، خوشی عیش ولوں ملے وار ناہیں ۔ گوڑہا پیار ہویا خاوند نال تیرا، ایسا ہور کتے گوڑہا پیار ناہیں ۔ بھلا ہویا تساڈڑی آس پنی، کوئی تدھ جیہا ایشدار ناہیں ۔ متاں خوشی تھیں ہو خوش مرگ جائے، خانا خصم دا مفت اجاڑ ناہیں ۔ کوئی تدھ جہی کتے جگّ اتے، گھر سہرے وچ سردار ناہیں ۔ ڈولی چڑھدیاں مول نہ ڈولیؤں توں، ہوئیؤں اساں ولوں شرمسار ناہیں ۔ تسیں سہرے ہو مغرور بیٹھے، کوئی اساں جیہا ہور خوار ناہیں ۔ ایہہ تاں جوبنا ٹھگّ بازار دا ای، مان متیئے روپ شنگار ناہیں ۔ لئی دید خرید، ایمان دتا، جھوٹھا عاشقاں ونج وپار ناہیں ۔ شالہ مرے جہڑا تیری سیج مانے، کویں ورتسی قہر قہار ناہیں ۔ پیوے آبہیات رقیب میرا، شالہ صبر پوے اکے وار ناہیں ۔ میری لکھ فریاد دی داد ملسی، بسّ ہور مینوں مار خار ناہیں ۔ گل جھوٹھیاں طوق زنجیر پوسن، ڈھوئی ملسیا اس دربار ناہیں ۔ ناہیں کم اصیل دا نسّ جانا، بازی عشقَ دی ہار لاچار ناہیں ۔ جھوٹھے قول اقرار کیوں کیتیؤ نیں، گھروں کڈھ مڑ کے لئیؤ سار ناہیں ۔ "انّ قید کن" کیہا ربّ سچے، تساں جیڈ کوئی ہور مکار ناہیں ۔ مڑ کے ہوش سنبھال توں پیاریئے نیں، کیتے قول اقرار وسار ناہیں ۔ جلی ہوئی پتنگ جے جالؤ ای، ایپر سوکھتاں لائکے مار ناہیں ۔ تیرا نام لیندا پھراں وچ گلیاں، باجھ رون مینوں ہور کار ناہیں ۔ روک جان میں وانگ پتنگ دتی، کیتا تدھ دے نال ادھار ناہیں ۔ دامن لگیاں دی لجّ پالنی سی، ہتھیں ڈوبیو ای لائیو پار ناہیں ۔ دکھ پیش پا کے آپ نسّ گئیؤں، کوئی میں جیہا اؤگنہار ناہیں ۔ سخی سوئی جو ترنت جواب دیوے، سخی کسے تائیں لاون لار ناہیں ۔ اگے رجّ رہے تیرے پیار کولوں، بسّ یار او مار دبار ناہیں ۔ چار روز دا حسن پراہنا ای، کوڑے حسن اتے پاویں بھار ناہیں ۔ سدا رنگ محلّ نہ ماڑیاں نی، سدا حسن دا گرم بازار ناہیں ۔ سدا دکھ تے سدا نہ ہون موجاں، سدا بلبلاں باغ بہار ناہیں ۔ بھل یار تیرے نال پیار پایا، نہ سی خبر جو یار غمخوار ناہیں ۔ منوں ہار جے کیتیؤ نانہہ میری، ایپر صدق رکھیں منوں ہار ناہیں ۔ تیرے واسطے وچ پردیس رلیا، اوگنہار دا شہر دیار ناہیں ۔ نہیں مہیں چرائیاں تدھ کارن، چھڈے باپ مائی پیارے یار ناہیں ۔ دکھاں گھیریا میں کہڑی ولّ جاواں، نیڑے مجھ دا بلخ بخار ناہیں ۔ چنگی کیتی آ پیاریا سجناں او، سجن ماردے کھچّ تلوار ناہیں ۔ سکّ فضل دی ورتیا قہر بھارا، تیتھوں ظالمے سچ نتار ناہیں ۔ 90. بیان سوہنی نوں خط ملنا لے کے خط گئی طرف سوہنی دے، مہینوال دی موہر لگا بیلی ۔ چوری سسّ کولوں خط یار والا، دیوے یار دے ہتھ پھڑا بیلی ۔ یارو خط کیہا چن عید دا سی، مڑ مڑ جان نوں کرے فدا بیلی ۔ جیوں جیوں پیچ کھولھے سوہنی خط والے، دیوے جیؤ دے پیچ گوا بیلی ۔ نالے کرے مطالعہ خط چمے، رووے نال کلیجڑے لا بیلی ۔ ڈٹھی رت ڈلھی اپر خط سوہنی، ایپر ویکھ ڈگی غش کھا بیلی ۔ اگے سجرا پھٹّ چماندڑا سی، دوجی وار لایا یار گھا بیلی ۔ طعنے تیز تلوار دی دھار کولوں، کردے گھائل نوں گھائل چا بیلی ۔ طعنے یار والے آہے تیز خونی، گئے مڈھ کلیجڑے دھا بیلی ۔ جدوں ہوش آئی اسے پیارڑی توں، لئی قلم دوات منگا بیلی ۔ لکھے یار دے ولّ جواب نامہ، فضل حالَ دا خط بنا بیلی ۔ (اس بند وچ ایہہ تک وی لکھی ملدی ہے: آکھے ایہہ مرہم پھٹّ سیونے دی، اٹھے پہر جو رہا دکھا بیلی) 91. جواب سوہنی اول حمد ہزار خدا تائیں، جیندی صفت دا انت نہ کا جانی ۔ لکھ وار درود رسول تائیں، جس دی شان "لو لاک" کلمہ جانی ۔ اس تھیں بعد کروڑ-سلام پچھے، سنیں حالَ توں جا بجا جانی ۔ جس روز مائی باپ تدھ تائیں، مہیں چارنوں دین ہٹا جانی ۔ ایویں واویلا پئی کوکدی ساں، 'میتھے آ جانی ! میتھے آ جانی' ۔ بناں موت آئی کوئی مرے ناہیں، بیٹھی کھان تے پین چکا جانی ۔ مہینوال میرا وال وال کوکے، سنجی ماں نوں رہیاں کرلا جانی ۔ اوڑک مجھ منگائِ ویاہیو نے، زورو زور دتی ڈولی پا جانی ۔ گانا توڑ کے سٹیا وچ ویہڑے، دتے کپڑے خاک رلا جانی ۔ جیکر خبر ہندی ایہناں بنھ دینی، مردی کھائِ کے کجھ بلا جانی ۔ ایپر ایہہ شرمندگی لکھی آہی، تدھ یار ولوں میرے بھا جانی ۔ گھر ساہرے مول نہ گلّ کیتی، سنجی سسّ بھی رہی بلا جانی ۔ میرے پاس رقیب سوآلیو نے، سنجی پلنگھ تے سیج وچھا جانی ۔ لگا دست دراز رقیب کرنے، ہمت ربّ دتی مینوں چا جانی ۔ ساری عمر میرے ہتھ یاد کرسی، دتی مار کے ہوش بھلا جانی ۔ مہینوال دی رکھ امان ربا، منگی دعا میں ہتھ اٹھا جانی ۔ میری عرش عظیم تے کوک پہنچی، پئی ترنت قبول دعا جانی ۔ اوویں ربّ دے کرم تے فضل کولوں، ستا مجھ توں ہو جدا جانی ۔ سویں نت نویکلا مجھ کولوں، کدی نانہہ ویکھے اکھیں چا جانی ۔ گھر سہرے خاص انجوڑ میری، دتی پیکیاں منوں بھلا جانی ۔ سائت سال مینوں اکھیں نیند ناہیں، ککر قہر دی رین وہا جانی ۔ بیٹھی یاد کراں میرے سائیاں او، تیرا چا جانی تیرا چا جانی ۔ تجھ باجھ پلنگھ، پلنگھ دسے، سیج سیخ تے جان چڑھا جانی ۔ حیاں مانگ شیہاں کڑک پین مینوں، اک پلک نہ ملے ٹکا جانی ۔ داون کھاون آنودی مجھ تائیں، جویں ڈنگ مارے ایدہا جانی ۔ پاوے ویکھنے تھیں دھاوے سول مینوں، آوے دکھ پاوے، گھبرا جانی ۔ لیف صیف مارے جیکر لواں اتے، دکھ سول والا دیوے تا جانی ۔ جو کجھ حالَ میرا میرے سائیاں او، دتا تدھ نوں سبھ سنا جانی ۔ بلدی اگّ تے تیل پلٹیو ای، دتو بھڑکدی نوں بھڑکا جانی ۔ طعنے لکھیو نی آتش وانگ تتے، گئے جگر تے جان جلا جانی ۔ لاواں بھاہ نخسمڑے خصم تائیں، جاتا صدق تھیں اک خدا جانی ۔ آپے ویکھسیں کفل صندوق جوڑے، بلدی تیل نہ پائِ مچا جانی ۔ طاقت نانہہ جو جھوٹھ نوں جھوٹھ آکھاں، جو کجھ لکھیا نال ذرا جانی ۔ اس قول اپر پہرہ دیوسانگی، مراں، کراں جے پھیر پھرا جانی ۔ جیکر تدھ تھیں پیاریا مکھ موڑاں، شالہ دوزخیں ملے سزا جانی ۔ شاہد ربّ میرا، توہیں خاص کعبہ، سجدہ ہور نہ کتے روا جانی ۔ لئیاں نال تیرے لاواں پیاریا او، روز اضل دے عقد پڑھا جانی ۔ دامن لگیاں دی رکھیں شرم سائیاں، دماں باجھ میں رہی وکا جانی ۔ میں تے گولیاں دی پڑگولڑی ہاں، نال صدق یقین صفحہ جانی ۔ اوہو نال ایمان امان تیری، رکھی غیر تھیں بہت چھپا جانی ۔ کدی آبہیات وسال والا، اساں پیاسیاں نوں آ پلا جانی ۔ کسے نال بہانڑے آ ایتھے، کویں پیاریا مکھ دکھا جانی ۔ دوتی کوئی پچھان نہ مول سکے، کوئی آونا بھیس وٹا جانی ۔ اؤگنہار بیمار لاچار پئی آں، تیرا دیکھنا اصل دوا جانی ۔ نام ربّ دے ملیں پیاریا او، موئی پئی نوں پھیر جوا جانی ۔ کرساں ہور صلاحَ میں نال تیرے، جدوں آوسینگا میرے دا جانی ۔ مڑ کے سوہنی دا خط یار ولے، لے کے گیا شتاب سدھا جانی ۔ فضل یار والا خط یار تائیں، دتا اوس نے پھیر پچا جانی ۔   92. مہینوال نے بھیس وٹا کے سوہنی پاس جانا خط یار والا مہینوال پڑھ کے، چمّ نال کلیجڑے لانودا جے ۔ لکھیا یار آہا، مل جاہ یارا، یار یار کارن چتّ چانہودا جے ۔ کوئی بنے نہ ڈھو ملاپ والا، اوڑک رو کے نیر وہانودا جے ۔ کہڑے طور ملساں پیارے یار تائیں، لکھ فکر دلیل دڑانودا جے ۔ گیا عشقَ سکھا گدا ہونا، اوڑک وقت ایہہ عشقَ سکھانودا جے ۔ پہلوں چاک ہویا ہن خاک ملی، کارن یار دے بھیس وٹانودا جے ۔ ظالم عشقَ نے پیر فقیر کیتے، تختوں شاہ بھی چا گرانودا جے ۔ گھر گھر پھرے بہانڑے نال منگدا، کارن یار دے سگن منانودا جے ۔ کوئی دے گالی کوئی برا بولے، کوئی مہر سیتی خیر پانودا جے ۔ اول کل مصیبتاں جھلّ لیندا، بھار عشقَ والا جہڑا چانودا جے ۔ اک خیر محبوب دی چاہ آہی، ہوئی خیر بدخیر دھرانودا جے ۔ گلی جان والا گلی وچ کوچے، پھرے کونج وانگوں کرلانودا جے ۔ اوڑک جھاگ کوچے دکھ درد والے، گھر سہرے یار دے جانودا جے ۔ خیر آن فقیر نوں دان کیجے، اچی نال آواز بلانودا جے ۔ کنیں یار دی سنے آواز سوہنی، ایپر وچ پچھان نہ آنودا جے ۔ کہیا سسّ، فقیر نوں خیر پاویں، سانوں آسرا فقر دے نام دا جے ۔ سوہنی خیر فقیر نوں پاؤن چلی، دیکھو وچھڑے ربّ ملانودا جے ۔ اوہلے ہو کہیا ایہہ لے خیر سائیں، مہینوال رومال نوں ڈانہودا جے ۔ خیر لیندیاں سار نثار ہویا، سارا ہوش حواس بھلانودا جے ۔ سوہنی خاص مثال مثال آہی، عاشق وانگ پتنگ جلانودا جے ۔ کیتی ڈھونڈ سوہنی مہینوال بھاویں، جہڑا دیکھ مینوں غش کھانودا جے ۔ اوڑک لیا پچھان تے جھسّ تلیاں، یار یار نوں ترنت اٹھانودا جے ۔ گل لگ ملی بجھی اگّ دل دی، ایپر خوف رقیب دی ماؤں دا جے ۔ لگی حالَ دسن چھیتی نال سوہنی، مہینوال وی رو سنانودا جے ۔ کسے نانہہ سنی اک دوسرے دی، اوڑک کہے سوہنی من بھانودا جے ۔ جاہ صدق یقین تھیں بیٹھ سائیاں، ایپر پاس جو گھاٹ جھناؤں دا جے ۔ دیسی ربّ مراد پگا تیری، جہڑا کل دی آس پجانودا جے ۔ فضل شاہ محبوب دی چاہ اندر، سائت سال مثال لنگھانودا جے ۔ 93. مہینوال دا رات نوں مچھی دا کباب بنا کے دریا تر کے آؤنا مہینوال قدیم دے لائِ جھنڈے، بیٹھا بیلیاں دے مان تان بھائی ۔ تکیادار ہو ربّ تے رکھ تکیہ، دھوآں پا بیٹھا مستان بیلی ۔ رونق ویکھ فقیر دی لوک سارے، محرم حالَ ہوئے اس دے آن بیلی ۔ جہڑے گھاٹ تے خاص ملاح آہے، سونپ بیڑیاں گھریں اوہ جان بیلی ۔ نت دین پچائ فقیر تائیں، دن رات جو گھریں پکان بیلی ۔ ہور میر شکار شکار کردے، مچھی باجھ شمار بیان بیلی ۔ حصہ پیر فقیر دا وکھ کرکے، مہینوال دی نظر ٹکان بیلی ۔ ایپر سجناں باجھ حرام اس نوں، کھان پین تے عیش جہان بیلی ۔ نت لا مسالڑے بھنّ مچھی، ہووے یار دے ولّ روان بیلی ۔ ستے وقت جاں لوک دراز تھیندے، ایپر اوس ویلے ہل پان بیلی ۔ اودھر سوہنی بھی انتظار کردی، مہینوال دی طرف دھیان بیلی، پہلے گل ملدے پچھوں کڈھ مچھی، رل کھان دوویں جانی جان بیلی ۔ گل ملن سیتی دکھ درد جاوے، غم سول فراقَ سدھان بیلی ۔ دکھ دور تمام ضرور تھیندے، جدوں ربّ ہندا مہربان بیلی ۔ دوجے بھلک مہینوال بھنّ مچھی، آوے لنگھ جھناؤں طوفان بیلی ۔ راتیں کالیاں چیر کے یار کارن، کرکے آنودا جان قربان بیلی ۔ مل کے یار تائیں پھیر پار جاوے، بیٹھے اپنے جا مکان بیلی ۔ فضل شاہ میاں چوری دوتیاں تھیں، کئی روز اس طور لنگھان بیلی ۔ 94. اک دن مچھی نہ ملن تے پٹّ چیر کے کباب بنا کے لے جانا اک روز رضائِ تھیں امبر بنیا، لتھا مینہہ پہاڑ دے وار جانی ۔ بہت روز تھیں زور جھناؤں چڑھی، مچھی حلّ گئی اس وار جانی ۔ کوئی میر شکار بھی نہ پہنچا، بھائِ اشکاں بنی لاچار جانی ۔ ویلا نت دا آئِ نزیک پہتا، پئی رات کالی دھندھوکار جانی ۔ مہینوال کنڈھے اتے آئِ کھلا، کوکے ربّ تے کرے پکار جانی ۔ آکھے چار مصیبتاں پیش آئیاں، ہوئیوں صاحبہ آپ کہار جانی ۔ اک نہیں مچھی، دوجا نیں چڑھی، تیجا مینہہ، چوتھا انتظار جانی ۔ جیکر یار تائیں اج نانہہ ملساں، کیہا اس دا میں یار غار جانی ۔ خاطر یار دی چیر جھناؤں جاواں، خالی جاونا نہیں درکار جانی ۔ اوڑک پھیر جھگی اندر جائ وڑیا، چیرے پٹّ نوں کھلّ اتار جانی ۔ عاشق ماس زندہ وڈھّ لیا پٹوں، ماوا روز دا سمجھ وچار جانی ۔ خاصے لا مسالڑے چاڑھ سیکھیں، ہتھیں بھندا خوب سوار جانی ۔ بنھ پٹّ تے پٹیاں بھنّ گوشت، گیا لنگھ جھناؤں تھیں پار جانی ۔ پہلوں یار نوں ملے، شکار پچھوں، دیوے یار دی نظر گزار جانی ۔ سوہنی پکڑ کباب نوں مکھ پاوے، سٹے ہوئِ کے ترنت بے زار جانی ۔ سچ دسّ بلا کی آندیؤ ای، اج بھنّ کے یار غمخار جانی ۔ مہینوال کیہا مچھی آندی آ میں، تیرے کارنے یار دلدار جانی ۔ کھاؤ نال یقین وشواس ناہیں، لیا بھنّ میں آپ شکار جانی ۔ مچھی اج والی سچ سخت آہی، کرو کجھ نہ ہور وچار جانی ۔ سوہنی پھیر مزاکھ دے نال کہیا، مچھی نہیں ایہہ یار سردار جانی ۔ ایہدا ہور دا ہور سواد آوے، میتھے آکھ توں سچ نتار جانی ۔ مہینوال نے حالَ وکھال دتا، جدوں پچھ کیتی وار وار جانی ۔ پٹوں پٹیاں کھولھ کے یار اگے، مہینوال رنا زارو زار جانی ۔ اجے نہیں سواد جے تدھ تائیں، حاضر جان میری مینوں مار جانی ۔ سوہنی ویکھ رنی پھٹّ پٹّ سندا، پٹّ سٹدی وال ہزار جانی ۔ پٹّ چیر سائیاں مینوں پٹیو ای، پٹّ پٹّ تے سٹیو یار جانی ۔ چھیتی پٹّ تے پٹیاں بنھ یارا، تیتھوں گھول گھتی سٹی وار جانی ۔ بسّ سجنا او تیتھوں حد ہوئی، جاہ بیٹھ ہن نال قرار جانی ۔ جت کت ملساں نت پار تینوں، تساں آونا نہیں ارار جانی ۔ مہینوال بیمار سدھار گیا، پار وار، ایہہ منّ گفتار جانی ۔ اس تھیں بعد سوہنی مہینوال تائیں، جا کے پار ملے نال یار جانی ۔ نت گھڑا لے کے ٹھلھ پار جاوے، کرے یار دا جا دیدار جانی ۔ مڑدی وار لکا کے رکھ آوے، گھڑا بوٹیاں دے وچکار جانی ۔ فضل شاہ پر مدتاں گزر گئیاں، رہی سوہنی دی ایہو کار جانی ۔ 95. سوہنی دی ننان نوں خبر ہونی تے پکے گھڑے دا بدلنا اک رات چلی سوہنی یار ولے، سوہنا ہار شنگار لگا بیلی ۔ ستی پئی ننان نوں جاگ آئی، اوہ بھی مگر چلی کر دھا بیلی ۔ سوہنی نکل دروازیوں رواں ہوئی، دھریا منہ جھناؤں دے دا بیلی ۔ کھوج چور سندا کھوجی پکڑ لیا، ایپر چور نوں خبر نہ کا بیلی ۔ گھڑا چا لیندی اوہناں بوٹیاں تھیں، جتھے آنودی نت لکا بیلی ۔ سر تے بنھ واحل ربّ یاد کرکے، سوہنی ٹھلھ پئی دریا بیلی ۔ مل کے یار نوں لنگھ ارار آوے، رکھے گھڑے نوں پھیر چھپا بیلی ۔ اوہلے بیٹھ ننان نے سبھ ڈٹھا، ایپر اٹھ گئی غصہ کھا بیلی ۔ اگوں سوہنی وی گھریں جا ستی، الفوں یہ تیکر گل پا بیلی ۔ جدوں فظر ہوئی اوہ بھی قہر بھری، گئی طرف دوکان سدھا بیلی ۔ پھیر طرف جھناؤں دی رواں ہوئی، کچا گھڑا دوکان تھیں چا بیلی ۔ جتھے سوہنی گھڑا ٹکایا سی، جا پہنچی اوسے ہی جا بیلی ۔ کچا بوٹیاں وچ لکا رکھے، پکے گھڑے دے نال وٹا بیلی ۔ کچی کچّ کیتا دھروں سچ آہا، کہڑا لکھیا لیکھ مٹا بیلی ۔ گھریں آئِ پہنچی خونن عاشقاں دی، دیوے ماں نوں بات سنا بیلی ۔ اس دی ماؤں بھی مارنا لوڑدی سی، دتی آس خدا پجا بیلی ۔ آئی قہر تے غضب دی رات مڑکے، کالا ماتمی ویس وٹا بیلی ۔ ادھی رات ٹری سوہنی یار ولے، گئی پیر فقیر منا بیلی ۔ اک رات نھیری، وگے وا دوجی، پٹّ سٹدی رکھ اٹھا بیلی ۔ بجلی بدلاں تھیں کڑک مار پیندی، دیندی طبق زمین ہلا بیلی ۔ اجل پئی پکاردی سوہنی نوں، میتھے آ بیلی، میتھے آ بیلی ۔ جیوں جیوں سوہنی نوں سدّ پین یارو، تؤں تؤں آنودی پیر اٹھا بیلی ۔ دیؤ وانگ اس جنڈ کریر دسن، دین رتّ سریر سکا بیلی ۔ غل چار چپھیرے آواز کردے، ہور لکھ کروڑ بلا بیلی ۔ اس رات ہزار آفات آئی، کھولھ منہ بیٹھے ایدہا بیلی ۔ پیریں چبھن سولاں، سولاں والڑی نوں، آہی جاہ نہ خیر دھرا بیلی ۔ اوڑک جھاگ مصیبتاں جائ پہنچی، جتھے آنودی گھڑا ٹکا بیلی ۔ اوہناں بوٹیاں تھیں گھڑا چائ لیندی، کرکے یاد رسول خدا بیلی ۔ گھڑا پکڑنے تھیں کچا نظر آیا، رو رو کوکدی گھتّ کہا بیلی ۔ ایویں پئی پکاردی ربّ اگے، جویں صاحباں تدھ رضا بیلی ۔ میرا پکیوں کیتا ای چا کچا، کہڑا دے تقدیر مٹا بیلی ۔ جیکر آپ رکھیں مارے کون سائیاں، موئی ہوئی نوں دیئں جیا بیلی ۔ کئی لکھ انتاروآں ڈبدیاں نوں، دیویں فضل تھیں پار لنگھا بیلی ۔ جیکر مڑاں تاں عشقَ نوں لاج لگدی، مڑن اشکاں نہیں روا بیلی ۔ رات یار والی اج مجھ اتے، مڑیا دین ایمان تھیں جا بیلی ۔ جیکر پچھاں جاواں جھوٹھی یار ولوں، پچھاں جان دے وچ خطا بیلی ۔ جیکر سنگ رکھی کیکر سنگ ملساں، سنگ والڑے سنگ گوا بیلی ۔ پچھاں مڑن کیہا جیکر پیر موڑاں، جلاں دوزخیں ملے سزا بیلی ۔ سوہنی تاں ہوواں جیکر اج ملساں، نہیں کوجھڑی نام دھرا بیلی ۔ میتھوں کویں نہ مول قضاع ہوسی، جو کجھ آئی آں لیکھ لکھا بیلی ۔ جیکر پچھانہ مڑاں کافر ہوئِ مراں، دوزخ کل کفار دی جا بیلی ۔ مہینوال تائیں کعبہ جانیا میں، کہڑا کابیوں مکھ بھوا بیلی ۔ سچا عشقَ تاہیں جیکر اج ملساں، دیاں جان نوں گھول گھما بیلی ۔ اکے یار دا جا دیدار کیتا، اکے جان ہو گئی فدا بیلی ۔ باجھ یار دلدار غبار دسے، مہینوال دا ہے مینوں چا بیلی ۔ گھڑا پکڑ کے ہو روان ٹری، نال صدق یقین صفحہ بیلی ۔ اک یار دا پیار درکار جاتا، چلی غیر دی پریت چکا بیلی ۔ سوہنی جائ پہنچی اپر کنڈھڑے دے، مونہوں منگدی کھڑی دعا بیلی ۔ سر تے بنھ واحل کلمہ یاد کیتا، ٹری یار دا لین لقا بیلی ۔ فضل جان کے جان وننجان عاشق، مڑدے عشقَ نوں لاج نہ لا بیلی ۔   96. سوہنی دا دریا وچ ٹھلھنا تے گھمنگھیری وچ پے جانا پانی چڑھ آیا اپر کنڈھیاں دے، اوس رات سی ایڈ طوفان میاں ۔ سوہنی وچ دریا دے جائ وڑی، کمب گئے نی زمیں اسمان میاں ۔ امبر کڑک ڈرانودے رھاد وانگوں، دیکھ سہم گئی اوہدی جان میاں ۔ مڑ مڑ دے تسلیاں جی تائیں، مندا یار توں مکھ بھوان میاں ۔ مکھ موڑیاں عشقَ نوں لاج لگے، مہینوال تے جان قربان میاں ۔ مہینوال ہے دو جہان اندر، مال جان تے دین ایمان میاں ۔ والی روح دا ہو اداس ٹریا، جھلی آئِ کے وا خزان میاں ۔ اوڑک بنھ مڈانسڑا ٹھلھ پئی، کچے گھڑے اتے لایا تان میاں ۔ جو کجھ لوح مہفوز تے لکھیا سی، سوئی وہِ ملسی اج آن میاں ۔ کرے جان ہوالڑے یار دے جی، جہڑا یار سی ورد زبان میاں ۔ اج شاخ امید دی ٹٹّ پیسی، ہوسی باغ وجود ویران میاں ۔ فضل یار توں مکھ نہ موڑیو سو، ہوئی یار دے ولّ روان میاں ۔ 97. سوہنی دا غوطے کھانا ونجھیں ہاتھ جھناؤں اندھیر چڑھی، اوس رات سی ایڈ اچھال ہوئی ۔ کچا گھڑا گداز ہو گیا سارا، واحل بھجّ گئی مندے حالَ ہوئی ۔ گھمنگھیر چپھیر اندھیر کیتا، نال لہر قضاع پامال ہوئی ۔ ہن آئِ کے دیکھ پیاریا اوئے، جو کچھ میں نمانی دے نال ہوئی ۔ ربّ کرے نصیب نہ دوتیاں دے، جو کجھ نال میرے مہینوال ہوئی ۔ لکھ موج سندی پئی فوج مینوں، میتھوں ذرا نہ سرت سنبھال ہوئی ۔ گیا پاٹ جہاز امید والا، میری زندگی خواب خیال ہوئی ۔ سر سر لا بازی تتی کھیڈ بیٹھی، اوڑک تنّ کانے میری چال ہوئی ۔ جہڑی سوہنی لئی فقیر ہوئیوں، چھری اجل دی نال حلال ہوئی ۔ چھٹا تیر تقدیر دا غیب ولوں، میری جان اوئِ پیاریا ڈھال ہوئی ۔ کئی کھّ آفات جھناؤں سندی، میرے کھان کارن خوش حال ہوئی ۔ ہائے ! ہائے ! حالَ میرا تینوں کون دسے، فریاد میری وال وال ہوئی ۔ شالہ مرے اس گھڑا وٹیندڑی دا، جہڑی اساں وچھوڑ نہال ہوئی ۔ میرے روح دے باز پرواز کیتا، خالی عاشقاں ہتھ دوال ہوئی ۔ اک وار دیدار ہن آ دیویں، تیرے مکھ دی بھکھ کمال ہوئی ۔ خونی موت دا آن غنیم لتھا، شہر عاشقاں دے ہڑتال ہوئی ۔ مڑکے روز قیامت دے میلڑا ای، ایہو بھا اساڈڑے نال ہوئی ۔ رجّ کیتیاں نہ تیرے نال گلاں، ساری عمر دکھ اندر جال ہوئی ۔ ہویا سکھ نصیب نہ تتڑی نوں، ہتھوں طعنیاں جان وبال ہوئی ۔ دل دا خون اکھیں بھر کے رونی آں میں، میرے ہنجھوآں تھیں ندی لال ہوئی ۔ چوری ملن آیا اگے دوتیاں توں، ہن بیلیا گلّ محال ہوئی ۔ فضل یار پیارے نوں کوکدی سی، سوہنی غوطیاں نال نڈھال ہوئی ۔ 98. سوہنی دے وین ہن آ مل پیاریا ویلڑا ای، لگی سانگ وچھوڑے دی تار مینوں ۔ ہوسی جیوندیاں پھیر نہ میل تیرا، جاندی وقت آ دیہہ دیدار مینوں ۔ لگا تیر فراقَ دا وچ سینے، نکل پار گیا اواسار مینوں ۔ عزرائیل وکیل ہے آن کھلا، دیندا لین نہ پلک قرار مینوں ۔ مڑ مڑ دیہہ اتھلّ پتھلّ سائیاں، لیا جھمب اندھیری نے مار مینوں ۔ نالے گڑا لتھا کسے قہر دا ای، کھاوے بجلی دا چمتکار مینوں ۔ موسے وانگ آئی یار رات کالی، دھندھوکار تے عبر غبار مینوں ۔ میری جان عذابِ دے مکھ آئی، مولٰی سمجھ لیتا گنہگار مینوں ۔ لے او یار ! لباں اتے جان آئی، ہن دید تاں دیہہ اک وار مینوں ۔ باز اضل دے تیز طرار خونی، کیتا وچ پلکار شکار مینوں ۔ لمے وہن پئی آ تیری سوہنی اوئِ، ہن آ لنگھا خاں پار مینوں ۔ مچھّ کچھّ کمے تندوے بلھناں بھی، آئے کھان ہزار سنسار مینوں ۔ ایہولیکھ میرے متھے لکھیا سی، جہڑا اج ہویا اظہار مینوں ۔ میری جان ترسندڑی لئے ترلے، مل جاہ او پیاریا یار مینوں ۔ لکھ کوک عرشوں لنگھ پار گئیاں، دتی داد نہ ربّ کہار مینوں ۔ تتی رجّ نہ دیکھیا مکھ تیرا، آن بنی او یار لاچار مینوں ۔ میرے کرم سولڑے دھروں ناہیں، دتی بھاگ نصیب نے ہار مینوں ۔ آپ آئِ کے مکھ وکھا سوہنا، مردی وار تاں شکر گزار مینوں ۔ موئی ہوئی وی پئی پکارسانگی، کیکر بھلّ ویسی تیرا پیار مینوں ۔ پئی دھاڑ ازگیب دی تاڑ کے تے، راہوں لٹیا ای میرے یار مینوں ۔ فضل یار پیاریا لا چھاتی، غمخار میرے دلدار مینوں ۔ 99. تتھا کس نوں آن کے ڈھونڈسیں وچ نینں دے، ونجھیں ہاتھ پانی جل تھلّ ہوسی ۔ کہڑا دے دلاسڑا تدھ تائیں، کس نال سائیاں تیری گلّ ہوسی ۔ جدوں سوہنی دا کوئی نام لیسی، تیرے کالجے دے وچ سلّ ہوسی ۔

مولٰی جاندا ہے سنجی جان میری، تیرا نام لیندی کہڑے ولّ ہوسی ۔ جہڑا بوٹڑا آس امید والا، سوئی پیاریا اوئِ باجھ پھلّ ہوسی ۔ تیرے گئے نی پان کملا سارے، کلھ ویکھ لئیں سکی ولّ ہوسی ۔ جدوں سنینگا حالَ اساڈڑے نوں، کوئلہ جیؤ تیرا جل بلّ ہوسی ۔ فضل شاہ جے آہ فغان کرسیں، تدوں عرش عظیم نوں حلّ ہوسی ۔ 100. تتھا سوہنی کوکدی بیلیا، بیلیا او، دسّ کون دردی ایڈے ہین تیرے ۔ اک صاحا آہا تیرا نال میرے، ایتھے ہور ناہیں ساک سین تیرے ۔ پچھا دور رہا تیرا سجنا او، ہن کول ناہیں بھائی بھین تیرے ۔ پھرسیں کنڈھیاں تے ڈاواں-ڈولاں بھوندا، کوئی نانہہ سنسی سننجے وین تیرے ۔ جدوں درد فراقَ دی دھاڑ پیسی، کہڑے ولّ ویسن سکھ چین تیرے ۔ فضل نال شالہ جگاں تیک جیویں، خوشی نال گزرن دن رین تیرے ۔   101. تتھا مر چکی آں جان ہے نکّ اتے، میتھے آ اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔ میرا اخری وقت وسال ہویا، گل لا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔ رہے نت چماندڑا وچ سینے، تیرا گھا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔ فوج درد فراقَ دے سول والی، پئی دھا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔ روم روم اندر تیرا نام عالی، رچیا جا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔ میتھے فضل دی موڑ مہار سائیاں، پھیرا پا اوئِ بیلیا واسطہ ای ۔ 102. تتھا ملکل موت آیا جند لین کارن، میرے پاس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔ جیکر پہنچنا ای میتھیں پہنچ سائیاں، تیری آس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔ مچھی یونس والڑی آن پہنچی، کھان ماس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔ تینوں کھلی اڈیکدی راہ اتے، کوئی ساس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔ کاہنوں پار جھناؤں تھیں پار کیتو، سننجا واس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔ جلدی جان میری جلدی پہنچ فضلوں، جلدی پاس اوئِ پیاریا ویلڑا ای ۔ 103. تتھا مڑ مڑ سوہنی پئی پکاردی سی، مل جاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ اوکھے وقت آ دیہہ دار مینوں، تیری چاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ سننجیں روح نے کل جنجال سٹے، گلوں لاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ لہر قہر دے نال قہار ولوں، پیا واہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ تیری سوہنی ہو نڈھال پئی آ، لمے راہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ سن کے ملکل موت حیران ہویا، میری آہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ مینوں قسم تیری، لیا روک پانی، میرا ساہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ مردی وار وکھا نمانیاں نوں، مکھ ماہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ جہڑا کنڈھڑے تے بوٹا جان دا سی، لگی ڈھاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ مرغ روح دا میر شکار خونی، لیا پھاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ مینوں وصل دیدار دے باجھ کوئی، ناہیں چاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ تیرے فضل دے باجھ نہ ہور میرا، درد-کھاہ اوئِ سجنا ویلڑا ای ۔ 104. سہیلیاں ولّ ﷲ بیلیا، ساڈڑے کوچ ڈیرے، مل جاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ دھروہی ربّ دی جے اک وار میتھے، پھیرا پاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ سوہنے یار دے وسّ بے بس ہویا، میرا آونا اہل سہیلیؤ نی ۔ گئی ورت قضاع کہار ولوں، اوہدا دھاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ میری ماں نوں وین نہ کرن دینا، جیؤ لاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ دینا اج توں چھوپ نکھیڑ میرا، چرکھا ڈاوھنا اہل سہیلیؤ نی ۔ میرا اج تحقیق موقوف ہویا، چھوپ پاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ گھرو گھری جا کے اک دوسری نوں، سدّ لیاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ اسے طور بھنڈار دے وچ بہہ کے، رل گاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ میری چوگ جے اج نکھٹ گئی، کھادھا کھاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ میری جا تے کسے پیارڑی دا، پیڑھا ڈاوھنا اہل سہیلیؤ نی ۔ فضل یار نوں حالَ تباہ میرا، سمجھاونا اہل سہیلیؤ نی ۔ 105. ماں نوں یاد کرنا سوہنی وتّ پکاردی ماؤں تائیں، ہن آ خاں توں میرے کول مائی ۔ سوہنی کوجھیاں دی پرکوجھڑی نوں، کاہنوں کیتو ای ایڈ کلول مائی ۔ شالہ نجّ جنیندیؤں سوہنی نوں، انبھول مائی، انبھول مائی ۔ گل گھٹّ اکے مینوں مارنا سی، اکے دیونا سی زہر گھول مائی ۔ جو کجھ میں غریب دے نال ورتی، ہن پچھ ناہیں میتھوں پھول مائی ۔ کالی چڑھی اندھیرڑی موت والی، مینوں دسنوں رہا نرول مائی ۔ دیئیں پیار دلاسڑا مہر سیتی، جتھے دیکھسینگی میرا ڈھول مائی ۔ میری جان لباں اتے آن کھلی، فضل شاہ وانگوں ڈاواں-ڈولاں مائی ۔ 106. ماں توں معافی منگنی بھل چک معاف کر بھلیاں نوں، جو کجھ بھلّ ہوئی تقصیر مائی ۔ ایہو ویلڑا ای تیرے بخشنے دا، مینوں بخش بتی دھاراں شیر مائی ۔ لے کے پہنچ شتاب نمانیاں تے، مہینوال بےحال فقیر مائی ۔ نام ربّ دے کویں وکھال مینوں، مکھ یار دا بدر منیر مائی ۔ دسّ کون ثانی جہڑا موڑ دیوے، ربّ ڈاڈھڑے دی تقدیر مائی ۔ تیرا شیر پیاونا یاد آیا، ڈلھ پیا اکھیں سندا نیر مائی ۔ کویں یار دا اج ملاپ ہووے، کوئی کر ویکھاں تدبیر مائی ۔ اجے جان ناہیں عزرائیل لئی، آئے منکر اتے نکیر مائی ۔ میرے حالَ نوں دیکھ بےحال ہویا، فضل شاہ دلگیر فقیر مائی ۔ 107. سوہنی دی فریاد ﷲ دی درگاہ وچ ایڈا قہر تے قہر نزول کیتو، بھاویں ہوئی درگاہ دی چور ﷲ ۔ جیکر مارنا ایں سچ سوہنی نوں، نال یار کریں میری گور ﷲ ۔ میرے یار نوں کوک نہ سنن دیئیں، لائی بدلاں نے گھنگھور ﷲ ۔ مہینوال نوں چا وچھوڑیو ای، نہیں نال تیرے کوئی زور ﷲ ۔ اک پلک اندر بیڑا عاجزاں دا، دتا وچ جھناؤں نگھور ﷲ ۔ اوکھی بنی دے وچ نمانیاں دا، تیرے فضل باجھوں نہیں ہور ﷲ ۔ 108. تتھا مہینوال فقیر دے دشمناں نوں، کیتو شاد ﷲ، کیتو شاد ﷲ ۔ روز حشر دے تیک پکارسانگی، دیئیں داد ﷲ، دیئیں داد ﷲ ۔ مہینوال تائیں وال وال میرا، کرے یاد ﷲ، کرے یاد ﷲ ۔ یار یار کردی اوڑک ہو گئی آں، برباد ﷲ، برباد ﷲ ۔ فضل شاہ میاں سوہنی ڈبّ موئی، فریاد ﷲ، فریاد ﷲ ۔ 109. روح دے فراقَ وچ وین بھورا روح دا ہو اداس ٹریا، لمے وہن پا کے ﷲ آنیاں نوں ۔ جاندے روح نوں بت پکار کیتی، کتھے چلئیں چھڈّ نمانیاں نوں ۔ مینوں بنی تے ہور بنائیو ای، بدھے بھار او یار پلانیاں نوں ۔ سوہنی وچ جھناؤں دے ڈوب چلیوں، مچھّ کچھّ سنسار دے کھانیاں نوں ۔ جاندی وار نہ کیتی آ گلّ کوئی، پچھا دتا ای عمر وہانیاں نوں ۔ ادھی رات کروانیاں کوچ کیتا، چھڈّ چلیوں تنبوآں تانیاں نوں ۔ وچ شہہ دریا دے ڈوب چلیوں، سبھے مال متعہ پلانیاں نوں ۔ پہلے یار بنائیو پیار سیتی، پچھوں ماریو کلّ سیانیاں نوں ۔ وانگ باز دے تیز پرواز کیتو، راز دسیو نہ اننجانیاں نوں ۔ نام ربّ دے منّ سوال میرا، گل لا اک وار نمانیاں نوں ۔ ڈوب سوہنی نوں کہڑی ولّ ویسیں، یارا دسّ کے جاہ ٹکانیاں نوں ۔ نہیں کم اصیل دا چھڈّ دینا، یاراں بیلیاں بہت پرانیاں نوں ۔ کاہنوں جادوڑا پائِ کے ٹھگیو ای، مہینوال توں گھول گھمانیاں نوں ۔ کہنوں سونپ چلیوں وچ نیں دے اوئے، اساں عاجزاں درد رننجانیاں نوں ۔ نہں نال پردیسیاں بھلّ لایا، کھیت بیجیا بھنیاں دانیاں نوں ۔ فضل شاہ میاں ایویں لیکھ آہے، موڑے کون خدائ دے بھانیاں نوں ۔ 110. سوہنی دی لاش دا مہینوال ولّ سنیہا لے جا سنیہڑا سجناں دا، آکھیں لدّ گئی تیری یار میاں ۔ ہتھ جوڑ سلام دعا کہنی، جانا گلّ نہ منو وسار میاں ۔ ڈھاہیں مار کے عرض گزار دینی، اگے یار دے بانہہ الار میاں ۔ تیری سوہنی وچ جھناؤں ڈبی، پیا موت دا لکھ اسوار میاں ۔ اسیں اپنی عمر نوں بھوگ چلے، تسیں جیوو جی سال ہزار میاں ۔ کیتا بہت چار یار ملن کارن، تسیں سنی نہ کوک پکار میاں ۔ تیرے عشقَ نوں داغ نہ لگن دتا، کیتی تساں تے جان نثار میاں ۔ فضل شاہ سوہنی سوہنی ہو ڈبی، موئی قول قرار نہ ہار میاں ۔ 111. افاتاں دا ماس کھان نوں آؤنا تے لاش دا بولنا مچھّ کچھّ سنسار تے بلھناں دا، اسے وقت ہویا پھیرا پاونا اوئِ ۔ اچی بول کے بت پکار کیتی، اساں عاجزاں توں ہٹ جاونا اوئِ ۔ مہینوال دی میں امان سوہنی، میرے ماس نوں ہتھ نہ لاونا اوئِ ۔ کیتا ربّ حرام تساڈڑے تے، اساں عاشقاں دا ماس کھاونا اوئِ ۔ ہتھوں جا پیاریاں سجناں نوں، میرا حالَ احوال سناونا اوئِ ۔ قسم ربّ دی پئی اڈیکنی آں، ایہو یار نوں مکھ وکھاونا اوئِ ۔ میرے مکھ نوں داغ نہ لاویا جے، تیرا یار ہو گیا پرھاونا اوئِ ۔ فضل شاہ فقیر نوں جا کہنا، جھبّ آونا اوئِ، جھبّ آونا اوئِ ۔ 112. مہینوال دا اڈیک وچ بے قرار ہونا اودھر پیا اڈیکدا سوہنی نوں، یار یار سندا طلب غار میاں ۔ نین تکدے مول نہ تھکدے نی، نرگس وانگ دوویں انتظار میاں ۔ ابھے ساہ لے کے مارے ڈھاہ منہ تھیں، نال نین روون زارو زار میاں ۔ رکھن کل تے ملن موقوف میرا، اج کویں لنگھن پار یار میاں ۔ پھیر آکھ دیندے اج خیر ناہیں، میرے جی ن چین قرار میاں ۔ میری جان فریاد فریاد کردی، بھاویں یار نوں بنی لاچار میاں ۔ گیا بجھّ چراغ محبوب والا، باجھ یار ہویا دھندکار میاں ۔ اچنچیت پئی کنّ عاشقاں دے، روندے روح دی زار پکار میاں ۔ مہینوال خیال دے نال کہیا، شاید وچھڑے نے ایہدے یار میاں ۔ ایسے حالَ اندر مہینوال آہا، روح پہنچیا جا دربار میاں ۔ اول دے سلام پیاریاں دا، پچھوں رو کیتا اظہار میاں ۔ جو کجھ ورتیا سی سر سوہنی دے، دتا یار دے گوش گزار میاں ۔ خونی موت اوڑک پیاری سوہنی نوں، لیا وچ جھناؤں دے مار میاں ۔ سوہنی ڈبّ موئی وچکار نیں دے، ہوئی مول نہ پار ارار میاں ۔ ڈگا ہو بے ہوش خاموش ہو کے، مہینوال ایہہ سندیاں سار میاں ۔ بیٹھا پچھدا حالَ احوال سارا، جدوں پھیر آئی اس نوں سار میاں ۔ سچ آکھؤ ای اکے جھوٹھ کہیؤ، تیرا نہیں پیندا اعتبار میاں ۔ روح نبی کریم دی قسم کھادھی، یار جھوٹھ ناہیں ایہو کار میاں ۔ ہائے او دشمناں ایہہ نہ آکھنا سی، کھچّ ماردوں تیز کٹار میاں ۔ سن کے بات محبوب دے گھات والی، رو رو آکھدا ہتھ پسار میاں ۔ مینوں ظالماں ایہہ کی آکھؤ ای، پیا کوکدا بانہہ الار میاں ۔ مکھ زرد ہویا دل درد ہویا، لگی کرد کلیجڑے کار میاں ۔ جھڑی لا رہے دوویں نین اس دے، ساون مینہہ جیوں عبر بہار میاں ۔ ہویا دوسری وار بے ہوش مڑ کے، کولوں روح ہو گیا اڈار میاں ۔ لگا تیر پیاریاں سجناں دا، اوازار ہو گیا دسار میاں ۔ جدوں سرت آئی ترنت مار ڈھاہیں، ربّ یاد کرے وار وار میاں ۔ ایس بات تائیں کریں جھوٹھ ربا، تیرا نام ہے ربّ غفار میاں ۔ جیکر ماریا ای تاں بھی میل سائیاں، اک وار میرا دلدار میاں ۔ ایویں واویلا پیا کوکدا سی، دے جاہ اوئِ یار دیدار میاں ۔ تیرے درد فراقَ نے یار جانی، لائی وچ سینے کانی سار میاں ۔ دسے ہتھ پساریاں مول ناہیں، اٹھے چار چفیر غبار میاں ۔ کٹھا یار او پیار تساڈڑے نے، گل رکھ تلوار دی دھار میاں ۔ اک وار دیدار دے کوجھیاں نوں، میرے سوہنیاں دے سردار میاں ۔ لائی سانگ او پیاریا یار مینوں، بنھ پٹیاں آن سوار میاں ۔ مینوں اک اکلیاں چھوڑ کے تے، تریوں بنھ کے سفر دے بھار میاں ۔ فضل شاہ نوں حالَ معلوم میرا، میتھوں پچھ نہ حالَ نتار میاں ۔ 113. مہینوال دا واویلا ہائے اوئِ یار وچھوڑ کے سٹّ گؤں، کیتا قہر کہار نزول مینوں ۔ تدھ پاس علاج سی عاشقاں دا، ہتھوں کیتو ای چا رنجول مینوں ۔ کلمل جان آئی میری پیاریا او، اک پلک ٹکا نہ مول مینوں ۔ لگی سول غم دی اتے سول پیریں، ہویا وچ کلیجڑے سول مینوں ۔ تیرے واسطے ہو فقیر گیا، ربّ چاڑھیا نہ کسے طول مینوں ۔ دتی کنڈ نہ جاہ پردیسیاں نوں، بھلا بیلیا کریں قبول مینوں ۔ دیکھاں پیاریا رجّ کے مکھ تیرا، کرے فضل جے ربّ رسول مینوں ۔ 114. تتھا پھرے واویلا کردا کنڈھیاں تے، یارا چھڈّ کے جا نہ دور مینوں ۔ اگے گھاؤ کلیجڑے کار آہا، لائی سانگ دوبار ضرور مینوں ۔ جیویں جان دے نال ہزار برساں، وچھڑ جاونا نہیں منظور مینوں ۔ تیرے ہجر بیمار نے مار لیا، رہا مول نہ عقل شعور مینوں ۔ چھڈّ گیوں اوئِ یار نمانیاں نوں، کرکے نال فراقَ دے چور مینوں ۔ وچ جیؤ دے ہور امید آہی، پایا ہور دا ہور فتور مینوں ۔ فضل شاہ نہ مار فراقَ اندر، سدّ لئیں او یار حضور مینوں ۔ 115. مہینوال دا غرق ہونا تے دوہاں عاشقاں دا ملنا مہینوال کنڈھے اتے کوکدا سی، کیہا لا گئیوں مینوں بان بیلی ۔ عزرائیل نے مجھ ونجارڑے دی، لٹّ لئی ہے کلّ دوکان بیلی ۔ تدھ یار دی قسم نہ جھوٹھ مولے، تیرے باجھ جہان ویران بیلی ۔ لدّ گؤں بے خبر بے صبر کولوں، سانگ ماریؤ جان پچھان بیلی ۔ ایویں چپّ چپاتڑا نسّ گؤں، کوئی دسّ نہ تھاں مکان بیلی ۔ لکّ توڑ گؤں اساں عاجزاں دا، سنجی موت دا مار ودان بیلی ۔ آوے صبر ناہیں اکھیں روندیاں نوں، مینوں دیہہ دلاسڑا آن بیلی ۔ حکم ربّ دے تھیں لاش سوہنی دی، ہوئی یار دے ولّ روان بیلی ۔ جدھر یار آہا اودھر لاش گئی، پانی لا رہا لکھ تان بیلی ۔ اوویں نین آہے انتظار دوویں، مہینوال دی طرف دھیان بیلی ۔ رڑھدی لاش آئی نیڑے کنڈھڑے دے، جتھے کھلا آہا پریشان بیلی ۔ دیکھو عشقَ ایہہ عاشقاں سادکاں دا، بتّ قدرتوں کرے بیان بیلی ۔ دوویں ہتھ پسار پکار کیتی، مل جاہ مینوں میرے ہان بیلی ۔ اچنچیت آہا دوروں نظر پیا، جنہاں بیلیاں دا نگھابان بیلی ۔ مہینوال مارے چھال وچ نیں دے، مونہوں آکھدا میں قربان بیلی ۔ گل لگّ ملے بجھی اگّ دل دی، مہینوال دتی اوویں جان بیلی ۔ سورج وانگ غروب ہو گئے دوویں، لبھے جا کتے ڈونگھی تھان بیلی ۔ پچھے عشقَ جانی دتی جان جانی، رکھ صدق یقین ایمان بیلی ۔ بجلی آہ فکر دے نال مارے، پہنچی خبر زمین اسمان بیلی ۔ اچی رون لگا بدل مار چیکاں، سنی آہ فگان جہان بیلی ۔ بھاویں روز کیامتاں آن پہنچا، کیتا کل جہان گمان بیلی ۔ جان دتیاں باجھ نہ یار ملدا، جان بجھ کے جان وننجان بیلی ۔ دتی جان تے جان نوں پا لیا، باجھوں جان دے جان نہ جان بیلی ۔ فضل شاہ پر خاتمہ عاشقاں دا، کرو کلّ بیان عیان بیلی ۔ 116. سوہنی مہینوال دا سوگ ماتم لئی پھردے پریشان ہوئے، اسمان سیاح کبا میاں ۔ کرسی عرش دوویں پئے کمبدے سن، رکھ جیؤ تے خوف خدا میاں ۔ پیا سوگ تمام فرشتاں نوں، بیٹھے نت دا ورد بھلا میاں ۔ سورج درد فراقَ دے سوگ کولوں، دتا اپنا آپ جلا میاں ۔ چن بدر مینار حلال ہویا، دوہاں بیلیاں دا غم کھا میاں ۔ سارے تاریاں دی مدھم لو ہوئی، بیٹھے ماتمی فرش وچھا میاں ۔ باشک ناگ تے دھول نے ہول کھادھا، سکن نانہہ زمین نوں چا میاں ۔ پیا سوگ تمام پنکھیروآں نوں، دلوں لاہ بیٹھے چین چا میاں ۔ شیر مکھ شکار تھیں پھیر بیٹھے، دتے بھکھ نے مار مکا میاں ۔ چریا گھاہ نہ گٔوآں تے ہرنیاں نے، دتا نیلیاں نیر وحہ میاں ۔ کیکوں کھولھ کے گلّ سناں تینوں، سارے جگت تے پئی کہا میاں ۔ روندا روح رسول کریم سندا، آیا عرش عظیم تھیں دھا میاں ۔ صفاں بنھ کھلے مرشد پاک سبھے، پچھے نبی کریم دے آ میاں ۔ قطب غوث تے ولی شہید سارے، ایہہ بھی ہو کھلے اک دا میاں ۔ خواجہ خضر مہتر الیاس دوویں، ڈھاہیں ماردے حالَ ونجا میاں ۔ مونہوں کہن افسوس افسوس یارو، موڑے ربّ دی کون رضا میاں ۔ نہں چاہ دے نال نباہ دتا، واہ! واہ! ایہہ عشقَ صفحہ میاں ۔ مڑ مڑ آکھدے شکر ہزار واری، گئے عشقَ نوں لاج نہ لا میاں ۔ نہں لا کے مول نہ توڑیو نے، دتا بیلیاں توڑ چڑھا میاں ۔ جنہاں عشقَ مجاز کمال کیتا، سو بھی رونودے پئے جدا میاں ۔ فضل شاہ پیاریاں دوستاں نوں، دیو کلّ بیان سنا میاں ۔ 117. مجازی عاشقاں دیاں روحاں دا آ کے ماتم کرنا یوسف نال فراقَ دے آہ ماری، وہِ ملی تینوں تقدیر بیلی ۔ پاش پاش زلیخاں دا جیؤ ہویا، جہڑی عاشقاں دے وچ پیر بیلی ۔ مجنوں بانہہ الار پکار کیتی، باہیں بھنّ گیوں میرے ویر بیلی ۔ لیلی لے لئی دکھ درد غم نے، پایا فیض-فراقَ وہیر بیلی ۔ فرہاد فریاد فریاد کیتی، لگا کار کلیجڑے تیر بیلی ۔ کوڑے غہر غم دے شیریں گھٹّ بھردی، ڈلھ پیا اکھیں سندا نیر بیلی ۔ رانجھے سندا سینہ چاک ہویا، نالے کھڑی رووے کول ہیر بیلی ۔ مچھی وانگ پیا پنوں تڑفدا سی، دتا خاک رلا سریر بیلی ۔ کھلھے وال ڈلہے نین وین کردی، سسی وحشیاں دی تصویر بیلی ۔ مرزا کوکدا سی ہائِ ہائِ یارو، مینوں گئے بنائے فقیر بیلی ۔ رنی صاحباں بھی اچی مار چیکاں، گئے تیر غم دے سینہ چیر بیلی ۔ ماہی یار کوکے یار یار کر کے، کیتا درد فراقَ ظہیر بیلی ۔ چندن بدن نے خاک رلا دتا، سوہنا بدن جو ماہ منیر بیلی ۔ فضل ہور کروڑ ہزوم آہا، ناہیں وچ تحریر تقریر بیلی ۔ 118. سوہنی مہینوال دا دفنایا جانا دوویں بتّ رڑہدے گوڑھے پیار والے، اس روز دے وچ جھناؤں دے جی ۔ باہر کنڈھڑے تے سبھ یار پیارے، پئے کونج وانگوں کرلاؤندے جی ۔ خواجہ خضر مہتر الیاس تائیں، نبی پاک رسول فرماؤندے جی ۔ جھبّ جا لیاونا عاشقاں نوں، مڑ مڑ حکم ایہو فرماؤندے جی ۔ دوویں یار تعظیم تسلیم کر کے، لمے وہن جھناؤں دے جاؤندے جی ۔ چارے ملک لے کے آئے پلنگھ سوہنا، رل کے طرف جھناؤں دے جاؤندے جی ۔ بہت ڈھونڈ سیتی اوڑک پائیو نے، چادر تان اتے پلنگھ چاؤندے جی ۔ چارے ملک اٹھائ کے پلنگھ تائیں، خدمت وچ رسول لیاؤندے جی ۔ ستے پا گلوکڑی مہر سیتی، کارن غسل دے پکڑ چھڈاؤندے جی ۔ سارے لائکے زور بے زور ہوئے، اوڑک آپ نبی پاس آؤندے جی ۔ دوروں دیکھ کے پاک رسول تائیں، دوویں بت چا سیس نواؤندے جی ۔ کہے نبی چھڈو اک دوسرے نوں، ذرا تساں نوھاونا چاہنندے جی ۔ اسی وقت جدا ہو گئے دوویں، اک پلک نہ دیر لگاؤندے جی ۔ روز کفن کارن عطر آب کوسر، حوراں گھلّ رسول منگواؤندے جی ۔ اوڑک حکم رسول کریم کیتا، مجنوں سدّ کے غسل دواؤندے جی ۔ کفن سوہنی تے مہینوال سندا، ادریس تھیں بیٹھ سواؤندے جی ۔ اودھر غسل دتا لیلی سوہنی نوں، جس طور دے نال نوھاؤندے جی ۔ جدوں لئے نوھا دھوا دوویں، اسے پلنگھ تے کفن وچھاؤندے جی ۔ اکو کفن دے وچ لپیٹیو نے، دوویں یار اوویں گل لاؤندے جی ۔ صفاں بنھ جنازے آہر ہوئے، اچی پاک رسول فرماؤندے جی ۔ عضو ساز پچھے ہتھ بنھ کھلے، نبی ہو امام پڑہاؤندے جی ۔ اوڑک سوہنی تے مہینوال سندی، میت چا لیہندے ولّ جانودے جی ۔ مار ڈھاہیں اوہ نے زارو زار روندے، آہ ماردے حالَ وننجاودے جی ۔ اٹھے پہر پیاریاں سجناں دے، ہرے سجرے گھاہ چمانودے جی ۔ آوے صبر ناہیں اکھیں روندیاں نوں، لکھ وار رہے سمجھاؤندے جی ۔ کندھا دین وارو واری یار چارے، ہنجھو مینہہ دے وانگ ورساؤندے جی ۔ کلمہ 'واحد ہو لا شریک' والا، کندھا دین دے وقت الاؤندے جی ۔ سدھا طرف مدینے دے راہ پھڑیا، پیر واؤ دے وانگ اٹھاؤندے جی ۔ یار گھلّ فرشتے نور نوری، دکھن روزیوں قبر کڈھاؤندے جی ۔ قدماں ول رسول کریم دے جی، دوہاں عاشقاں نوں دفناؤندے جی ۔ فضل فاتحہ آکھ روان ہوئے، دوہاں بیلیاں دا غم کھاؤندے جی ۔ 119. واک کوی ایسے سوہنے چھیل ملوک دوویں، گئے خاک دے وچ سما میاں ۔ ایپر عشقَ نوں لاج نہ لائیو نے، توڑ چاڑھ گئے نہں لا میاں ۔ عشقَ لاونا ایس دا نام یارو، دتا ربّ رسول پہنچا میاں ۔ توں وی عاشق نام دھرا بیٹھا، ایویں عشقَ نوں پال وکھا میاں ۔ سچا پیار جو یار دے نال پائیو، کریں یار توں جان فدا میاں ۔ سر دتیاں سر جے ہتھ آوے، سستا ونج ہے لئیں چکا میاں ۔ میں بھی عشقَ دے وچ گداز ہویا، ایپر دسنے دی نہیں جا میاں ۔ اتنا درد مینوں جیکر آہ ماراں، دیاں رکھ درخت جلا میاں ۔ مونہوں بولیاں کھولھیاں درد سارا، ہو جانودا یار خفا میاں ۔ ایپر صبر دتا ربّ فضل سیتی، میٹی مٹھّ ہی دے لنگھا میاں ۔ 120. تتھا تاہیں شعر؎ میرا پور سحر ہویا، کیتا ربّ رسول عطا مینوں، نہیں تاں عاشقاں دا قصہ جوڑنے دا، کیکر آنودا چین تے چا مینوں ۔ درد عشقَ دے نال نباہ دتی، جہڑی گلّ پئی گل آ مینوں ۔ خادم بھلیا جے کتے شعر؎ اندر، عیب دیکھ تاں وی پڑدا پا مینوں ۔ آدم بھلّ گیا ایڈی عقل والا، کوئی باجھ خطا سنا مینوں، اک بوٹیوں باغ بنا دتا، مالی کوئی ایسا دکھلا مینوں ۔ اکھیں کھولھ کاریگری ویکھ میری، طعنے مار نہ پیا جلا مینوں ۔ فضل شاہ تائیں فضل شاہ کیتا، سمجھ بہت فقیر گدا مینوں ۔ 121. اخیری واک میرے ملن سندی جیکر سکّ تینوں، دساں اپنا تھاں مکان بیلی ۔ نواں کوٹ لاہور دی طرف دکھن، پینڈا نیم پھرسنگ دا جان بیلی ۔ اوس جگہ تے میں وسنیک کیتی، گلّ عشقَ دی کلّ بیان بیلی ۔ ویہویں سال اندر میرا پیر آہا، کیتا خضر مینوں خیر دان بیلی ۔ کیتی جوڑ کتاب درست ساری، روضے چودھویں ماہ رمضان بیلی ۔ ہجرت نبی کریم تھیں گئے آہے، بارھاں سے تے پینہٹھ پچھان بیلی ۔ اکھیں کھولھ کے ویکھ پیاریاں دے، کیتا عشقَ دا بحر روان بیلی ۔ جیکر عشقَ تھیں ملے مقصود تیرا، میتھیں کریں توں درد عیان بیلی ۔ اچھا جان ناہیں، جنہاں عشقَ ناہیں، تنھاں مول نہ دین ایمان بیلی ۔ دامن عشقَ دے لگیاں یار ملدا، لئیں سمجھ نہ تھیؤ ندان بیلی ۔ میں بھی عشقَ دا پلڑا پکڑیا سی، ملیا یار میرا جیؤ جان بیلی ۔ فضل شاہ سندی ہوئی عشقَ ولوں، کلمہ نبی دے نال زبان بیلی ۔

حوالے

کتاباں

• قصہ اتے پنجابی قصہ، دیوان سنگھ، گورو نانک دیوَ یونیورسٹی، امرتسر
• پنجابی ساہت دا اتہاس، ڈاکٹر. پرمندر سنگھ، ڈاکٹر. گوبند سنگھ لامبا، کرپال سنگھ کسیل، لاہور بکّ شاپ، لدھیانہ، 2009.

پنجابی لکھاری
ناول لکھاری	اوم پرکاش گاسو  • امرتا پریتم  • سنت سنگھ سیکھوں  • سوہن سنگھ سیتل  • شاہ چمن  • کرنل نرندرپال سنگھ  • کرمجیت کسا  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • گردیال سنگھ  • جسونت سنگھ کنول  • نانک سنگھ  • نرنجن تسنیم  • بلدیو سنگھ سڑکناما  • بوٹا سنگھ شاد • بھائی ویر سنگھ  • رام سروپ انکھی  • محمد منشا یاد  • فرزند علی
شاعر	اللہ یار خاں جوگی • شاہ مراد  • امتوج  • سوِیتوج  • شمیل  • اوتار سنگھ پاش  • لُطف علی  • سنت رام اداسی  • شِو کمار بٹالوی  • سرجیت پاتر  • ہربھجن ہلواروی  • گیانی گرمکھ سنگھ مسافر  • گرچرن رامپوری  • جسونت ظفر  • جسونت دید  • جلھن جٹ  • جگتار  • تارا سنگھ  • نند لال نورپوری  • پرمندر سوڈھی  • پروفیسر موہن سنگھ  • باوا بلونت  • بسمل فریدکوٹی  • بھائی ویر سنگھ  • لال سنگھ دل  • پورن سنگھ  • بلبیر آتش  • بابا نجمی  • شریف کنجاہی  • افضل پارس  • مولا بخش کشتہ  • راجا رسالو • احمد راہی  • اختر حسین اختر  • سائیں اختر  • منیر نیازی  • سجاد حیدر • فقیر محمد فقیر  • فضل حسین گجراتی  • جوگی جہلمی  • ظفر اقبال  • درشن سنگھ آوارا • لوک راج • احسان اللہ طاہر  • استاد دامن • ستھرا شاہ • ساجن بابو  • منور حسین چشتی  • اعزاز احمد آذر  • ارشاد سندھو  • غلام حسین ندیم  • طارق گجر  • طارق عزیز  • سرفراز انور صفی
مخولیا شاعر	انور مسعود  • سید سلیمان گیلانی  • امام دین گجراتی • عبیر ابوذری • خالد مسعود • گیانی ہری سنگھ بڑبولا • کنول مشتاق • ہزارا سنگھ رمتا • عاشق راں • ڈاکٹر انعام الحق جاوید • م ش عالم • راجا نثار احمد یاور • مسافر لودھی • مجید سالک • مشتاق عالم گوگا • محمد صدیق میرپوری
عورت لکھاری	امرتا پریتم  • اجیت کور  • سکھوِندر امرت  • دلیپ کور ٹواݨا  • نینا ٹواݨا  • بچنت کور  • منجیت ٹواݨا  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ترسپال کور • ہاجرہ مشکور ناصری • فرخندہ لودھی • پِیرو پریمن  • منجیت اندرا • شفقت سلطانہ
صوفی شاعر	شاہ حسین  • شاہ شرف  • ہاشم شاہ  • بلھے شاہ  • وارث شاہ  • بابا وجید  • بابا فرید  • علی حیدر  • سلطان باہو  • خواجہ غلام فرید  • سائیں مولا شاہ  • بابو رجب علی  • عاصم بخاری  • نوشہ گنج بخش  • میاں محمد بخش
کہاݨی کار	سنتوکھ سنگھ دھیر  • سنت سنگھ سیکھوں  • سجان سنگھ  • صوبا سنگھ  • کلبیر سنگھ کانگ  • کرپال سنگھ کسیل  • کرتار سنگھ دگل  • گلزار سنگھ سندھو  • گربچن سنگھ بھلر  • گربخش سنگھ پریتلڑی  • جیت سنگھ سیتل  • پیارا سنگھ داتا  • پریم گورکھی  • بلونت گارگی
غزل گو	سادھو سنگھ ہمدرد  • سرجیت پاتر  • جگتار • جسوندر (غزل گو)  • دیپک جیتوئی
قصا کار	احمدیار  • ہاشم شاہ  • پیلو  • قادریار • مولوی غلام رسول  • جوگا سنگھ  • فضل شاہ  • میاں محمد بخش  • امام بخش • دمودر • مقبل • حافظ برخوردار • احمد گجر
وار تے جنگنامہ	شاہ محمد  • پیر محمد
ناٹک لکھاری	اجمیر سنگھ اولکھ  • ایشور چندر نندا
ڈاکٹر لکھاری	ڈاکٹر جسونت گلّ  • ڈاکٹر ہرشندر کور  • ڈاکٹر عارف محمود  • ڈاکٹر شہباز ملک  • ڈاکٹر حسن رضوی • ڈاکٹر جاوید سوز  • ڈاکٹر محمد بشیر گورایا • ڈاکٹر سرفراز حسین
تریخ لکھاری تے ہور	کرم سنگھ  • کاہن سنگھ نابھا  • ڈاکٹر کرپال سنگھ  • ڈاکٹر. گنڈا سنگھ  • تیرا سنگھ چن  • گرنام سنگھ تیر  • ایشر سنگھ ایشر  • گیانی گردتّ سنگھ • گیانی دتّ سنگھ • بلبیر سنگھ  • اچھرو سنگھ  • باوا بدھ سنگھ
لکھاری	ایشور چترکار • صاحب سنگھ  • پنڈت شردھا رام • تیجا سنگھ  • گیانی گیان سنگھ  • ڈاکٹر چرن سنگھ  • لال سنگھ کملا اکالی  • برج لال شاستری  • ہرندر سنگھ روپ  • پریتم سنگھ  • سرون سنگھ  • عجائب کمل  • ارشاد احمد پنجابی
تنقید نگار	ستندر سنگھ نور  • لابھ سنگھ کھیوا • ڈاکٹر سرفراز حسین
ہور	سادھو سنگھ دھامی  • نرندر سنگھ کپور
اردو لکھاری	سعادت حسن منٹو  • ساحر لدھیانوی  • اُپیندر ناتھ اشک  • راجندر سنگھ بیدی  • مجید امجد