سوہن سنگھ سیتل
 | |
|---|---|
| جم | 7 اگست 1909 کادیونڈ، ہن (پاکستان) |
| موت | ستمبر ۲۳, ۱,۹۹۸ (عمر 89 سال) |
| کم کِتہ | لکھاری |
| قومیت | بھارتی |
| سواݨی | کرتار کور |
| نیاݨے | 4 |
سوہن سنگھ سیتل 7 اگست 1909 پنجابی گائک اتے ساہتکار سن اوہناں دا مکھ پیشہ ڈھاڈی کلا سی۔ اوہ گیت، گلپ (فکشن)اتے اتہاسک برتانت وی لکھدے سن۔
جیون
[سودھو]سوہن سنگھ سیتل دا جم 7 اگست 1909 نوں پنڈ کادیونڈ، تحصیل قصور، ضلع لاہور (پاکستان) وچ ماں دیال کور تے پیؤ سردار خوش حال سنگھ پنوں دے گھر ہویا سی۔
پڑھائی
[سودھو]اوہناں نے پنڈ دے گرنتھی پاسوں پنجابی پڑھنی سکھ لئی ۔ سنّ1923 وچ 14 سال دی عمرے لاگلے پنڈ ورن دے سکول دوجی جماعت وچ داخل ہو گئے تے کجھ مہینے بعد ہی ستمبر 1923 وچ اوہناں نوں چوتھی جماعت وچ اتے 1924 دیاں نویاں کلاساں شروع ہون ویلے پنجویں جماعت وچ داخلہ مل گیا۔ 1930 وچ اوہناں نے گورنمنٹ ہائی سکول قصور توں دسویں فسٹ ڈویزن وچّ پاس کیتی ۔1931 وچ اوہناں دے پیؤ خوش حال سنگھ پنوں اکال چلانا کر گئے۔ 1933 وچ پنجاب یونیورسٹی لاہور توں گیانی دی پریکھیا(امتحان) پاس کر لئی۔[۱]
مڈھلیاں رچناواں
[سودھو]باراں-تیرھاں سال دی عمر وچّ اوہناں نے کویتا(شعر) لکھنی شروع کر دتی سی۔ 1924 وچ اوہناں دی کویتا پہلی وار 'اکالی' اخبار وچ چھپی۔ 1927 وچّ اوہناں دی کویتا 'قدرت رانی' کلکتے توں چھپن والے پرچے 'کوی' وچ چھپی۔ ایہہ کویتا اوہناں دیاں شعری مجموعے ( کویتاواں دے سنگریہہ) 'سجرے ہنجھو' وچ شامل اے۔ 1932 وچّ اوہناں نے کجھ کہانیاں وی لکھیاں جو مہینہ وار رسالے وچ وی چھپیاں۔ اوہناں دیاں کہانیاں 'قدراں بدل گئیاں'، ' اجے دیوا بل رہا سی' اتے 'جیب کٹی گئی' خاص کر جکریوگ (قابل ذکر) نیں۔[۲]
پروار
[سودھو]اٹھویں وچ پڑھدیاں 10 ستمبر 1927 نوں سیتل جی دی شادی بیبی کرتار کور نال ہوئی۔ ایہناں دے گھر تنّ پتر اتے اک بیٹی نے جنم لیا ۔
ڈھاڈی جتھا
[سودھو]1935 ای. وچ اوہناں نے اک ڈھاڈی جتھا بنایا۔ اس جتھے دے آگوُ اوہ آپ سن۔ کادیونڈ توں ستّ-اٹھ میل دور نگر 'للیانی' دے بزرگ مسلمان بابا چراغ دین پاسوں اوہناں نے ڈھڈّ تے سارنگی دی سکھلائی لئی۔ اوہ پڑھے-لکھے اتے سکھ اتہاس دی اتے ہندی، پنجابی، اردو، انگریزی کئی بولیاں دی جانکاری رکھدے سی تے اوہ ویاکھیاکار وی چنگے سن۔ اس توں علاوہ اوہ اک چنگے کوی(شاعر) وی سن۔ اوہ گاؤن لئی واراں وی آپ لکھ لیندے سن۔ تھوڑھے سمیں وچ ہی اوہناں نوں ڈھاڈی دے طور 'تے چنگی پرسدھی (مشہوری) پراپت(حاصل) ہو گئی۔ ہولی ہولی اوہناں نوں ودیشاں توں وی سدے آؤن لگ پئے۔ 1960 وچ اوہ برما، تھائی لینڈ، سنگاپور اتے ملائشیا گئے۔ 1977 وچ انگلینڈ اتے کینیڈا دا دورہ کیتا۔ انگلینڈ وچ اوہناں نے ولورہینپٹن، ساؤتھینپٹن، والسل، برمنگھم، ڈڈلی، بریڈ فورڈ، کوینٹری، ٹیلفورڈ، لمنگان، بارکنگ، سمیدک اتے ساؤتھ ہال دیاں تھاواں 'تے دیوان کیتے۔ 1980 وچ اتے فیر 1981 وچ اوہناں نے انگلینڈ اتے کینیڈا وچّ دیوان کیتے۔[۳]
کھوج کرکے پی. ایچّ. ڈی.
[سودھو]سوہن سنگھ سیتل ولوں لکھے ناولاں 'چوں 'جگّ بدل گیا'، 'توتاں والا کھوہ' اتے 'جنگ یاں امن' خاص طور اتے مشہور نیں۔ ڈاکٹر. بھپندر سنگھ جو ہن خالصہ کالج امرتسر دے پنجابی ڈیپارٹمنٹ (وبھاگ) وچ سینئر لیکچرار ہن، اوہناں نے گرو نانک دیو یونیورسٹی توں گیانی سوہن سنگھ سیتل دی ناولکاری 'تے کھوج کرکے پی. ایچّ. ڈی. دی ڈگری حاصل کیتی سی۔[۴]
رچناواں
[سودھو]پرسنگ تے کتاباں
[سودھو]| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
پرسنگ
[سودھو]| 1 | 2 | 3 | 4 |
|---|---|---|---|
|
|
|
|
ناول
[سودھو]اوہناں نے کل 22 ناول لکھے ہن۔
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
|---|---|---|---|---|---|
|
|
|
|
|
|
اتہاسک لکھتاں
[سودھو]| 1 | 2 | 3 |
|---|---|---|
|
|
|
کہانی مجموعے
[سودھو]- قدراں بدل گئیاں
- انترجامی۔
ناٹک
[سودھو]- سنت لادھو رے۔
کویتا
[سودھو]- وہندے ہنجھو
- سجرے ہنجھو
- دل دریا
گیت
[سودھو]- 'کیسری دپٹہ'
- 'جدوں میں گیت لکھدا ہاں'
- اوہناں دا لکھیا 'کیماں ملکی'، تے 'بھابی میری گتّ نہ کری'، تے 'اج ساڈے اوس آؤنا' ورگے کئی گیت بہت مقبول ہوئے۔ پنجاب دے ہر معیاری کلچرل پروگرام وچّ اوہناں دے گیت گائے جاندے سن۔ 'کیماں ملکی' انا مقبول ہویا کہ بہتے لوک اس نوں لوک گیت ہی سمجھدے نیں۔
سکھ اتہاس نال جڑے کھوج کم
[سودھو]- پنج جلداں وچ 'سکھ اتہاس دے سومے'
- سری گر سوبھا کرتا سینا پتی
- گر بلاس کرتا کٔر سنگھ
- گر بلاس پاتشاہی چھیویں
- بنساولیناما کرتا کیسر سنگھ (چھبر)
- گر بلاس کرتا سکھا سنگھ
- سکھ اتہاس دے سومے (دوجا حصہ) اگست 1982 وچّ گرنتھ ہن—
- گورو نانک مہما کرتا سروپ داس بھلا۔
- مہما پرکاش کرتا سروپ داس بھلا۔
- پرچیاں سیوا داس اداسی۔
- نوں گر پرنالیاں۔
- سکھ اتہاس دے سومے (تیجا حصہ) - اگست 1982، اس وچ کوی سنتوکھ سنگھ دی رچنا 'نانک پرکاش' اے۔
- سکھ اتہاس دے سومے (چوتھا حصہ) - نومبر 1983، اس وچ 'گر پرتاپ سورج گرنتھ' دیاں پرتھم دس راساں نیں۔
- سکھ اتہاس دے سومے (پنجواں حصہ) - جنوری 1984، اس وچ گر پرتاپ سورج گرنتھ دا باقی بھاگ اے۔
اعزاز (سنمان)
[سودھو]- بولی ڈیپارٹمنٹ پنجاب ولوں 'کالے پرچھاویں' ناول نوں پرسکار ( 1962)
- بھارتی ساہت اکادمی دلی ولوں اوارڈ (1974)
- شرومنی گرودوارہ پربندھک کمیٹی سری امرتسر ولوں 'شرومنی ڈھاڈی' پرسکار ( 1979)
- بھاشا وبھاگ پنجاب ولوں 'شرومنی ڈھاڈی' سنمان (1983 )
- پنجابی ساہت اکادمی لدھیانہ ولوں 'کرتار سنگھ دھالیوال' پرسکار (1983)
- شرومنی پنجابی ساہتکار سنمان (1993)
- پنجابی ستھّ لامبڑاں ولوں 'بھائی گرداس پرسکار' (1994)
سنسار نوں الوداع
[سودھو]اس مہان کرانتی کاری(انقلابی)، وچاروان، ڈھاڈی، وارکار، کوی، اتہاسکار، کہانی کار، ناول کار گرسکھ ساہتکار دی یاد وچ گورو پنتھ وچ ڈھاڈیاں دے جم داتے-سرپرست-چھیوینست گورو ہرگوبند صاحب جی دے جم استھان 'گورو کی وڈالی' امرتسر وکھے شرومنی گرودوارہ پربندھک کمیٹی ولوں 'گیانی سوہن سنگھ سیتل' یادگاری ڈھاڈی اتے کویشری کالج اساری ادھین اے۔
- 'سیتل' سدا جہان 'تے جینودا اے،
- جیہدا مر گیاں دے پچھوں جسّ ہووے۔
- 23 ستمبر، 1998 نوں سیتل جی اس سنسار نوں الوداع کہہ گئے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۰۴. دریافتشده در ۲۰۱۵-۰۵-۱۶.
- ↑ http://www.5abi.com/sahit/011-sohan-seetal-sandhu-180712.htm
- ↑ http://shabadsanjh-gazal.blogspot.in/2012/08/blog-post_7.html
- ↑ http://www.panthic.org/articles/5142