صوبہ سنگھ
صوبہ سنگھ دا جم 15 مئی 1915ء نوں پنڈ اودھو ننگل ضلع امبرسر وچ پیؤ سر رام سنگھ سوہل تے ماں رادھی جی دے گھر ہویا۔ اوہناں دا ویاہ سری متی ہردیپ کور نال ہویا جیہناں دی ککھوں اہنا دے دو نیاݨیاں مُنڈے تے کُڑی نے جنم لیا۔ مُنڈے دا نام یوگیراج سنگھ تے کُڑی سریندر کور سی۔ گردے خراب ہون کارن تے دل دی حرکت بند ہو جان نال گرو نانک ہسپتال، امبرسر وچ 6 دسمبر 1981ء نوں صوبہ سنگھ دی موت ہوگئی۔[۱]
تعلیم
[سودھو]اپنی مڈھلی تعلیم مڈل درجے تک صوبہ سنگھ نے جدی پشتی پنڈ دے سکول اودھو ننگل وچّ ہی حاصل کیتی۔ مڈل تعلیم وچ درجے وچ پاس کرن توں بعد صوبہ سنگھ نے خالصہ سکول باب بکالا توں میٹرک فسٹ ڈویزن وچّ پاس کیتی اتے سکول پڑائی دے دوران پڑائی اتے کھیڈن کدن وچّ وی اکسار مہارت، جسّ اتے نامنا کھٹیا۔ اس توں اپرنت اوہنے رندھیر کالج، کپورتھلا توں ایف ایس سی پاس کیتی تے بعد وچ سیالکوٹ توں بی.اے دی ڈگری، پنجاب یونیورسٹی لاہور توں حاصل کیتی۔ اعلا تعلیم دی کھچّ صوبہ سنگھ نوں لاہور لے گئی۔ اتھے اس نے پنجاب یونیورسٹی، لاہور توں ایمّ.اے (mathematics) 1939ء وچ فرسٹ ڈویژن وچّ پاس کیتی ۔[۲]
نوکری
[سودھو]صوبہ سنگھ متحدہ پنجاب پبلک سروس کمیشن راہیں مقابلے دے امتحان توں بعد چنے گئے، اس چون توں تھوڑا چر پہلوں ہی اوہناں روزگار پراپتی لئی کاہلی ہون کارن بھارتی فوج وچّ بطور جمعدار (جونیئر کمشنڈ افسر) سیوا پد سنبھال لیا سی اتے انگریزی سرکار ولوں لاگوُ فوجی بھرتی لئی متھے نیماں دے مطابق اک بانڈ وی بھر کے صحیح کر دتا گیا جس انوسار لوک ہت اتے جنگی لوڑاں انوسار اس دی نیوکتی دنیا دے کسے کونے وچّ وی برطانوی سرکار کر سکدی سی۔ اس اقرار نامے دیاں سخت شرطاں کارن صوبہ سنگھ پی.سی.ایسّ افسر بھنن توں ونچت رہِ گیا، نہیں تاں شاید اوہ ہن نوں آئی.اے ایسّ. دی اچّ طلب پوڑی توں سیوا نورت ہندا۔صوبہ سنگھ نے 1961 توں 1967 تکّ بطور لوک سمپرک افسر وجوں کم کیتا۔ 1967 وچّ اوہ پرشاسکی افسر وکاس اتے پرکاشن وبھاگ پنجابی یونیورسٹی پٹیالا وچ ڈیپوٹیشن تے چلا گیا۔ 1972 وچّ گیانی ذیل سنگھ دے مکھ منتری بنن تے پٹیالہ توں چنڈی گڑھ آ کے مکھمنتری دا پریس سکتر لگّ گیا۔ 1975 وچ اس دی نیوکتی ڈائریکٹر پنجاب سٹیٹ یونیورسٹی ٹیکسٹ بکّ بورڈ وچّ ہوئی ۔
ہاسرس لکھاری تے وئنگکار
[سودھو]پنجابی ہاس وئنگ(مخولیا شاعری) نوں آدھونک مہاندرا صوبہ سنگھ نے ہی بخشیا ۔اس کلا وچّ اسدا کوئی ثانی نہیں سی۔[۳]
رچناواں
[سودھو]صوبہ سنگھ دی اہم رچنا ‘الوپ ہو رہے چیٹک’ ہے، جو لاہور بکّ شاپ لدھیانہ نے 1967 وچ اپنی اک نویں ستھاپت کیتی فرم ‘سہت سنگم چنڈی گڑھ’ دوارا پرکاشت کیتی۔ اس وچ درج نبندھ اجوکے پنجابی گدّ ساہت وچّ میل پتھر ہون دا درجہ رکھدے ہن۔ اس وچ وکھ وکھ وشیاں تے گیاراں لیکھ ہن، پر سبھ دے انتر پن اک ہے-سنگٹھت پنجاب وچ جس ڈھنگ نال منورنجن لئی امیر، غریب اتے درمیانے طبقے دے لوک ناٹکاں-چیٹکاں، ککڑاں بٹیریاں دیاں لڑائیاں، شطرنج دیاں بعضیاں، ناچیاں دے جلسیاں، کویشرا دے چٹھیاں نوں دیکھ سن کے اپنا من پرچاؤندے سن، صوبا سنگھ نے نرویچ سہج سبھا اپنی سوکھی پر منجھی ہوئی بولی راہیں ایہدا ورنن اینے دلچسپ انداز وچ کیتا اے[۴] اس توں علاوہ اس دیاں ہور کئی اہم رچناواں نیں :-
- اگّ پانی تے ہور کہانیاں-1960
- الوپ ہو رہے چیٹک-1967 مضمون مجموعہ
- جنگ مساپھا وجیا-1964
- غلطیاں-1971
- انقلابی یودھا اودھم سنگھ-1974
- گورو تیغ بہادر جی دی بانی دا ادھٔین
- ہاسے تے حادثے
- ہیر صوبا سنگھ
- دیوان سنگھ کالے پانی
- پنجابی پترکاری دا اتہاس
- وینگ ترنگ
- اگّ تے پانی
- چرن سنگھ شہید رچناولی
سنپادت رچناواں
[سودھو]- پرنسپل تیجا سنگھ دے چونویں لیکھ-سمپادک
- نروان مارگ-ترجمہ
- صوفی کوی سرمد دیاں رباعیاں-انوادں
- بنگالی ادب دی تریخ-ترجمہ
- جلیاں والا باغ-ترجمہ
- گوشٹیاں-انوادں
- جھانسی دی رانی-ترجمہ
- توپاں دے پرچھاویاں تھلے
سنمان
[سودھو]1975 وچ شرومنی پترکار وجوں سنمانت
حوالے
[سودھو]- ↑ بھگونت سنگھ، صوبہ سنگھ جیون تے رچناں، پبلیکیشن بیورو، پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ، 1990، پنہ-1
- ↑ اوہی، پنہ-1
- ↑ ڈاکٹر. گرچرن سنگھ مہتہ ہاسرس دا استاد سی صوبہ سنگھ
- ↑ بھگونت سنگھ، صوبہ سنگھ جیون تے رچناں، پبلیکیشن بیورو، پنجابی یونیورسٹی پٹیالا، 1990، پنہ-79