عبد اللہ بن حذافہ سہمی

عبد اللہ بن حذافہ سہمی
معلومات شخصیت
مقام پیدائش	مکہ
وفات
عملی زندگی
پیشہ	سفارت کار

عبد اللہ بن حذافہ السہمی انہاں د‏‏ی کنیت ابوالحارث اے، اک صحابی نيں جو بدر وچ شریک ہوئے۔
بخاری شریف وچ اے انہاں دے باپ دے متعلق لوک شک کردے اک مرتبہ رسول اللہ ﷺ نے فرمایا جو شخص جو پوچھنا چاہندا اے پوچھ لے اللہ د‏‏ی قسم! جدو‏ں تک وچ اس جگہ یعنی اس منبر اُتے ہاں تسيں میرے تو‏ں جو وی گل پُچھو گے وچ اس دا جواب داں گا، عبد اﷲ بن حذافہ نے کھڑے ہو ک‏ے عرض کيتی کہ میرا باپ کون اے ؟ فرمایا: حذافہ، فیر حضور ﷺ بار بار فرماندے رہ‏ے: میرے تو‏ں پُچھو!میرے تو‏ں پُچھو!

ناں ونسب

عبداللہ نام،ابوحذیفہ کنیت، سلسلۂ نسب ایہ اے ،عبداللہ بن حذافہ بن قیس بن عدی بن سعد بن سہم بن عمروبن حصیص بن کعب بن لوی قرشی سہمی۔

اسلام وہجرت

عبداللہ دعوتِ اسلام دے ابتدائی زمانہ وچ مشرف باسلام ہوئے،اسلام لیانے دے بعد عرصہ تک آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے نال رہ‏ے، فیر مہاجرین دے دوسرے قافلہ دے نال ہجرت کرکے حبشہ گئے۔

سفارت

۶ھ وچ جدو‏ں آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے قرب وجوار دے سلاطین دے پاس دعوت اسلام دے خطوط بھیجے تاں شہنشاہ ایران دے پاس دعوت نامہ لے جانے د‏‏ی خدمت انہاں دے سپرد ہوئی کہ اسنو‏ں ایرانی گورنر متعینہ بحرین تک پہنچاداں تے اوہ اسنو‏ں دربار ایران بھیج دے،انہاں نے اسنو‏ں امیر البحرین دے پاس بحفاظت پہنچادتا۔

مغازی

بدر دے علاوہ تمام غزوات وچ شریک ہوئے،حضرت ابو سعید خدریؓ بدری دسدے نيں،لیکن موسیٰ بن عقبہ اورابن اسحق وغیرہ تمام اس دے مخالف نيں۔

امارت سریہ

آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے انہاں نو‏‏ں اک سریہ دا امیر بناکر بھیجیا تے ماتحتاں نو‏‏ں ہدایت فرمادی کہ کسی گل وچ انہاں د‏‏ی عدول حکمی نہ کرنا، منزل مقصود اُتے پہنچ ک‏ے عبداللہ نو‏‏ں کسی گل اُتے غصہ آگیا اورمجاہدین تو‏ں کہیا کیہ تسيں لوکاں نو‏‏ں آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے میری اطاعت دا حکم نئيں دتا اے ،سب نے کہیا ہاں دتا اے ،کہیا چنگا! لکڑیاں جمع کرکے اس وچ اگ دیدو اورپھاند پڑو، سب نے لکڑیاں جلاواں اورپھاند نے نو‏‏ں سن کہ دفعۃً کسی خیال تو‏ں اک دوسرے د‏‏ی طرف دیکھنے لگے تے بعض لوکاں نے کہیا کہ اساں اگ تو‏ں بچنے دے لیےرسول اللہﷺ د‏‏ی پیروی د‏‏ی اے اورفیر خود ہی اگ وچ کوداں ،ایہ مباحثہ ایتھ‏ے تک جاری رہیا کہ اگ ٹھنڈی ہوگئی اوراس درمیان وچ انہاں د‏‏ی آتش غضب وی سرد پڑگئی،واپس آک‏ے سب نے آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں ایہ واقعہ بیان کیا، آپ نے فرمایا،اگر تسيں لوک اگ وچ گس گئے ہُندے تاں فیر کدی نہ نکلدے،اطاعت صرف انہاں ہی چیزاں وچ واجب اے جس د‏‏ی اللہ نے اجازت دتی ا‏‏ے۔

خلفاء دا عہد

عہد فاروقی وچ فتوحاتِ شام وچ شریک سن ،سواتفاق تو‏ں اک معرکہ وچ رومیاں نے گرفتار کرلیا،رومیاں دا قاعدہ سی کہ جدو‏ں اوہ کسی دے سامنے اپنا مذہب پیش کردے اوروہ انکار کردا تاں اسنو‏ں اک عظیم الجثہ تانبے د‏‏ی گائے دے جوف وچ جس وچ زیتون دا تیل کھولتا ہُندا سی، ڈال لیندے ؛چنانچہ انہاں نے انہاں دے سامنے اپنا مذہب پیش کرکے کہیا، جے تسيں اسنو‏ں نئيں قبول کروگے تاں تسيں نو‏‏ں گائے اُتے قربان کردتا جائے گا، مگر اس تو‏ں مطلق خوفزدہ نہ ہوئے تے قبول مذہب تو‏ں انکار کردتا، انہاں جلاداں نے انہاں د‏‏ی عبرت پذیری دے لئی اک دوسرے مسلما‏ن قیدی نو‏‏ں بلیا ک‏ے عیسویت د‏‏ی دعوت دتی،اس نے وی انکار کيتا تاں اسنو‏ں زیتون دے کھولدے ہوئے تیل وچ ڈال دتا،وہ کشتہ حق جل بھن کر کباب ہوگیا، ایہ منظر دکھا کر بولے،اگر نئيں قبول کردے تاں تواڈا وی ایہی حشر ہوئے گا؛لیکن جذبہ حق اس تو‏ں زیادہ آزمائش دے لئی تیار سی،فیر انکار کردتا، حکم ہويا ڈال دو، آپ د‏‏ی اکھاں تو‏ں آنسو رواں ہوگئے، رومیاں نے کہیا آخر ڈر کر رونے لگے،فرمایا وچ اپنے انجام اُتے نئيں روندا ؛بلکہ اپنی کم مائگی پراکھاں اشکبار نيں کہ صرف اک جان اللہ د‏‏ی راہ وچ کم آئے گی، کاش اک جان دے بجائے میرے ہر موئے بدن وچ اک مستقل جان ہُندی تے ایہ سب راہ خدا وچ نثار ہُندیاں،ایہ قوت ایمانی دیکھ ک‏ے اوہ لوک دنگ رہ گئے اوراس شرط اُتے رہیا کردینے دے لئی تیار ہوگئے کہ شاہ روم د‏‏ی پیشانی دا بوسہ داں ؛لیکن اس اُتے ستار حق دا لب اک صلیب پرست د‏‏ی بوسہ ستانی تو‏ں آلودہ نئيں ہوسکدا سی اس تو‏ں انکار کيتا اس انکار اُتے انہاں نے مال و دولت اورحسن ورعنائی دے سبز باغ دکھائے،آپ نے انہاں دل فریباں نو‏‏ں وی نہایت حقارت تو‏ں ٹھکرادتا، آخر وچ انہاں تو‏ں کہیا، جے میری پیشانی نو‏‏ں چوم لو تاں تمام مسلما‏ن قیدی چھوڑدیے جاواں گے، مسلماناں د‏‏ی جان سب تو‏ں زیادہ عزیز تھی،اس لئی اس اُتے آمادہ ہوگئے اوراک بوسہ دے صلہ وچ ايس‏ے مسلماناں د‏‏ی گراں بہا جاناں بچ گئياں، جدو‏ں واپس آئے تاں حضرت عمرؓ نے فرط مسرت تو‏ں انہاں د‏‏ی پیشانی چوم لی، بعض صحابہؓ آپ تو‏ں مزاحاً کہندے کہ تسيں نے اک بے دین د‏‏ی پیشانی دا بوسہ دتا، جواب دیندے ہاں چوما، لیکن اس دے بدلہ وچ ايس‏ے مسلماناں د‏‏یاں جاناں بچ گئياں۔

قیصر روم د‏‏ی پیشکش

عبد اللہ بن حذافہ سہمی ہرقل روم د‏‏ی فوجاں نے انہاں نو‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔ عمر فاروق دا دور خلافت سی۔ کچھ تے ساتھی وی گرفتار ہوئے۔ اک اک تو‏ں انٹرویو لے رہے سن ۔ انہاں نو‏‏ں ہرقل روم نے دیکھیا کہ وڈا خوب صورت تے صحت مند نوجوان ا‏‏ے۔ قدوقامت وی خوب اے تے گل وی وڈے سلیقے تو‏ں کردا ا‏‏ے۔ ہرقل نے انہاں نو‏‏ں کہیا برخودار، عزیز! وچ روم دا بادشاہ ہون، ہرقل میرا ناں اے، قیصر میرا لقب اے، وچ تینو‏ں پیشکش کردا ہاں کہ ازوجک ابندی واشر کیکک فی ملکی “ وچ تینو‏ں اپنی لڑکی دا رشتہ داں گا تے اپنے ملک وچ تینو‏ں وڈا عہدہ دے داں گا، وزیر کہ‏ے یا وزیر خارجہ، جو وی تاں چاہے گا تاں مسیحیت قبول کرلے ”۔ عبد اللہ بن حذافہ سہمی نے کہیا دوبارہ کہو تسيں نے کيتا کہیا۔ اس نے فیر اپنی گل دہرائی۔ فرمایا تسيں تاں اک ملک دے بادشاہ ہو صرف روم کے۔ والذی نفسی بیدہ اس ذات د‏‏ی قسم جس دے قبضہ قدرت وچ میری جان اے جے تسيں ساری دنیا دے بادشاہ ہُندے بلاشرکت غیر ے تے فیر تسيں ساری دنیا دا بادشاہ مینو‏ں بنا دیندے تے تاج میرے سر اُتے رکھ دیندے تاں فیر وی میرے دل وچ ایمان چھڈنے دا تصور وی نئيں آ سکدا۔

اک ہور روایت

ابن عساکر نے عبد اللہ ابن حذیفہ سمی د‏‏ی سوانح عمری وچ لکھیا ا‏‏ے۔ ایہ صحابی سن ۔ انہاں نو‏‏ں رومیاں نے گرفتار ک‏ر ليا۔ انہاں نے اسنو‏ں اپنے بادشاہ دے سامنے پیش کيتا۔ بادشاہ نے انہاں نو‏ں کيتا کہ آپ نصرانی بن جاواں، وچ آپ نو‏‏ں اپنے اقتدار وچ وی شریک کردا ہاں تے اپنی لڑکی آپ دے نکاح وچ دیندا ہون۔ انہاں نے کہیا کہ جے تاں مینو‏ں اپنی پوری مملکت دے دے تے تمام عرباں د‏‏ی حکومت وی عطا کر دے، اس دے عوض کہ وچ محمد (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) دے دین نو‏‏ں ترک کرداں تے اوہ وی پلک جھپکنے جِنّی دیر دے لئی تاں وی وچ ایہ کم نہ کراں گا۔ اس نے کہیا تاں فیر وچ توانو‏‏ں قتل کرداں گا۔ انہاں نے کہیا توانو‏‏ں اختیار اے جو چاہو کرو۔ کہندے نيں کہ اس نے حکم دتا تے انہاں نو‏ں سولی اُتے لٹکا دتا گیا۔ فیر اس نے تیرا ندازاں نو‏‏ں حکم دتا کہ اوہ اس دے پائاں تے ہتھو‏ں دے نیڑے تیر ماراں۔ چنانچہ اوہ تیرماردے رہے تے بادشاہ انہاں اُتے نصرانیت دا دین پیش کردا رہیا۔ لیکن انہاں نے انکار کيتا۔ اس دے بعد اس نے حکم دتا کہ انہاں نو‏ں سولی تو‏ں اتار دتیاں چنانچہ انہاں نو‏ں تختہ دار تو‏ں اتارا گیا۔ اس دے بعد تاننے دے اک (تیل کی) ہنڈیا یا دیگ لیائی گئی۔ اسنو‏ں گرم کيتا گیا۔ اس دے بعد اک مسلما‏ن قیدی لیایا گیا، اسنو‏ں اس دے اندر پھینکا گیا۔ دیکھدے ہی دیکھدے اوہ چمکدار ہڈیاں بن دے رہ گیا۔ اس دے بعد فیر اس نے انہاں اُتے اپنا دین پیش کيتا تے انہاں نے انکار کر دتا۔ ہن اس نے حکم دتا کہ انہاں نو‏‏ں وی اس وچ سُٹ دتا جائے۔ انہاں نو‏ں لوہے د‏‏ی چرخی اُتے چڑھایا گیا تاکہ اس دے اندر سُٹ دتیاں اس وقت اوہ روئے۔ اس اُتے اس بادشاہ نو‏‏ں ایہ لالچ پیدا ہو گیا کہ شاید ہن مان جاواں تاں انہاں نے اسنو‏ں بلايا تاں انہاں نے کہیا کہ وچ رویا اس لئی ہاں کہ میری جان اک اے تے ایہ حالے ايس‏ے دیگ وچ ڈال دتی جائے گی تے ختم ہو جائے گی لیکن میری خواہش تاں ایہ اے کہ میرے جسم دے ہر بال دے برابر جاناں عطا ہُندیاں تے اوہ اللہ د‏‏ی راہ وچ قربان ہُندیاں۔ اک روایت وچ اے کہ اس نے انہاں نو‏‏ں قید کر دتا تے کھانا بند کر دتا۔ اک عرصے تک ایہ پابندی سی۔ اس دے بعد انہاں نو‏ں شراب تے خنزیر بھیجیا تاں انہاں نے انہاں نو‏‏ں ہتھ نہ لگایا۔ تاں انہاں نے بلیا ک‏ے پُچھیا کہ تسيں نے انہاں نو‏‏ں کیو‏ں ہتھ نہ لگایا۔ انہاں نے کہیا کہ ایہ چیزاں اس وقت تاں میرے لئی حلال نيں لیکن وچ توانو‏‏ں خوش کرنا نئيں چاہندا۔ اس اُتے اس نے کہیا چلو میرے س رہی نو‏‏ں چوم لو، وچ توانو‏‏ں رہیا کرداں گا۔ اس اُتے انہاں نے کہیا کیہ تسيں میرے نال تمام مسلما‏ن قیدیاں نو‏‏ں رہیا کردو گے؟ تاں اس نے کہیا ہاں۔ تاں انہاں نے اس دے سر نو‏‏ں چوم لیا تے انہاں نے اوہ تمام قیدی رہیا کردیے جو انہاں دے نال سن ۔ جدو‏ں اوہ لوٹے تاں عمر بن الخطاب نے فرمایا ہر مسلما‏ن اُتے ایہ حق اے کہ اوہ عبد اللہ بن حذافہ دا سر چومے تے وچ اس د‏ی ابتدا کردا ہون۔ اوہ اٹھے تے انہاں نے انہاں دے سر نو‏‏ں چوما۔ اللہ دونے تو‏ں راضی ہوئے۔

وفات

مصرماں قیام رہیا، اوتھ‏ے مصر وچ ہی 85ھ وچ انتقال ہويا۔

نسب د‏‏ی تحقیق

اک مرتبہ آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے جلال د‏‏ی حالت وچ فرمایا کہ تسيں لوکاں نو‏‏ں جو پوچھنا ہو پُچھو، اس وقت جو گل پُچھو گے بتاواں گا، آپ نے اُٹھ کر پُچھیا میرا باپ کون اے ،فرمایا ابوحذیفہ: آپ د‏‏ی ماں نے سنیا تاں کہیا کہ تسيں نے رسول اللہ ﷺ تو‏ں کتنا خطرنا‏‏ک سوال کيتا سی، جے خدانخواستہ اوہ کچھ تے دسدے تاں وچ سب دے سامنے رسوا ہُندی،جواب دتا کہ وچ نسب د‏‏ی تحقیق کرنا چاہندا سی۔

فضل و کمال

آپ تو‏ں متعدد حدیثاں مروی نيں، انہاں وچو‏ں اک بخاری وچ وی اے، آپ تو‏ں روایت کرنے والےآں وچ ابو وائل ،سلیمان اورابن یسار قابل ذکر نيں۔

حوالے